Δάγκειος πυρετός: ποιες είναι οι αιτίες και τα συμπτώματά του; (+ Μετάδοση και κουνούπια)

Ο δάγκειος πυρετός είναι μια ιογενής λοίμωξη. Η πηγή της λοίμωξης είναι ο άνθρωπος. Τα κουνούπια Aedes aegypti και Aedes albopictus είναι οι φορείς. Ο δάγκειος πυρετός προσβάλλει κυρίως νεαρά άτομα, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών.

Είναι γνωστοί τέσσερις ορότυποι του ιού του δάγκειου πυρετού (DENV-1, DENV-2, DENV-3 και DENV-4). Η μόλυνση από έναν ορότυπο παρέχει μακροχρόνια ανοσία έναντι αυτού, αλλά όχι έναντι των άλλων ορότυπων.

Η περίοδος επώασης είναι 4 έως 10 ημέρες.

Πολλοί από εμάς πιστεύουν ότι ο δάγκειος πυρετός εμφανίζεται μόνο σε ορισμένες χώρες. Ο δάγκειος πυρετός έχει επιβεβαιωθεί σε περισσότερες από 100 χώρες παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι απειλεί περίπου το 40% του ανθρώπινου πληθυσμού.

Περίπου το 43% των κρουσμάτων δάγκειου πυρετού έχουν αναφερθεί από τη Δυτική Επαρχία της Σρι Λάνκα. Ο μεγαλύτερος αριθμός αναφερόμενων κρουσμάτων προέρχεται από την Περιφέρεια Κολόμπο (18 186).

Άλλες περιοχές περιλαμβάνουν: Α:

• Γκαμπάχα (12 121).
• Kurunegala (4 889)
• Καλουτάρα (4 589)
• Batticaloa (3 946)
• Ratnapura (3898)
• Kandy (3853)

Περίπου 50 έως 100 εκατομμύρια κρούσματα δάγκειου πυρετού αναφέρονται ετησίως στις ενδημικές περιοχές, εκ των οποίων 250 έως 500 χιλιάδες περιπτώσεις αναπτύσσουν σοβαρό αιμορραγικό πυρετό.

Οι περισσότεροι ασθενείς δεν έχουν συμπτώματα. Τα συμπτώματα της νόσου ποικίλλουν. Ο δάγκειος πυρετός μπορεί να παρουσιαστεί ως ήπια εμπύρετη νόσος ή ως αιμορραγικός πυρετός. Στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να εμφανιστεί σύνδρομο σοκ από δάγκειο πυρετό.

Εκτός από τις ενδημικές περιοχές, έχουν αναφερθεί κρούσματα δάγκειου πυρετού σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ουγγαρία, Πολωνία, Κροατία). Τα κρούσματα αυτά ήταν πιθανώς εισαγόμενα.

Ποιοι παράγοντες εμπλέκονται στην εξάπλωση της νόσου;

1. Αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού

Εκτιμάται ότι ο αστικός πληθυσμός θα αυξηθεί κατά 12% έως το 2050. Μέχρι τότε, έως και το 90% του αστικού πληθυσμού θα ζει στην Ασία και την Αφρική.

Οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται από κακές υποδομές, ανεπαρκή συστήματα υγείας και υψηλά επίπεδα φτώχειας. Οι συνθήκες αυτές είναι ιδανικές για την εξάπλωση των ιών.

2. Αυξημένο ενδιαφέρον για τα ταξίδια

Στις μέρες μας, το να φτάσει κανείς στην άλλη άκρη του κόσμου δεν είναι μεγάλη υπόθεση. Εκτιμάται ότι ο αριθμός των ταξιδιωτών θα διπλασιαστεί μέσα σε 20 χρόνια.

Κατά τη θερινή περίοδο, οι άνθρωποι αναζητούν διάφορες εξωτικές χώρες για τη χαλάρωσή τους. Όλο και περισσότερο, οι άνθρωποι αναζητούν τέτοια εξωτικά μέρη και κατά τους χειμερινούς μήνες. Σε αυτές τις περιοχές υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να προσβληθούν από ασθένειες που δεν απαντώνται στα δικά μας γεωγραφικά πλάτη.

3. Ζώα

Περίπου το 61 % των 1415 ειδών μολυσματικών παθογόνων μικροοργανισμών αποτελούν επίσης κίνδυνο για τον άνθρωπο. Μεταδίδονται από τα ζώα στον άνθρωπο. Ο άρρωστος άνθρωπος είναι ο τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα της μόλυνσης. Ο αυξημένος αριθμός των οικόσιτων ζώων έχει επίσης σημαντικό αντίκτυπο στην κατάσταση αυτή.

4. Κλιματική αλλαγή

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία με δύο τρόπους:

• Άμεσα - οι φυσιολογικές επιπτώσεις της ζέστης και του κρύου
• Έμμεσα - αλλαγή της ανθρώπινης συμπεριφοράς (αναγκαστική μετανάστευση), αυξημένη συχνότητα εμφάνισης τροφιμογενών και διακινούμενων ασθενειών, πλημμύρες κ.λπ.

Η πολυπληθέστερη ομάδα λοιμώξεων που μεταδίδονται από κουνούπια είναι οι ιογενείς ασθένειες που προκαλούνται από μέλη της οικογένειας των αρμποϊών. Είναι γνωστά σχεδόν 500 είδη αρμποϊών. Περίπου 100 αρμποϊοί προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο.

Οι αιτιολογικοί παράγοντες είναι 4 συγγενείς τύποι του ιού του δάγκειου πυρετού που ανήκουν στο γένος Flavivirus και στην οικογένεια Flaviviridae. Οι ιοί Flaviviruses έχουν σφαιρικό σχήμα. Το μέγεθός τους κυμαίνεται από 40 έως 60 nm. Παρά το μέγεθός τους, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές στην υγεία.

Το γένος αυτό περιλαμβάνει τους αιτιολογικούς παράγοντες των ακόλουθων ασθενειών:

• ιούς του κίτρινου πυρετού
• Ιαπωνική εγκεφαλίτιδα
• Πυρετός του Δυτικού Νείλου
• ιός Ζίκα
• εγκεφαλίτιδα που προκαλείται από τσιμπούρια

Οι κύριοι φορείς του ιού του δάγκειου πυρετού είναι διάφορα είδη κουνουπιών του γένους Aedes (Aedes aegypti και Aedes albopictus). Το κουνούπι Aedes aegypti είναι επίσης γνωστό ως ασιατικό κουνούπι τίγρης, όνομα που του δόθηκε λόγω του ριγωτού του χρώματος.

Το κουνούπι Aedes aegypti είναι μικρό σε σύγκριση με άλλα κουνούπια, με μέγεθος σώματος 3 έως 4 mm. Παρά το μέγεθός του, είναι σχεδόν απαρατήρητο. Μπορεί να αναγνωριστεί από τις λευκές γραμμές στο μαύρο σώμα του. Έχει λευκούς δακτυλίους στα πόδια του.

Αυτό το κουνούπι ζει για αρκετούς μήνες. ιαθέτει ένα εξελιγμένο σύστημα ωοτοκίας. Τα γεννά ξεχωριστά, γεγονός που το βοηθά να επεκτείνει την επικράτειά του. Τα θηλυκά είναι κυρίως υπεύθυνα για τη διάδοση ασθενειών.

Το αρσενικό τρέφεται μόνο με νέκταρ.

Ποιες ασθένειες μπορούν να μεταφέρουν τα κουνούπια;

Το κουνούπι Aedes aegypti είναι γνωστός φορέας, ιδίως του αρμποϊού του κίτρινου πυρετού και του δάγκειου πυρετού. Το κουνούπι της πλημμύρας (Aedes vexans) μεταφέρει τον ιό που μεταδίδεται από τσιμπούρια και προκαλεί τον "πυρετό του Αγίου Βαλεντίνου".

Ορισμένα είδη κουνουπιών μπορούν επίσης να μεταδώσουν παθητικά τη νόσο του Lyme.

Γενικά, υπάρχουν 4 μορφές του δάγκειου πυρετού:

1. Μορφή: μη εμφανής δάγκειος πυρετός.

Αυτή η μορφή θεωρείται ο πιο κοινός τύπος της νόσου. Εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά. Οι ασθενείς συνήθως δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν ελάχιστα συμπτώματα της νόσου.

Υπολογίζεται ότι περίπου το 80% των παιδιών σε περιοχές υψηλού κινδύνου πάσχουν από αυτή τη μορφή.

2. Μορφή: κλασικός δάγκειος πυρετός

Τα συμπτώματα του δάγκειου πυρετού είναι παρόμοια με τα συμπτώματα της πιο σοβαρής γρίπης. Διαρκούν περίπου 2 έως 7 ημέρες. Το τυπικό σύμπτωμα είναι πυρετός 38 έως 41 °C που συνοδεύεται από 2 από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• σοβαρός πονοκέφαλος
• πόνος πίσω από τα μάτια
• ναυτία
• εμετός
• πρησμένοι λεμφαδένες
• μυϊκός και αρθρικός πόνος
• εξάνθημα

Ακόμη και στην περίπτωση ήπιας νόσου, η περίοδος ανάρρωσης είναι μακρά. Μπορεί να διαρκέσει έως και αρκετές εβδομάδες. Οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν έλλειψη όρεξης, κόπωση και κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της νόσου.

3. μορφή: αιμορραγική μορφή του δάγκειου πυρετού

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί μια σοβαρή μορφή του δάγκειου πυρετού, που ονομάζεται αιμορραγικός δάγκειος πυρετός. Αυτή η μορφή μπορεί να προκαλέσει το θάνατο. Τα τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν

• έντονο κοιλιακό άλγος
• επίμονος εμετός
• γρήγορη αναπνοή
• αιμορραγία των ούλων
• παρουσία αίματος στον εμετό
• κόπωση
• ανησυχία

Με αυτή τη μορφή εμφανίζονται νευρολογικές επιπλοκές. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί υπόταση και υποβολαιμία (μείωση της συνολικής ποσότητας αίματος). Οι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις θέτουν τα άτομα σε μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρού δάγκειου πυρετού και συνδρόμου σοκ.

4. μορφή: σύνδρομο σοκ του δάγκειου πυρετού

Αυτή η μορφή μπορεί να παρουσιαστεί ως αρχικό σοκ με σημεία κυκλοφορικής ανεπάρκειας.

Η διάγνωση βασίζεται στα κλινικά συμπτώματα. Μια άλλη συνιστώσα είναι το ταξιδιωτικό ιστορικό του ασθενούς. Ένα σημαντικό βήμα για τη σωστή διάγνωση της νόσου είναι η διάκριση του δάγκειου πυρετού από άλλες ασθένειες που σχετίζονται με τον πυρετό:

• άλλοι αρμποϊοί
• γρίπη
• ελονοσία
• τυφοειδής πυρετός
• λεπτοσπείρωση
• άλλες οξείες εμπύρετες ασθένειες

Στο εργαστήριο χρησιμοποιούνται PCR και ορολογικές εξετάσεις.

Η πορεία του δάγκειου πυρετού επηρεάζεται από:

• από γενετικούς παράγοντες
• ηλικία
• φυλή - οι λευκοί έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν πιο σοβαρές μορφές της νόσου από ό,τι οι μαύροι
• εγκυμοσύνη - οι έγκυες γυναίκες που έχουν μολυνθεί από δάγκειο πυρετό έχουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης εμβρυϊκών δυσμορφιών

Ο δάγκειος πυρετός εκδηλώνεται σε 2 φάσεις:

1. καλοήθης μορφή του δάγκειου πυρετού

Αυτή η μορφή είναι χωρίς επιπλοκές. Οι πρώτες εκδηλώσεις της νόσου περιλαμβάνουν:

• Υψηλός πυρετός
• ρίγη
• πονοκέφαλο (ιδίως πίσω από τα μάτια)
• μυϊκός πόνος

Στα μεταγενέστερα στάδια, εμφανίζεται γενικευμένη λεμφαδενοπάθεια. Οι λεμφαδένες είναι επώδυνοι στην πίεση. Ο πυρετός διαρκεί περίπου 2 έως 3 ημέρες. Μετά από αυτό το διάστημα, μειώνεται και ανεβαίνει ξανά (διαρκεί 3 έως 6 ημέρες).

Στις μισές περίπου περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί εξάνθημα στο πρόσωπο. Αργότερα, μπορεί να εμφανιστεί εξάνθημα στον κορμό και στα άκρα. Το εξάνθημα στον δάγκειο πυρετό μοιάζει με αυτό του εξανθήματος των σκουληκιών. Μερικές φορές μπορεί να είναι συρρέον όπως στην οστρακιά.

Ο δάγκειος πυρετός διαρκεί, στην καλύτερη περίπτωση, 7 έως 10 ημέρες. Στην γενική αίματος παρατηρούμε χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων (λευκοπενία) με σχετική λεμφοκυττάρωση (υψηλός αριθμός λεμφοκυττάρων), ανεπάρκεια αιμοπεταλίων (θρομβοπενία) και αυξημένες τιμές αμινοτρανσφερασών ορού.

2. Αιμορραγικός πυρετός του δάγκειου πυρετού

Εάν ο ασθενής ξεπεράσει την καλοήθη μορφή του δάγκειου πυρετού, θα αποκτήσει μόνο περιορισμένη ανοσία. Ο ασθενής μπορεί να μολυνθεί από άλλον ορότυπο της νόσου. Η επαναμόλυνση παίρνει συχνά τη μορφή αιμορραγικού πυρετού, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση.

Τις πρώτες ημέρες, ο αιμορραγικός πυρετός του δάγκειου πυρετού εκδηλώνεται ως καλοήθης μορφή της νόσου. Μετά από τρεις έως επτά ημέρες, παρατηρείται απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης, ο ασθενής είναι ανήσυχος, εμφανίζει κοιλιακό άλγος και κάνει εμετό.

Εμφανίζονται πετέχειες στο δέρμα. Εμφανίζεται αιμορραγία στο πεπτικό σύστημα ή στα γεννητικά όργανα. Ο ασθενής αναπτύσσει υποογκαιμικό σοκ.

Έως και το 40 % των ασθενών με αιμορραγικό δάγκειο πυρετό πεθαίνουν εάν εμφανιστεί σοκ.

Πώς να προστατευτείτε από τα κουνούπια;

Η πρόληψη είναι η πρώτη προτεραιότητα. Αυτή επικεντρώνεται κυρίως στην καταπολέμηση των κουνουπιών.

1. Κανόνας: Αποφύγετε τις εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών

Εκτός από τις ταξιδιωτικές εμπειρίες, σε ορισμένες περιοχές είναι γνωστές οι εστίες ορισμένων ασθενειών. Για παράδειγμα, υπάρχει έξαρση της ασθένειας του ύπνου στην Κεντρική Αφρική. Ως εκ τούτου, πριν ταξιδέψουμε, θα πρέπει να εξοικειωθούμε με την κατάσταση στη χώρα και να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να επιλέξουμε μια άλλη χώρα.

2. Κανόνας: Να βρίσκεστε στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι τη νύχτα. Για παράδειγμα, κινδυνεύουμε περισσότερο από ελονοσία τη νύχτα απ' ό,τι κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα, τα κουνούπια που μεταδίδουν τον δάγκειο πυρετό είναι ενεργά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση μέρα και νύχτα.

3. Κανόνας: Να φοράτε κατάλληλο ρουχισμό

Όταν ταξιδεύουμε σε μια επικίνδυνη χώρα, θα πρέπει να φροντίζουμε να φοράμε τα κατάλληλα ρούχα και υποδήματα. Θα πρέπει να φοράμε μακρύ παντελόνι, μακρυμάνικο πουκάμισο, καπέλο στο κεφάλι και γερά παπούτσια στα πόδια.

4. Κανόνας.

Αφού επιστρέψουμε από την εξοχή, θα πρέπει να ελέγχουμε όλο μας το σώμα για τσιμπήματα εντόμων. Αφαιρώντας έγκαιρα το τσιμπούρι, μπορούμε, για παράδειγμα, να μειώσουμε τον κίνδυνο μετάδοσης μιας μολυσματικής ασθένειας.

5. Κανόνας: Δίχτυα εντόμων

Οι κουνουπιέρες ονομάζονται επίσης κουνουπιέρες. Η χρήση τους είναι άγραφος κανόνας στις χώρες που διατρέχουν κίνδυνο.

6. Κανόνας: Χρήση απωθητικών

Στα κουνούπια αρέσουν τα θερμόαιμα ζώα. Εντοπίζουν το θήραμά τους από τη θερμότητα, τη μυρωδιά και τον ιδρώτα που παράγει. Η αρχή δράσης των απωθητικών είναι να διαταράξουν τον "οσφρητικό" προσανατολισμό των κουνουπιών.

Τα συνιστώμενα απωθητικά περιλαμβάνουν:

1. DEET

Το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο απωθητικό είναι το DEET (Ν,Ν-διαιθυλο-μετα-τολουαμίδιο). Το DEET αναπτύχθηκε στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Έχει καταχωρηθεί για πολιτική χρήση από το 1957.

Συνήθως χρησιμοποιείται σε συγκέντρωση 5-35 %, αλλά σε τροπικές περιοχές συνιστάται συγκέντρωση 30-50 %. Η αυξημένη συγκέντρωση DEET παρατείνει τη διάρκεια δράσης του απωθητικού.

2. Icaridin

Η Icaridin (picaridin) κυκλοφορεί στην αγορά από το 2000. Σε σύγκριση με την DEET, χαρακτηρίζεται από χαμηλότερη τοξικότητα και ερεθιστικότητα και δεν καταστρέφει τα πλαστικά και άλλα συνθετικά υλικά. Χρησιμοποιείται σε συγκεντρώσεις 5-20 %. Σε αυτές τις συγκεντρώσεις, η διάρκεια δράσης της είναι περίπου 2,5-8 ώρες.

3. Αιθέρια έλαια

Τα αιθέρια έλαια είναι πολύ καλά ανεκτά και δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον. Το μειονέκτημα των αιθέριων ελαίων είναι ότι είναι πτητικά και επομένως έχουν μικρότερη διάρκεια δράσης. Η εφαρμογή τους πρέπει να ανανεώνεται περίπου κάθε 2 ώρες.

Μερικά από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα αιθέρια έλαια περιλαμβάνουν:

• έλαιο ευκαλύπτου λεμονιού (Corymbia citriodora) - περιέχει p-μενθαν-3,8-διόλη (PMD), η οποία είναι παρόμοια σε δραστικότητα με την DEET
• έλαιο λεμονόχορτου (γένος Cymbopogon) - περιέχει γερανιόλη (18-20%), λιμονένιο (9-11%), μεθυλισοευγενόλη (7-11%), κιτρονελλόλη (6-8%) και κιτρονελλάλη (5-15%)