Βουλιμία: Ποιες είναι οι αιτίες, τα συμπτώματα, οι συνέπειες και η θεραπεία της;

Η βουλιμία αναφέρεται επίσης ως ψυχική βουλιμία, τεχνικά bulimia nervosa. Η διαταραχή αυτή κατατάσσεται στις διατροφικές διαταραχές. Η γνωστή ανορεξία ανήκει επίσης σε αυτή την ομάδα.

Οι διατροφικές διαταραχές είναι ασθένειες του πολιτισμού.

Ένα άτομο υποφέρει από τη νοσηρή ιδέα ότι πρέπει να δείχνει αδύνατο και να ζει μια υγιή ζωή. Περιορίζει ή με άλλο τρόπο μειώνει υπερβολικά το βάρος του. Η διαταραχή προκαλείται συνήθως από άλλη ψυχολογική διαταραχή, όπως έντονο στρες, τραυματικές εμπειρίες ή συχνά το διαζύγιο των γονέων.

Οι νέοι επηρεάζονται ιδιαίτερα από τις διατροφικές διαταραχές. Τα κορίτσια επηρεάζονται κυρίως, έως και 10 φορές συχνότερα από τα αγόρια. Η συχνότητα εμφάνισης είναι υψηλότερη κατά την εφηβεία και την εφηβεία, μεταξύ των ηλικιών 13 και 18. Η βουλιμία εμφανίζεται συνήθως μεταξύ των ηλικιών 17 και 18. Υπολογίζεται ότι η βουλιμία επηρεάζει περίπου το 1-3% των γυναικών κατά την περίοδο αυτή.

Η εκτίμηση αυτή είναι μόνο κατά προσέγγιση, καθώς είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί η διαταραχή. Πολλά νεαρά κορίτσια έχουν μάθει να κρύβουν τέλεια τη βουλιμία, είτε από τους φίλους τους είτε από την οικογένειά τους. Καταφέρνουν να κρύβουν το πρόβλημά τους, μερικές φορές για χρόνια.

Τι είναι η βουλιμία;

Η βουλιμία είναι μια διατροφική διαταραχή που έχει επεισοδιακό, αδηφάγο χαρακτήρα. Περιόδους υπερβολικής πρόσληψης τροφής εναλλάσσονται με προσπάθειες διατήρησης της πρόσληψης θερμίδων και του επιθυμητού σωματότυπου. Οι περίοδοι αδηφαγίας μπορεί να εναλλάσσονται με υπερβολική πείνα. Εκτός από τη νοσηρή πείνα, άλλοι μηχανισμοί βοηθούν τον πάσχοντα να το κάνει αυτό. Για παράδειγμα, ο βουλιμικός χρησιμοποιεί τα εξής για να ελέγξει το βάρος του:

• εμετό μετά το φαγητό
• περιόδους πείνας
• υπερβολική έως επικίνδυνη σωματική δραστηριότητα
• καθαρτικά
• διουρητικά, δηλαδή διεγερτικά της ούρησης

Ο βουλιμικός έχει νοσηρό έλεγχο της πρόσληψης τροφής, δηλαδή των θερμίδων. Επιχειρεί δίαιτες για να διατηρήσει το σωματικό του βάρος και τις αναλογίες του. Ωστόσο, το σωματικό βάρος του βουλιμικού είναι μέσο ή ελαφρώς πάνω από το πρότυπο ΔΜΣ (δείκτης μάζας σώματος). Αυτό δεν τον ξεχωρίζει σωματικά από τους άλλους ανθρώπους και τον βοηθά να κρύψει τη διαταραχή.

Η βουλιμία συνδέεται επίσης με άλλες ψυχολογικές δυσκολίες. Παραδείγματα είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, το άγχος, η συναισθηματική αστάθεια και το μακροχρόνιο στρες. Αλλά και η νευρικότητα, η απογοήτευση ή η μοναξιά. Και εξαιτίας αυτών των ψυχολογικών δυσκολιών, η βουλιμία επιδεινώνεται.

Η βουλιμία έχει αξιολογηθεί ως ξεχωριστή διαταραχή από το 1979. Η μορφή της ήταν ήδη γνωστή στην αρχαία Ρώμη, όταν οι γιορτές γιορτάζονταν με υπερφαγία και στη συνέχεια απελευθερώνονταν το στομάχι για περαιτέρω πρόσληψη τροφής. Και αυτό γινόταν μπροστά σε άλλους ανθρώπους, όχι κρυφά.

Ο βουλιμικός προσπαθεί να απομακρύνει την κακή ψυχική του κατάσταση με την υπερφαγία. Στη συνέχεια νιώθει τύψεις, προκαλεί εμετό ή επιδίδεται σε άλλες πρακτικές στέρησης θερμίδων. Και οι δύο αυτοί μηχανισμοί, η υπερφαγία και ο εμετός, βοηθούν στην ανακούφιση από το άγχος και την ένταση βραχυπρόθεσμα. Μακροπρόθεσμα, όμως, δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της αξιολόγησης της βουλιμίας περιλαμβάνουν:

• Ψυχαναγκαστική ενασχόληση με το φαγητό, ακαταμάχητη επιθυμία για φαγητό και αδηφαγία
• προσπάθεια καταστολής των συνεπειών της υπερφαγίας με εμετό, ασιτία ή καθαρτικά
• φόβος του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας

Η βουλιμία χωρίζεται σε δύο τύπους:

• καθαρτική, όπου ο βουλιμικός καθαρίζει τον εαυτό του από το φαγητό με εμετό, καθαρτικά ή διουρητικά.
• μη καθαρτικός τύπος, που δεν κάνει κάθαρση, αλλά χρησιμοποιεί νηστεία, υπερβολική σωματική δραστηριότητα για να ελέγξει

Τα αίτια της βουλιμίας είναι πολυπαραγοντικά, που σημαίνει ότι στο ξέσπασμά της εμπλέκονται κοινωνικοί, σωματικοί και ψυχολογικοί παράγοντες. Κοινωνικοί σημαίνει ότι προκαλείται από την κοινωνική πεποίθηση ότι πρέπει να είναι κανείς αδύνατος για να είναι υγιής και ευτυχισμένος.

Η τηλεόραση, τα περιοδικά μόδας, το μόντελινγκ έχουν μεγάλη κοινωνική επίδραση. Τα κορίτσια στην εφηβεία τους συγκρίνονται με μοντέλα, μοντέλα, ηθοποιούς. Τα πολυμέσα είναι επομένως ένας ισχυρός παράγοντας. Ωστόσο, αναφέρεται ότι πρόκειται κυρίως για δευτερεύουσα επίδραση. Η ψυχολογική και η γενετική προδιάθεση παίζουν σημαντικό ρόλο.

Οι βιολογικές επιρροές περιλαμβάνουν:

• Η γενετική προδιάθεση, η κληρονομικότητα
• ατομικές φυσικές προδιαθέσεις
• ορμονικές διαταραχές

Είναι πλέον γνωστό ότι η βουλιμία μπορεί να προκληθεί και από άλλες ψυχολογικές διαταραχές, όπως το άγχος ή η κατάθλιψη, αλλά και ως αποτέλεσμα υπερβολικού ψυχολογικού στρες, ανεκπλήρωτων προσδοκιών ή έντονου στρες.

Στους προδιαθεσικούς παράγοντες περιλαμβάνονται η ασταθής φύση, η ανεπαρκής γονική φροντίδα ή η παραμέληση. Αλλά και η κακοποίηση. Το οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας και η παιδική παχυσαρκία ή ο αλκοολισμός των γονέων αποτελούν επίσης αρνητικούς παράγοντες.

Στρεσογόνα γεγονότα ζωής, διαζύγιο γονέων και άλλες δυσάρεστες τραυματικές εμπειρίες μπορεί επίσης να βρίσκονται πίσω από την εμφάνιση.

Η βουλιμία είναι συνήθως κρυμμένη από τον έξω κόσμο, αλλά τα κύρια χαρακτηριστικά της περιλαμβάνουν χαρακτηριστικές περιόδους αδηφαγίας που ακολουθούνται από προκλητό έμετο. Εκτός από τον έμετο, μπορεί να εμπλέκονται και άλλες μέθοδοι ελέγχου του βάρους. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν κατάχρηση καθαρτικών, διουρητικών, υπερβολική ή επικίνδυνη σωματική δραστηριότητα και νοσηρή πείνα.

Το κριτήριο αξιολόγησης αναφέρει ότι τα στάδια αυτά πρέπει να συμβαίνουν τουλάχιστον δύο φορές σε μία εβδομάδα για τρεις μήνες. Τα επεισόδια αδηφαγίας μπορεί να διαρκούν από μερικά λεπτά έως ώρες, συνήθως 2 ώρες. Η συχνότητα κατά τη διάρκεια του μήνα είναι ατομική. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τρεις φορές το μήνα έως αρκετές φορές την ημέρα.

Της περιόδου της αδηφαγίας προηγείται άγχος ή κατάθλιψη. Η αδηφαγία καταστέλλει αυτές τις ψυχικές στενοχώριες. Μετά τη φάση της αδηφαγίας, ακολουθεί η φάση των τύψεων. Και πάλι, η κακή ψυχική κατάσταση βαθαίνει.

Η αρρωστημένη λαχτάρα για φαγητό μπορεί να οδηγήσει σε εγκληματική συμπεριφορά και κλοπή σε περίπτωση οικονομικών προβλημάτων. Οι ψυχολογικές εκδηλώσεις της ψυχικής βουλιμίας περιλαμβάνουν άλλα προβλήματα όπως:

• Κατάθλιψη
• άγχος
• Αυτοτραυματισμός
• αυτοκτονικές σκέψεις και τάσεις
• επιθυμία για λεπτότητα
• διαστρεβλωμένη αντίληψη του βάρους και της σιλουέτας
• νοσηρό ενδιαφέρον για το βάρος, τις θερμίδες
• δίαιτες μείωσης
• επιλογή συγκεκριμένων τροφίμων
• απώλεια ενδιαφερόντων, αγαπημένων δραστηριοτήτων
• αδιαφορία για τις σχέσεις, τους φίλους, την οικογένεια, αποφυγή τους
• Μοναχικός τρόπος ζωής
• Διαταραχές συγκέντρωσης
• Μειωμένη πνευματική ικανότητα
• άκριτη συμπεριφορά
• μειωμένη αυτοεκτίμηση, έλλειψη αυτοπεποίθησης
• νευρικότητα, συναισθηματική αστάθεια
• αισθήματα ντροπής
• κόπωση

Όπως η ανορεξία, έτσι και η βουλιμία έχει σωματικές επιπτώσεις. Εκδηλώνεται ως συνέπεια της πείνας, των εμετών, αλλά και της αφυδάτωσης. Αυτό επιτείνεται από τα μειωμένα επίπεδα μετάλλων και ιχνοστοιχείων.

Οι σωματικές δυσκολίες που προκύπτουν από τη βουλιμία:

• Συχνοί εμετοί
• αυξομειώσεις του βάρους
• υπερβολική έως επιβλαβής σωματική δραστηριότητα
• αφυδάτωση και διαταραγμένο εσωτερικό περιβάλλον
  • υποχλωραιμία
  • Υποκαλιαιμία
  • αλκάλωση
• καρδιαγγειακά προβλήματα, αρρυθμίες, χαμηλή αρτηριακή πίεση
• δύσπνοια
• Κίνδυνος εισπνοής εμετού, πνευμονία
• κοιλιακό άλγος
• Φουσκωμένη κοιλιά
• ρήξη οισοφάγου
• διαταραχές της εμμήνου ρύσεως
• Διαταραχές της ισχύος
• Απώλεια της λίμπιντο
• υπογονιμότητα
• βλάβη στο σμάλτο των δοντιών, κίτρινα δόντια, τερηδόνα
• βλάβη των ούλων
• Διεύρυνση των παρωτιδικών αδένων
• καθυστέρηση της ανάπτυξης
• μυϊκές διαταραχές, μυϊκή αδυναμία, χαλαρότητα
• βλάβη των οστών, αραίωση των οστών
• εύθραυστα νύχια
• κακή κατάσταση και αραίωση των μαλλιών, τριχόπτωση
• ξηρό δέρμα
• ραγισμένες γωνίες του στόματος
• εκδορές στα χέρια, ιδίως στις αρθρώσεις - σημάδια Russell
• γενική αδυναμία

Η βουλιμία αξιολογείται με βάση ένα κριτήριο που καθορίζει ότι τα επεισόδια αδηφαγίας επιμένουν επί τρίμηνο. Η συχνότητά τους είναι τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο βουλιμικός καταναλώνει υπερβολικές ποσότητες τροφής.

Η διάγνωση της διατροφικής διαταραχής περιπλέκεται από το γεγονός ότι, ιδίως στα παιδιά, ο ασθενής συχνά υποβαθμίζει (απλοποιεί) ή αποκρύπτει το πρόβλημα. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να αποδίδει την περιορισμένη πρόσληψη τροφής σε κοιλιακό πόνο ή άλλα προβλήματα.

Παρόλο που η βουλιμία είναι μια διατροφική διαταραχή, της εμφάνισής της προηγείται μια άλλη ψυχολογική διαταραχή. Είναι επομένως σημαντικό στη διάγνωση να εντοπιστεί αυτή η πρωταρχική ψυχολογική αιτία, ιδίως αν πρόκειται για καταθλιπτική διαταραχή και συναφή αυτοτραυματισμό ή κίνδυνο αυτοκτονίας.

Το ίδιο το ιστορικό είναι σημαντικό για τη διάγνωση. Σημαντικές είναι επίσης οι πληροφορίες από τα μέλη της οικογένειας και τα αγαπημένα πρόσωπα. Μπορεί να είναι οι πρώτοι που θα παρατηρήσουν την αναπτυξιακή καθυστέρηση του παιδιού, την απώλεια ενδιαφέροντος, τη θλιμμένη διάθεση, τη φοβική διάθεση, την αποφυγή των γευμάτων, την απόρριψη των σνακ και τη συχνή τουαλέτα.

Καθώς τα επεισόδια υπερφαγίας ακολουθούνται από περιόδους δίαιτας, οι εργαστηριακές εξετάσεις αίματος είναι επίσης σημαντικές. Αυτό θα αποκαλύψει εσωτερικές ανωμαλίες και άλλα προβλήματα. Οι διακυμάνσεις του σωματικού βάρους και οι ορατές αλλαγές, για παράδειγμα, στο δέρμα ή τα μαλλιά μπορεί επίσης να αποτελούν διαγνωστικούς δείκτες.

Στη συνέχεια, αν υπάρχουν ήδη σχετικές επιπλοκές, άλλες εξετάσεις ανάλογα με τα σωματικά προβλήματα. Φυσικά, η διαφορική διάγνωση είναι επίσης σημαντική για να αποκαλύψει ότι υπάρχει κάποια άλλη ασθένεια εκτός από τη διατροφική διαταραχή. Σε αυτή την περίπτωση, εξετάσεις όπως υπερηχογράφημα, ακτινογραφία, αξονική τομογραφία, ΗΚΓ μπορούν να βοηθήσουν.

Το έναυσμα της νόσου θα πρέπει να αναζητηθεί σε βιολογικούς, κοινωνικούς ή ψυχολογικούς παράγοντες. Αυτοί προηγούνται της εμφάνισης της διατροφικής διαταραχής. Η εμφάνιση του προβλήματος εξαρτάται, βέβαια, από τις προδιαθέσεις της προσωπικότητας.

Αρχικά, υπάρχει μια περίοδος άγχους ή κατάθλιψης.

Το πάσχον άτομο αντισταθμίζει αυτή την κακή ψυχική κατάσταση με ένα επεισόδιο υπερφαγίας. Η πράξη της υπερβολικής κατανάλωσης τροφής και στη συνέχεια του εμετού έχει αποσβεστική επίδραση στα ψυχολογικά προβλήματα.

Η υπερβολική πρόσληψη τροφής ακολουθείται από μια φάση τύψεων, δυσαρέσκειας με τις θερμίδες και αδιάκοπων προβλημάτων με τη σωματική του διάπλαση. Αυτό προκαλεί μια νέα επιδείνωση της ψυχολογικής κατάστασης. Αυτός ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται και είναι δύσκολο να σπάσει.

Η ψυχική αναταραχή προκαλείται και από άλλους παράγοντες. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η απόκρυψη από την οικογένεια και τους φίλους, το άγχος ότι θα αποκαλυφθεί. Ο πάσχων γίνεται όλο και πιο επιδέξιος στο να κρύβει το πρόβλημά του. Προστίθενται και άλλα συμπτώματα όπως η απώλεια ενδιαφέροντος, ο απομονωμένος τρόπος ζωής, οι συναισθηματικές καταστάσεις και η κόπωση. Το άτομο επιλέγει και αποδέχεται μόνο ορισμένα είδη τροφής.

Αν το πρόβλημα διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, αρχίζουν να εμφανίζονται και σωματικά προβλήματα. Στα παιδιά παρατηρούμε καχεκτική σωματική αλλά και νοητική ανάπτυξη, καχεκτική ανάπτυξη, μυϊκή αδυναμία. Το δέρμα είναι ξηρό, τα μαλλιά είναι εύθραυστα και πέφτουν σε μεγαλύτερο βαθμό.

Η αφυδάτωση είναι σοβαρή, όπως και οι εσωτερικές διαταραχές, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιαγγειακά προβλήματα. Παρατηρείται χαμηλή αρτηριακή πίεση, κίνδυνος καρδιακών αρρυθμιών ή δύσπνοια. Οι επαναλαμβανόμενοι εμετοί μπορεί να προκαλέσουν πονόλαιμο και κίνδυνο εισρόφησης, δηλαδή εισπνοής εμετού στους αεραγωγούς, η οποία με τη σειρά της προκαλεί επιθετική πνευμονία.

Ο συχνός εμετός έχει ως αποτέλεσμα τη βλάβη του σμάλτου των δοντιών και, επομένως, την αυξημένη ευαισθησία στην τερηδόνα. Τα δόντια κιτρινίζουν και το περιεχόμενο του στομάχου βλάπτει επίσης τα ούλα, με αποτέλεσμα την εμφάνιση περιοδοντικής νόσου.