Βοτουλισμός: Πώς εκδηλώνεται και γιατί εμφανίζεται; Τι είναι το δηλητήριο του λουκάνικου;

Η αλλαντίαση είναι μια ασθένεια που προκαλείται από την τοξίνη βοτουλινική τοξίνη. Η βοτουλινική τοξίνη είναι μια από τις πιο ισχυρές τοξίνες στον κόσμο. Αποτελείται από θετικά κατά Gram αναερόβια βακτήρια (δεν χρειάζονται οξυγόνο για να ζήσουν) του γένους Clostridium. Υπάρχουν διάφορα είδη βακτηρίων. Τα πιο γνωστά είναι πιθανώς το Clostridium botulinum. Άλλα περιλαμβάνουν το Clostridia butyricum ή το Clostridia barata.

Διαφορετικά, η ασθένεια ονομάζεται επίσης τροφική δηλητηρίαση, δηλητηρίαση από βοτουλινική τοξίνη, δηλητηρίαση από λουκάνικα ή αλισβεστικός αλλαντισμός. Η δηλητηρίαση εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της κατάποσης δηλητηρίου. Το δηλητήριο αυτό έχει νευροτοξική δράση, δηλαδή επηρεάζει το νευρικό σύστημα.

Από το ιστορικό

Η νόσος δεν είναι σύγχρονη. Υπάρχει αναφορά για την πιθανή εμφάνιση της νόσου από το 886-911 περίπου, όταν ο βυζαντινός αυτοκράτορας απαγόρευσε την παραγωγή δηλητηρίων. Αργότερα, τον 19ο αιώνα, αναφέρθηκε από τον ιατρό Justinus Kerner. Το βακτήριο Clostridia botulinum που παράγει τοξίνη απομονώθηκε το 1895 από τον Emile van Ermengem, μετά από μια μαζική δηλητηρίαση που συνέβη μετά από κατανάλωση καπνιστού ζαμπόν.

Τρόφιμα, βακτήρια, δηλητήριο και δηλητηρίαση

Η δηλητηρίαση προκαλείται από τρόφιμα στα οποία πολλαπλασιάζονται βακτήρια, κυρίως λόγω ακατάλληλων διαδικασιών παραγωγής ή αποθήκευσης. Μεταξύ αυτών των τροφίμων, στην πρώτη θέση βρίσκονται εκείνα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το κρέας και τα ψάρια. Μεταξύ των λαχανικών, τα όσπρια, αλλά και διάφορα φρούτα και μανιτάρια.

Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες κινδυνεύουν ιδιαίτερα, αλλά και άλλα, κυρίως εγχώρια προϊόντα:

• κονσερβοποιημένα τρόφιμα (πατέ, φακές, λάχανο)
• σπιτικά προϊόντα και κονσέρβες, όπως λουκάνικα, μπέικον, ζαμπόν, αρακάς, φασόλια, λάχανο, καλαμπόκι, ξηροί καρποί τουρσί, σκόρδο, κρεμμύδια
• Κρέατα, ιδίως αλλαντικά όπως λουκάνικα, ζαμπόν, αλλαντικά
• μαλακά τυριά, σάλτσα τυριού ή γιαούρτι
• ψάρια (ψαροσαλάτα, λουκάνικα)
• μανιτάρια, ιδίως τυλιγμένα σε αλουμινόχαρτο
• λαχανικά, ιδίως όσπρια
• διάφορα φρούτα (κομπόστα φράουλας κ.λπ.)

Στην περίπτωση των κονσερβοποιημένων ή διατηρημένων τροφίμων, είναι σημαντικό να παρατηρείτε αν το καπάκι είναι φουσκωμένο, γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει αλλοίωση και επομένως την παρουσία βλαβερών ουσιών, όπως μούχλα και βακτήρια. Η μούχλα σε αυτά τα τρόφιμα μπορεί επίσης να προκαλέσει άλλες ασθένειες και βλάβες στο συκώτι.

Η βοτουλινική τοξίνη, που αναφέρεται επίσης ως BoNT ή BTX, μπορεί να προκαλέσει θάνατο με την κατάποση μόλις 30 ng.

Η ονομασία αλλαντίαση προέρχεται από τον λατινικό όρο botulus, που σημαίνει λουκάνικο. Είναι επίσης γνωστή ως δηλητηρίαση από λουκάνικο. Το βακτήριο Clostridium botulinum μπορεί να βρεθεί σε δύο μορφές, δηλαδή την ενεργό και την ανενεργή μορφή.

Ο πίνακας παραθέτει τις μορφές με τις οποίες μπορεί να εμφανιστεί το κλωστρίδιο

Τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται υπό τις κατάλληλες συνθήκες, απουσία οξυγόνου. Στη συνέχεια, παράγουν τοξίνη αλλαντίασης. Τα ανθεκτικά σπόρια μπορούν να αντέξουν παρατεταμένο βρασμό στους 100 °C. Ωστόσο, η ίδια η τοξίνη είναι θερμοδιαλυτή και επομένως καταστρέφεται με τη θερμότητα. Η τοξίνη αδρανοποιείται με θέρμανση στους 80 °C για 10 λεπτά.

Η τοξίνη διέρχεται εύκολα από το όξινο περιβάλλον του στομάχου.

Τα βακτήρια δεν πολλαπλασιάζονται σε όξινο περιβάλλον, σε pH μικρότερο από 4,5 (ορισμένα φρούτα).

Υπάρχουν επτά ανοσολογικά διακριτοί τύποι της βοτουλινικής τοξίνης, οι τύποι A, B, C, D, E, F, G. Οι τύποι C και D είναι παθογόνοι μόνο για τα πτηνά. Η νευροτοξίνη αποτελείται από δύο αλυσίδες. Οι αλυσίδες αυτές είναι πολύ ασταθείς. Διασπώνται από τη θερμότητα αλλά και από το υψηλό pH. Μόλις διασπαστεί η αλυσίδα, η βιολογική τους δραστηριότητα καταργείται και δεν είναι πλέον τοξική.

Η αιτία της αλλαντίασης είναι επομένως η κατάποση κλωστηριδιακών βακτηρίων, των σπορίων τους και των τοξινών τους, δηλαδή των τοξινών του botulinum. Αυτή η μορφή αναφέρεται ως αλισθητική αλλαντίαση. Ο όρος αλισθητική υποδηλώνει ότι σχετίζεται με τα τρόφιμα και την κατάποσή τους. Πρόκειται επομένως για τροφική δηλητηρίαση. Υπάρχουν και άλλοι τύποι εκτός από αυτόν.

Η βοτουλινική τοξίνη μπορεί να εισέλθει στον οργανισμό από διάφορες οδούς. Στη συνέχεια αναφέρεται ανάλογα, δηλαδή:

• τροφική αλλαντίαση, μετά από κατάποση τροφής
• εντερικός, όπου τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται στο έντερο και παράγουν τοξίνες
• εισπνοή, όταν εισπνέεται
• νωρίς, όταν το τραυματισμένο δέρμα αποτελεί την πύλη εισόδου
• ιατρογενής, όταν χορηγείται με ένεση

Η τροφική αλλαντίαση είναι στην πραγματικότητα δηλητηρίαση από τροφή που περιέχει τοξίνη. Τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται σε μια επικίνδυνη τροφή, όπως μια ελαττωματική κονσέρβα, η οποία στη συνέχεια παράγει BTX:

• Το τρόφιμο περιέχει τοξίνη αλλαντίασης.
• τα σπόρια δεν έχουν καταστραφεί κατά την επεξεργασία του τροφίμου
• τα σπόρια έχουν σχηματιστεί κατά την αποθήκευση του τροφίμου
• η βοτουλινική τοξίνη δεν έχει καταστραφεί πριν από την κατανάλωση του τροφίμου

Η εντερική μορφή της αλλαντίασης εμφανίζεται κυρίως σε βρέφη. Αναφέρεται επίσης ως βρεφική αλλαντίαση. Σπάνια, εμφανίζεται σε ενήλικες. Αναφέρεται τότε επίσης ως εντερική αλλαντίαση ενηλίκων. Η αιτία οφείλεται κυρίως στην κατανάλωση μελιού. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο δεν συνιστάται η χορήγηση μελιού σε παιδιά κάτω του ενός έτους.

Οι μορφές αλλαντίασης μέσω εισπνοής και τραύματος είναι λιγότερο συχνές. Στη μορφή εισπνοής, τα σπόρια εισπνέονται και στη μορφή τραύματος, το τραύμα μολύνεται από βακτήρια κλωστηριδίων. Η μορφή τραύματος είναι πιο συχνή στους τοξικομανείς. Η ιατρογενής αλλαντίαση μπορεί να εμφανιστεί ως επιπλοκή του θεραπευτικά χορηγούμενου Botox.

Τα κλωστρίδια βρίσκονται σε όλο τον κόσμο, κυρίως στο έδαφος, αλλά και στο νερό και στα ιζήματα στον πυθμένα των θαλασσών και των ποταμών. Έχουν επίσης βρεθεί σε φυτά και στα έντερα άγριων ή οικόσιτων ζώων. Τα λιπάσματα και η μόλυνση των λυμάτων συμβάλλουν στη μόλυνση του εδάφους.

Η βοτουλινική τοξίνη χρησιμοποιείται για την παραγωγή βιολογικών όπλων, αλλά έχει επίσης θεραπευτικές χρήσεις στην ιατρική.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα κλωστρίδια μπορούν να βρεθούν σε διάφορα τρόφιμα, ιδίως εάν δεν έχει ακολουθηθεί η σωστή διαδικασία παραγωγής. Ο κίνδυνος είναι χαμηλός στη βιομηχανική παραγωγή στη βιομηχανία τροφίμων, αλλά αυξάνεται στην περίπτωση της οικιακής παραγωγής, όπου είναι υψηλότερος.

Είναι πολύ σημαντικό να είστε σε επαγρύπνηση εάν η κονσέρβα ή η κονσέρβα είναι φουσκωμένη, φουσκωμένη, εάν το καπάκι δεν κρατάει και δεν μονώνει καλά. Ομοίως, αυτό ισχύει και για τα λουκάνικα (ειδικά για τα λουκάνικα ή το μπέικον), τις σπιτικές κονσέρβες, τις σπιτικές κονσέρβες λαχανικών ή φρούτων. Ομοίως, για τα κονσερβοποιημένα ή καπνιστά ψάρια.

Τα σπόρια αντέχουν στο μαγείρεμα στους 100 °C για αρκετές ώρες, αλλά είναι ευαίσθητα σε θερμοκρασία ατμού 120 °C για 30 λεπτά. Η ίδια η βοτουλινική τοξίνη είναι ευαίσθητη και καταστρέφεται από τις θερμοκρασίες βρασμού μέσα σε δευτερόλεπτα. Θέτουμε τον εαυτό μας σε κίνδυνο αν δεν τηρούνται οι αρχές παραγωγής ή θερμικής επεξεργασίας των τροφίμων πριν από την κατανάλωση.

Πώς λειτουργεί η τοξίνη;

Μόλις εισέλθει στο σώμα, η βοτουλινική τοξίνη μεταφέρεται από τον πεπτικό σωλήνα μέσω του αίματος ή της λέμφου. Η βοτουλινική τοξίνη είναι μια νευροτοξίνη. Ο όρος νευροτοξίνη αναφέρεται στην επίδρασή της στο νευρικό σύστημα. Προκαλεί παράλυση του περιφερικού νευρικού συστήματος αναστέλλοντας την απελευθέρωση της ακετυλοχολίνης. Επιπλέον, μειώνει την παραγωγή άλλων νευροδιαβιβαστών όπως η νοραδρεναλίνη, η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη.

Η BTX μπλοκάρει τη λειτουργία των νευρικών ινών, οδηγώντας σε μυϊκή παράλυση. Η τοξίνη μπλοκάρει τη συναπτική μετάδοση, τόσο στο νευρομυϊκό δίσκο όσο και στις νευρικές απολήξεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη αγωγή των διεγέρσεων. Κατά συνέπεια, επέρχεται μυϊκή παράλυση. Η παράλυση των αναπνευστικών μυών και η επακόλουθη ασφυξία είναι επικίνδυνες.

Στη διατροφική αλλαντίαση, δηλαδή μετά από κατάποση, η περίοδος επώασης είναι συνήθως 12-72 ώρες. Ωστόσο, σε ορισμένες σοβαρές περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν μετά από 2 ώρες. Έχει αναφερθεί ακόμη ότι συμπτώματα δηλητηρίασης έχουν εμφανιστεί μετά από 8 ημέρες.

Δεδομένου ότι η βοτουλινική τοξίνη έχει νευροτοξική δράση, εκδηλώνεται με συμμετοχή του νευρικού συστήματος. Η έναρξη της διαταραχής αναφέρεται ότι ξεκινά σταδιακά προς τα κάτω από τους μύες του κεφαλιού. Έτσι, τα πρώτα συμπτώματα περιλαμβάνουν παράλυση των μυών του προσώπου, διαστολή των κόρων των ματιών και διαταραχή της προσαρμογής στο φως.

Εμφανίζεται πτώσεις, δηλαδή πτώση των βλεφάρων. Εάν υπάρχει υποψία αλλαντίασης, παρατηρούνται επίσης διαταραχές της ομιλίας ή της κατάποσης. Σε μεταγενέστερο στάδιο, εμφανίζεται η συμμετοχή των σκελετικών μυών, η οποία εκδηλώνεται ως παράλυση. Η παράλυση μπορεί να είναι μερική, αλλά σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να είναι και πλήρης. Οι αναπνευστικοί μύες μπορεί επίσης να επηρεαστούν σε σοβαρή μορφή.

Η αναπνευστική ανεπάρκεια (αδυναμία αναπνοής) προκαλείται όχι μόνο από την παράλυση των αναπνευστικών μυών, αλλά και από την εισπνοή ξένου σώματος ή τροφής. Το άτομο ασφυκτιά και μπορεί να πεθάνει. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι επομένως επίσης πολύ σημαντικές.

Τα συμπτώματα της αλλαντίασης περιλαμβάνουν:

• αίσθημα ναυτίας έως εμετό
• διαταραχή της κατάποσης (δυσφαγία)
• διπλωπία
• διαστολή των κόρων των ματιών, χωρίς αντίδραση στο φως (φωτοαντίδραση)
• ξηροστομία
• κακουχία, κόπωση και εξάντληση
• εφίδρωση
• παράλυση των μυών (από το κεφάλι προς τα κάτω)
  • Πτώση (πτώση των βλεφάρων)
  • διαταραχή της ομιλίας
  • διαταραχή της κατάποσης, κίνδυνος εισρόφησης, δηλαδή εισπνοής
  • μυϊκή αδυναμία
  • σκελετική παράλυση, αδυναμία των άκρων έως παράλυση
  • αδυναμία των αναπνευστικών μυών έως αναπνευστική ανεπάρκεια
  • καρδιακή ανεπάρκεια
• βραχνή φωνή
• Μειωμένη αρτηριακή πίεση
• ζάλη
• πονοκέφαλος
• κοιλιακό άλγος
• κατακράτηση ούρων
• διάρροια ή δυσκοιλιότητα

Παρόλο που προσβάλλονται τα νεύρα, δεν υπάρχει εξασθένιση της αίσθησης. Επίσης δεν υπάρχει εξασθένιση της συνείδησης. Η νόσος λαμβάνει χώρα με πλήρη συνείδηση. Η αιτία είναι η διαταραχή της νευρομυϊκής μετάδοσης, της αγωγής της νευρικής διέγερσης. Η πιο επίφοβη και σοβαρή επιπλοκή είναι η καρδιακή και αναπνευστική ανακοπή. Αυτός είναι και ένας λόγος για την έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία της νόσου.

Για τη διάγνωση και την ανίχνευση της νόσου, η κλινική εικόνα είναι σημαντική. Λαμβάνεται το ιατρικό ιστορικό του ατόμου. Σε αυτό είναι επίσης σημαντικές οι πληροφορίες σχετικά με την κατανάλωση επικίνδυνων τροφών. Φυσικά, στη συνέχεια πραγματοποιούνται και άλλες εξετάσεις για τη διάκρισή της από άλλες νόσους (νευρολογικά νοσήματα όπως η βαριά μυασθένεια, αλλά και εγκεφαλίτιδα ή αγγειακά ατυχήματα). Αυτό ονομάζεται διαφορική διάγνωση.

Πραγματοποιείται ανίχνευση της τοξίνης στον ορό, στα κόπρανα ή στα υπολείμματα τροφίμων. Μια βιοδοκιμή σε ποντίκια μπορεί να είναι χρήσιμη. Με αυτήν μπορεί επίσης να αποδειχθεί ο υπότυπος της αλλαντικής τοξίνης. Μια άλλη μέθοδος είναι η καλλιέργεια βιολογικών δειγμάτων (αίμα, εμετός, κόπρανα) ή ακόμη και δειγμάτων τροφίμων. Μπορεί να προστεθεί το ΗΜΓ, δηλαδή η εξέταση της ηλεκτρικής δραστηριότητας των μυών.

Η περίοδος επώασης της νόσου είναι συνήθως 12-72 ώρες. Μπορεί όμως να είναι σημαντικά μικρότερη ή μεγαλύτερη. Η περίοδος επώασης είναι ο χρόνος από την είσοδο της τοξίνης στον οργανισμό μέχρι τα πρώτα συμπτώματα της δηλητηρίασης. Αδυναμία, κακουχία, κόπωση και εξάντληση είναι τα πρώτα συμπτώματα. Αρχίζει εφίδρωση ή ξηροστομία, καθώς και γενική ξηρότητα των βλεννογόνων.

Μεταξύ των πρώτων συμπτωμάτων περιλαμβάνονται και διαταραχές του πεπτικού συστήματος, όπως αίσθημα βάρους, ναυτία ή έμετος και κοιλιακό άλγος. Αυτά μπορεί να συνοδεύονται από διάρροια ή ακόμη και σοβαρή δυσκοιλιότητα. Σύμπτωμα μεταγενέστερου σταδίου, ωστόσο, είναι η διακοπή της ούρησης ή η κατακράτηση ούρων.

Στη συνέχεια, και μεταξύ των πρώιμων εκδηλώσεων, προσβάλλονται οι μύες της κεφαλής. Οι μιμικοί μύες, τα βλέφαρα, είναι οι πρώτοι που προσβάλλονται, με αποτέλεσμα τα βλέφαρα να κρεμούν και να κρεμούν (πτώσεις). Η διπλωπία και η διαστολή των κόρων των ματιών είναι χαρακτηριστικές. Οι κόρες των ματιών αδυνατούν να προσαρμοστούν, δηλαδή να προσαρμοστούν στις συνθήκες φωτός.

Καθ' όλη τη διάρκεια της νόσου, το άτομο διατηρεί πλήρως την ευαισθησία και τη συνείδηση.

Στα μεταγενέστερα στάδια, εμφανίζονται συμπτώματα όπως διαταραχή της κατάποσης και της ομιλίας. Η μυϊκή παράλυση εξελίσσεται στους μύες του αυχένα, των άνω άκρων και κάτω. Το πάσχον άτομο έχει χαμηλή αρτηριακή πίεση. Σοβαρή επιπλοκή είναι η συμμετοχή των αναπνευστικών μυών, η αναπνευστική ανεπάρκεια και η καρδιακή ανακοπή, δηλαδή ο θάνατος.

Η βρεφική μορφή της αλλαντίασης είναι σπάνια. Ωστόσο, εμφανίζεται συχνότερα μεταξύ 2 και 8 μηνών. Το παιδί καταπίνει σπόρια τα οποία στη συνέχεια παράγουν τοξίνες στο έντερο. Αναφέρεται ότι συχνότερα συμβαίνει μετά από κατανάλωση μολυσμένου μελιού, σιροπιού σφενδάμου, ακόμη και μετά από κατανάλωση χώματος. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο δεν συνιστάται να δίνεται μέλι σε παιδιά κάτω του 1 έτους.

Σε ένα τόσο μικρό παιδί είναι δυνατόν να παρατηρηθούν τέτοια προβλήματα όπως:

• αργή κατανάλωση γάλακτος, νερού
• αλλοιωμένη φωνή όταν κλαίει
• δυσκοιλιότητα
• μειωμένη μυϊκή ένταση

Το πώς εξελίσσεται η νόσος και, φυσικά, η ταχύτητα εξέλιξης των δυσκολιών εξαρτάται από το ύψος της δόσης της τοξίνης. Επηρεάζει επίσης τη γενική κατάσταση του οργανισμού. Τέλος, είναι σημαντική η άμεση διάγνωση και θεραπεία.

Η πρόληψη είναι σημαντική

Η πρόληψη είναι ιδιαίτερα σημαντική στην καταπολέμηση της αλλαντίασης, με τη μορφή της τήρησης των αρχών επεξεργασίας και παραγωγής επικίνδυνων τροφίμων, όχι μόνο στη βιομηχανία τροφίμων, φυσικά, αλλά και στο σπίτι. Ένα παράδειγμα είναι η τήρηση της προσωπικής υγιεινής κατά το χειρισμό των τροφίμων.

Τα τρόφιμα πρέπει να καθαρίζονται σχολαστικά. Παράδειγμα αποτελούν, μεταξύ άλλων, τα ριζωμένα λαχανικά. Είναι επίσης σημαντικό να καθαρίζονται τα τρόφιμα πριν από την κονσερβοποίηση. Κατά την αποστείρωση πρέπει να τηρείται η σωστή θερμοκρασία και ο επαρκής χρόνος. Εάν η κονσέρβα ή το κονσερβοποιημένο προϊόν είναι φουσκωμένο ή φουσκωμένο, είναι επικίνδυνο και πρέπει να αποκλείεται.

Ωστόσο, η αλλαντίαση είναι σπάνιο φαινόμενο παγκοσμίως, ιδίως σε οικογενειακές επιδημίες, όταν δεν τηρούνται οι αρχές.

Η επακόλουθη θερμική επεξεργασία των κονσερβοποιημένων τροφίμων μετά το άνοιγμα και πριν από την κατανάλωση είναι επίσης σκόπιμη, καθώς η θερμική επεξεργασία καταστρέφει τις ευαίσθητες τοξίνες. Η θερμοκρασία στην οποία αποθηκεύονται τα τρόφιμα είναι εξίσου σημαντική, ιδίως για την ελάχιστη διάρκεια ζωής. Παράδειγμα αποτελεί η αποθήκευση ορισμένων τροφίμων σε θερμοκρασίες κάτω των 4 °C.

Ωστόσο, δευτερογενής μόλυνση μπορεί επίσης να συμβεί κατά την επεξεργασία των τροφίμων, πράγμα που σημαίνει ότι βακτήρια κλωστηριδίων εισάγονται σε τρόφιμα στα οποία κανονικά δεν υπάρχουν. Εάν υπάρχει υποψία μόλυνσης των τροφίμων, είναι σημαντικό να εξετάζονται τα τρόφιμα και, εάν είναι θετικά, να αποσύρονται από την πώληση.

Το Botox και η θεραπευτική του χρήση

Η βοτουλινική τοξίνη είναι το πιο αποτελεσματικό δηλητήριο στον κόσμο. Και όμως έχει βρει το δρόμο της στην ιατρική ως θεραπευτικός παράγοντας. Το Botox, όπως ονομάζεται, έχει περισσότερες από 250 ενδείξεις. Χρησιμοποιείται στην ιατρική, ακόμη και στην αισθητική ιατρική. Φυσικά, χρησιμοποιείται σε δόση που είναι χιλιάδες φορές μικρότερη και ασφαλέστερη από τη δόση που θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπιθύμητα προβλήματα.

Στη δεκαετία του 1970, ο Alan B. Scott χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το Botox για τη θεραπεία του στραβισμού (αλληθωρισμός).

Η χρήση του Botox για τα θετικά θεραπευτικά αποτελέσματά του, για παράδειγμα σε περιπτώσεις:

• στη νευρολογία
  • μυϊκής σπαστικότητας, δηλαδή μυϊκής δυσκαμψίας
  • μυϊκή δυστονία, σπασμοί
  • Κεφαλική ένταση
  • ημικρανία
  • νόσος του Πάρκινσον
  • εγκεφαλική παράλυση
• υπεριδρωσία, δηλαδή υπερβολική εφίδρωση
• ακράτεια ούρων
• ρωγμή του πρωκτού
• κολπικισμός (επώδυνη σύσφιξη του κόλπου)
• αισθητική ιατρική και πυελικοί μύες
  • Εξομάλυνση των ρυτίδων του προσώπου