Τι είναι η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια, πώς εκδηλώνεται, ενέχει κινδύνους;

Η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια, μια νόσος των φλεβών των κάτω άκρων, είναι μια από τις σύγχρονες ασθένειες του πολιτισμού. Μιλάμε για την επιδημία του νέου αιώνα, καθώς η πολυπαραγοντική της βάση στηρίζει τον σημερινό τρόπο ζωής.

Επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής. Προσβάλλει περίπου το 15% του πληθυσμού.

Είναι μακροχρόνια. Η θεραπεία της είναι εξίσου μακροχρόνια και απαιτητική, αν όχι αδύνατη, χωρίς προσεκτική τήρηση.

Εκτός από τη γενετική προδιάθεση και άλλους εσωτερικούς παράγοντες, ποικίλοι εξωτερικοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η καθιστική ζωή και η έλλειψη άσκησης.

Ωστόσο, ο κίνδυνος είναι η ανάπτυξη σοβαρών επιπλοκών που δεν τελειώνουν μόνο με δερματικά ελαττώματα.

Χρόνια φλεβική ανεπάρκεια Χρόνια = μακροχρόνια Φλεβική = φλεβική ανεπάρκεια = ανεπάρκεια

Η νόσος σχετίζεται με μειωμένη ροή αίματος από τις φλέβες των κάτω άκρων. Αυτή η διαταραχή της φλεβικής αιμοδυναμικής επηρεάζει όχι μόνο τις φλέβες αλλά και όλους τους γύρω ιστούς, όπως το δέρμα.

Ένα άτομο παρατηρεί συχνότερα δερματικές αλλαγές, οι οποίες συνδυάζονται με άλλες δυσάρεστες υποκειμενικές ενοχλήσεις.

Από τα αντικειμενικά προβλήματα, τα πιο γνωστά είναι οι κιρσοί των κάτω άκρων.

Από την ομάδα των υποκειμενικών, οι άνθρωποι παραπονιούνται για πόνο στα πόδια έως ενοχλητικές κράμπες στα πόδια.

Οι φλέβες και οι...

Οι φλέβες είναι τα αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν το αίμα στην καρδιά.

Το αίμα πρέπει επίσης να φτάσει από τα κάτω άκρα πίσω στην καρδιά.

Το αίμα, όπως όλα στη Γη, επηρεάζεται από τη βαρύτητα. Και η βαρύτητα δυσκολεύει την επιστροφή του από τα πόδια. Οι φλέβες είναι επομένως προσαρμοσμένες ώστε να διευκολύνουν τη ροή προς τα πάνω, προς την καρδιά.

Είναι γενικά γνωστό ότι οι φλέβες μεταφέρουν το αποξυγονωμένο αίμα πίσω στην καρδιά και στη συνέχεια στους πνεύμονες. Στους πνεύμονες, το αίμα επαναξυγονώνεται και στη συνέχεια αποβάλλεται πίσω στην κυκλοφορία του σώματος από την αριστερή κοιλία της καρδιάς μέσω της αορτής.

Οι αρτηρίες είναι εκείνα τα αιμοφόρα αγγεία που περιέχουν οξυγονωμένο, πλούσιο σε οξυγόνο αίμα.

Μια πιο ακριβής διαίρεση είναι η εξής: Οι αρτηρίες μεταφέρουν αίμα από την καρδιά στο σώμα. Οι φλέβες μεταφέρουν αίμα στην καρδιά.

Η πνευμονική αρτηρία (μεγάλη πνευμονική αρτηρία) πηγαίνει από τη δεξιά πλευρά της καρδιάς, πιο συγκεκριμένα από τη δεξιά κοιλία, στους πνεύμονες. Και μεταφέρει οξυγονωμένο αίμα.

Με τη σειρά τους, οι 4 πνευμονικές φλέβες μεταφέρουν οξυγονωμένο αίμα πίσω στην αριστερή πλευρά της καρδιάς, από όπου το αίμα εκτοξεύεται μέσω της αορτής στη μεγάλη κυκλοφορία μέσω της αριστερής κοιλίας.

Εκτός από αυτή τη λεπτομέρεια, οι αρτηρίες και οι φλέβες διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τη σύνθεσή τους.

Το τοίχωμα των αρτηριών είναι παχύτερο και περιέχει πολύ μεγαλύτερο αριθμό μυϊκών ινών.

Το τοίχωμα των φλεβών έχει μικρό μόνο αριθμό μυϊκών ινών. Και στα διάφορα μέρη του σώματος, οι ίδιες οι φλέβες διαφέρουν ως προς τη δομή τους.

Οι φλέβες των άκρων είναι ένα παράδειγμα.

Όπως και η καρδιά, διαθέτουν βαλβίδες που κατευθύνουν τη ροή του αίματος.

Οι βαλβίδες των φλεβών στα κάτω άκρα βοηθούν το αίμα να ρέει σωστά προς τα πάνω, πίσω στην καρδιά.

Επιπλέον, η ροή του αίματος στις φλέβες των κάτω άκρων υποβοηθείται από τη μυϊκή αντλία.

Οι γύρω μύες (μύες της γάμπας) συστέλλονται και χαλαρώνουν κατά τη διάρκεια της κίνησης. Αντλούν το αίμα, το οποίο στη συνέχεια κινείται. Επομένως, η παρατεταμένη αδράνεια και παθητικότητα, το καθισιό ή η ορθοστασία για μεγάλα χρονικά διαστήματα είναι ακατάλληλη.

+

Οι μεγάλες φλέβες των κάτω άκρων τοποθετούνται δίπλα στις μεγάλες αρτηρίες. Αυτή η τοποθέτηση βοηθά επίσης στην ώθηση του αίματος προς τα έξω, καθώς οι μεγάλες αρτηρίες συστέλλονται και χαλαρώνουν ρυθμικά.

A...

Οι φλέβες ενός ατόμου χωρίζονται επίσης ως προς την τοποθέτησή τους σε:

• βαθιές - μεγάλες φλέβες, που βρίσκονται δίπλα στις μεγάλες αρτηρίες
• επιφανειακές - μικρότερες φλέβες, που συλλέγουν το αίμα από τους ιστούς, το οποίο στη συνέχεια ρέει ως κουβάρι στις μεγαλύτερες βαθιές φλέβες
• συνδετικές φλέβες, οι οποίες συνδέουν τα δύο συστήματα αιμοφόρων αγγείων

Μια γενική εισαγωγή θα βοηθήσει στον προσανατολισμό στην ειδική ενότητα.

Θέλετε να μάθετε περισσότερα για τη χρόνια φλεβική ανεπάρκεια; Τι την προκαλεί; Ποια είναι τα συμπτώματα; Πώς αντιμετωπίζεται και μπορεί να προληφθεί; Διαβάστε μαζί μας.

Τι είναι η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια και πώς ορίζεται;

Η ονομασία υποδηλώνει ότι πρόκειται για μακροχρόνια φλεβική ανεπάρκεια. Η νόσος είναι προοδευτική (εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου).

Πιο συγκεκριμένα...

Είναι μια κατάσταση κατά την οποία η επιστροφή του φλεβικού αίματος από τα κάτω άκρα προς το άνω μέρος του σώματος και την καρδιά είναι μειωμένη, περιορισμένη, εξασθενημένη ή διαταραγμένη.

Η χρόνια πορεία προκαλεί συσσώρευση αίματος στα κάτω άκρα. Ως αποτέλεσμα, ενεργοποιείται ένας καταρράκτης αλλαγών της νόσου που ευθύνονται για πλήθος άλλων προβλημάτων.

Αυτά είναι υποκειμενικά και αντικειμενικά. Δηλαδή, αυτά που γίνονται αισθητά και αυτά που μπορούν να παρατηρηθούν εξωτερικά.

Η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια κατατάσσεται στις παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος. Αποτελεί υποκατηγορία της χρόνιας φλεβικής νόσου.

Η χρόνια φλεβική νόσος (χρόνια φλεβική νόσος των κάτω άκρων) δεν ταυτίζεται με τη χρόνια φλεβική ανεπάρκεια.

Χρόνια φλεβική νόσος = μια ομάδα ασθενειών που επηρεάζουν τις φλέβες.

Η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια είναι μια πιο σοβαρή μορφή της χρόνιας φλεβικής νόσου. Περιλαμβάνει την παρουσία αυξημένης αρτηριακής πίεσης στο φλεβικό σύστημα των κάτω άκρων + επιπλοκές που προκύπτουν από αυτό.

Η χρόνια φλεβική νόσος είναι μια ομάδα φλεβικών παθήσεων. Χρόνια φλεβική ανεπάρκεια + φλεβική υπέρταση των κάτω άκρων + επιπλοκές.

Για την αξιολόγηση της φλεβικής ανεπάρκειας χρησιμοποιείται η ταξινόμηση Hawaii CEAP. Ταξινόμηση που υιοθετήθηκε το 1994 στη Χαβάη από το Αμερικανικό Φλεβικό Φόρουμ.

CEAP = C = κλινική E = αιτιολογία A = ανατομία P = παθοφυσιολογία

Ο πίνακας δίνει μια πιο συνοπτική μορφή της ταξινόμησης CEAP.

Η νόσος έχει πολυπαραγοντική αιτία. Εμπλέκεται ένας συνδυασμός εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων.

Η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια ταξινομείται ως I87.2 στη Διεθνή Ταξινόμηση των Νοσημάτων.

Αναλυτικότερα, πρόκειται για διαταραχή της επιστροφής του αίματος από τα κάτω άκρα στο άνω μισό του σώματος και στην καρδιά. Κατά συνέπεια, αυξάνεται η αρτηριακή πίεση στο φλεβικό σύστημα.

Θεωρείται ότι προκαλείται κυρίως από:

Α. Η παλινδρόμηση του αίματος είναι η φλεβική παλινδρόμηση, η προς τα πίσω ροή του αίματος στις φλέβες που προκύπτει από δυσλειτουργία των φλεβικών βαλβίδων (σε βαλβιδική ανεπάρκεια).

Το αίμα επιστρέφει στα κατώτερα τμήματα του αγγείου λόγω της βαρύτητας, εξ ου και η παλινδρόμηση.

Προκαλείται από διάφορες διαταραχές του συνδετικού ιστού (συγκεκριμένα του κολλαγόνου ή της ελαστίνης) και των λείων μυών, αλλά και από φλεγμονή των φλεβών, παράδειγμα της οποίας αποτελεί η θρομβοφλεβίτιδα.

Β. Απόφραξη είναι η παρεμπόδιση της ροής του αίματος, η οποία μπορεί να δημιουργηθεί, για παράδειγμα, από μια φλεβική θρόμβωση. Πρόκειται για έναν θρόμβο αίματος που κάθεται στο τοίχωμα μιας φλέβας.

Γ. Μεταξύ άλλων, μπορεί να πρόκειται για διαταραχή της μυϊκής αντλίας, όπου οι μύες των κάτω άκρων δεν βοηθούν. Συμβαίνει επίσης λόγω δυσλειτουργίας των μυών της γάμπας ως αποτέλεσμα νευρομυϊκών παθήσεων.

A...

Οι συγγενείς φλεβικές ανωμαλίες αποτελούν επίσης μια πιθανή αιτία.

Η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια διακρίνεται σε δύο βασικούς τύπους, ήτοι:

1. πρωτοπαθής - άγνωστη αιτία
2. δευτερογενής - η αιτία είναι γνωστή, παραδείγματα είναι οι κιρσοί, η φλεγμονή ή η θρόμβωση

Εν ολίγοις: η χρόνια φλεβική ανεπάρκεια και η διαταραγμένη κυκλοφορία του αίματος προκαλούνται από:

• ανεπαρκής λειτουργία των φλεβικών βαλβίδων
• πρωτοπαθείς κιρσοί των κάτω άκρων
• βλάβη των φλεβικών βαλβίδων από φλεγμονή, θρόμβωση
• δυσλειτουργία του φλεβικού ενδοθηλίου (εσωτερική επένδυση των φλεβών)
• Διαταραχή της μικροκυκλοφορίας

From a closer look, these are:

Η μακροχρόνια αυξημένη πίεση στις φλέβες επηρεάζει αρνητικά τη μικροκυκλοφορία. Οι μικρές φλέβες καταστρέφονται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Μικροκυκλοφορία = η ροή του αίματος στα μικρότερα αιμοφόρα αγγεία - τριχοειδή, στο σημείο ανταλλαγής ουσιών μεταξύ αίματος και ιστών.

Καθώς ο φλεγμονώδης καταρράκτης εξελίσσεται και τα λευκοκύτταρα αλληλεπιδρούν με το ενδοθήλιο, συμβαίνει μια σειρά αλλαγών, με αποκορύφωμα τη βλάβη όχι μόνο των μικρών αιμοφόρων αγγείων αλλά και των γύρω ιστών.

Το αποκορύφωμα αυτής της διαδικασίας είναι το κνημιαίο έλκος.

Σχηματικά, η διαδικασία μπορεί να περιγραφεί ως εξής:

Βλάβη στη βαλβίδα - παλινδρόμηση ή αναδιαμόρφωση του φλεβικού τοιχώματος - κιρσοί ⇒ διαταραχή της μακροκυκλοφορίας + φλεβική υπέρταση ⇒ διαταραχή της μικροκυκλοφορίας ⇒ συσσώρευση αίματος ⇒ οίδημα ⇒ δερματικές αλλαγές ⇒ έλκος

Και ποια είναι η σχέση μεταξύ της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας και των κιρσών;

Αναφέρεται ότι το 70 έως 90% των περιπτώσεων σχετίζεται με την παρουσία πρωτοπαθών κιρσών με συνοδό ανεπάρκεια των επιφανειακών και συνδετικών φλεβών.

Το υπόλοιπο 10-30% αποδίδεται σε φλεβοθρόμβωση (φλεβική θρόμβωση) και μεταθρομβωτικό σύνδρομο.

Οι πιο σοβαρές μορφές χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας εμφανίζονται στο μεταθρομβωτικό σύνδρομο.

Πλέον...

Ποικίλοι παράγοντες επηρεάζουν την ανάπτυξη και την εξέλιξη της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας. Αυτοί είναι είτε ενδογενείς είτε εξωγενείς.

Η πολυπαραγοντική βάση περιλαμβάνει ένα συνδυασμό διαφορετικών παραγόντων όπως:

• κληρονομικότητα και γενετική προδιάθεση
• μεγαλύτερη ηλικία
• θρόμβωση και μεταθρομβωτικό σύνδρομο
• η παρουσία κιρσών
• το γυναικείο φύλο
• ορμονικές αλλαγές
• ορμονικά αντισυλληπτικά
• πολλαπλή εγκυμοσύνη - δύο ή περισσότερες γεννήσεις
• παχυσαρκία και υπέρβαρο
• στυλ ντυσίματος - στενά ρούχα, ψηλά τακούνια
• κάπνισμα
• κακός τρόπος ζωής γενικά και ακατάλληλη διατροφή
• δυσκοιλιότητα - έλλειψη φυτικών ινών στη διατροφή
• τραυματισμοί και βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία
• περπάτημα σε πεζοδρόμια πόλεων
• Υπερκόπωση και στατική υπερφόρτωση
  • παρατεταμένο καθισιό και καθιστική ζωή
  • παρατεταμένη ορθοστασία
  • έλλειψη άσκησης, αδράνεια
    • τα αυτοκίνητα έχουν αντικαταστήσει το περπάτημα
    • τα ασανσέρ έχουν αντικαταστήσει το περπάτημα στις σκάλες
    • καθιστική εργασία
    • εργασία σε όρθια θέση, χωρίς αλλαγή θέσης

Τα συμπτώματα της νόσου χωρίζονται σε δύο κύριες ομάδες, δηλαδή τα υποκειμενικά και τα αντικειμενικά. Υποκειμενικά είναι αυτά που αισθάνεται το άτομο. Τα αντικειμενικά παρατηρούνται εξωτερικά.

Υποκειμενικά είναι τα ενοχλήματα που μπορεί να εμφανιστούν:

• αίσθημα βάρους των ποδιών
• κόπωση των ποδιών
• πόνος στα κάτω άκρα, στις κνήμες
  • κάψιμο
  • πίεση στα πόδια
  • αίσθημα κρύου
  • μυρμήγκιασμα
  • κνησμός
  • αυξημένη εφίδρωση των ποδιών
  • σύνδρομο ανήσυχων ποδιών
  • κράμπες στα πόδια που εμφανίζονται κυρίως τη νύχτα

Τα αντικειμενικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• διεύρυνση των επιφανειακών φλεβών (τελαγγειεκτασία)
  • γνωστές και ως μουστάκια, αγγειακοί κλώνοι στον υποδόριο ιστό.
  • φλεβοκερατοειδής στεφάνη - διεσταλμένες κόκκινες, μπλε έως μοβ φλέβες στο εσωτερικό του αστραγάλου
• πρήξιμο των κάτω άκρων, των αστραγάλων και των κνημών
  • το πρήξιμο επιμένει ακόμη και όταν ξαπλώνουν ή σηκώνουν τα κάτω άκρα
  • μονόπλευρη ή μονόπλευρα τονισμένη
• κιρσοί
• δερματικές αλλαγές
  • υπερμελάγχρωση - καφετί χρώμα του δέρματος
  • υποδόρια ίνωση
  • έλκος κνήμης

Αξιολόγηση των δερματικών αλλαγών:

1. π.χ. φλεβική στεφάνη + οίδημα γύρω από τον αστράγαλο
2. βαθμός - οίδημα του κάτω άκρου + δερματικές μεταβολές με την έννοια της υπερμελάγχρωσης, της δερματοσκλήρυνσης, της δερματίτιδας, της ερυθρότητας
3. βαθμός - έλκος κνήμης (ulcus cruris venosum)

έλκος κνήμης

Επαγγελματικά επίσης ulcus cruri.

Το κνημιαίο έλκος είναι ένα ελάττωμα στο δέρμα. Εκτείνεται βαθιά μέσα στο δέρμα μέχρι τον υποδόριο ιστό.

Η θεραπεία και η επούλωσή του είναι περίπλοκη και χρονοβόρα.

Προκύπτει συνήθως ως αποτέλεσμα αγγειακής βλάβης λόγω χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας, αλλά και μετά από φλεβοθρόμβωση.

Οι εκδηλώσεις του έλκους της κνήμης είναι:

• βαθύ ελάττωμα
• εκτεταμένη δερματική βλάβη
• κυκλικό σχήμα
• ακανόνιστα περιθώρια
• παρουσία εξίδρωσης, δηλαδή φλεγμονώδους εξίδρωσης
  • λεγόμενη διαβροχή του τραύματος
• Επικαλυμμένη βάση του ελαττώματος
• διόγκωση του άκρου

Το ιστορικό και η κλινική εικόνα είναι σημαντικά για τη διάγνωση. Στο ιστορικό, το άτομο αναφέρει υποκειμενικά ενοχλήματα. Το οικογενειακό ιστορικό και οι συναφείς νόσοι είναι επίσης σημαντικά.

Το άτομο παραπονιέται για πόνο, ο οποίος μπορεί να είναι διαφορετικής φύσης, ή για αυξημένη κόπωση και αίσθημα βάρους στα πόδια.

Στη συνέχεια, ο γιατρός αξιολογεί την κατάσταση των κάτω άκρων. Είναι σημαντικό να διαπιστωθεί η παρουσία διεσταλμένων αιμοφόρων αγγείων, οιδήματος, κιρσών ή, στο τελευταίο στάδιο, έλκους. Το τελευταίο μπορεί να έχει ήδη επουλωθεί αλλά μπορεί και να βρίσκεται στην ενεργό του φάση.

Μεταξύ των απεικονιστικών μεθόδων, σημαντικό ρόλο στην εξέταση των αγγείων των κάτω άκρων παίζει η duplex sonography. Πρόκειται για μια υπερηχογραφική εξέταση κατά την οποία αξιολογείται το αγγειακό σύστημα καθώς και η έγχρωμη χαρτογράφηση των φλεβών και της ροής του αίματος.

Επιπλέον, χρησιμοποιείται μια επεμβατική μέτρηση της φλεβικής πίεσης. Με τον τρόπο αυτό καθορίζεται η παρουσία χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας.

Η ταξινόμηση CEAP χρησιμοποιείται επίσης στη διάγνωση για τη συνολική αξιολόγηση της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας, η οποία βοηθά στον καθορισμό της επακόλουθης θεραπευτικής στρατηγικής.

Η πορεία της νόσου είναι μακροχρόνια και το όνομά της υποδηλώνει ότι πρόκειται για χρόνια νόσο.

Επιπλέον, είναι προοδευτική, δηλαδή επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Η σημερινή σύγχρονη εποχή φέρνει άνετες λύσεις που δεν επηρεάζουν πάντα θετικά την υγεία μας.

Με την πάροδο του χρόνου, μειώνεται η ποσότητα της κίνησης. Το υπερβολικό κάθισμα στο σπίτι ή στη δουλειά και κατά τη διάρκεια των ταξιδιών.

Η ακατάλληλη διατροφή συνδέεται με τον παράγοντα της κληρονομικότητας και της γενετικής προδιάθεσης. Με την πάροδο του χρόνου, αναπτύσσεται χρόνια φλεβική ανεπάρκεια.

Ένα καλό παράδειγμα είναι οι γυναίκες στις οποίες συναντώνται αρκετοί παράγοντες κινδύνου. Αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. ορμονικές αλλαγές
2. χρήση αντισυλληπτικών συν το κάπνισμα
3. πολλαπλές γεννήσεις
4. καθιστική εργασία ή, αντίθετα, μεγάλες περίοδοι ορθοστασίας,
5. στενά ρούχα και ψηλά τακούνια
6. αργότερα, μεγαλύτερη ηλικία ή παχυσαρκία
7. εκτός από την κληρονομικότητα και τη γενετική προδιάθεση

1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 = ένα πρόβλημα που ονομάζεται χρόνια φλεβική ανεπάρκεια.

Έχει αναφερθεί ότι μέχρι και ο μισός πληθυσμός πάσχει από την ασθένεια. Δεν αντιμετωπίζονται όλοι τους.

Μεταξύ των ηλικιών 35 και 40 ετών, προσβάλλει: 7-35% των ανδρών και 20-60% των γυναικών. Πάνω από την ηλικία των 60 ετών: 15-55% των ανδρών και 40-78% των γυναικών.

Η ακριβής πορεία της νόσου δεν μπορεί να προσδιοριστεί σε όλους τους ασθενείς. Ωστόσο, εάν εμφανιστούν υποκειμενικά παράπονα όπως κουρασμένα πόδια, αίσθημα βάρους στα πόδια ή νυχτερινές κράμπες και πρήξιμο που δεν ανταποκρίνονται σε υπερυψωμένη θέση, είναι απαραίτητο να είστε σε εγρήγορση και να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια.

Εάν παραμεληθεί μακροπρόθεσμα, υπάρχει κίνδυνος βλάβης των μικρών αιμοφόρων αγγείων και μειωμένης αιμάτωσης του δέρματος και του υποδόριου ιστού. Αυτή είναι ήδη μια κατάσταση που οδηγεί σε δερματικές αλλαγές και ακόμη και σε έλκος κνήμης.

Η επούλωση ενός κνημιαίου έλκους είναι χρονοβόρα και προβληματική. Επιπλέον, το δερματικό ελάττωμα μπορεί να μολυνθεί δευτερογενώς, γεγονός που παρατείνει και πάλι τη θεραπεία.

Ποια είναι η πρόγνωση, ρωτάτε;

Η έγκαιρη ανίχνευση με έγκαιρη θεραπεία της νόσου μπορεί να επιτευχθεί με τον περιορισμό της εξέλιξης. Δεν χρειάζεται να καταλήξει σε σοβαρό στάδιο με έλκος.

Ωστόσο, η ενδελεχής συνεργασία και η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ του γιατρού και του ασθενούς είναι απαραίτητη για ένα καλό αποτέλεσμα.