Η αμβλυωπία στα παιδιά - γιατί εμφανίζεται; Οι ασκήσεις θα βοηθήσουν στη θεραπεία

Η μυωπία (γνωστή επαγγελματικά ως αμβλυωπία) επηρεάζει περίπου το 4% των παιδιών και το 2-3% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αναπτύσσεται στην παιδική ηλικία και η διάγνωση και η θεραπεία της είναι σημαντικές κατά την περίοδο αυτή.

Από τα ελληνικά: amblys (αδύναμος) και ops (οφθαλμός).

Εάν η αμβλεία όραση παραμεληθεί στην παιδική ηλικία, δεν μπορεί να διορθωθεί αργότερα. Εάν μπορεί να διορθωθεί, διορθώνεται μόνο μερικώς.

Αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας και με τα δύο μάτια. Αυτή η ικανότητα αναφέρεται επίσης ως διόφθαλμη όραση, η οποία μας επιτρέπει να βλέπουμε το περιβάλλον μας σε 3D.

Οι εικόνες και από τα δύο μάτια συνδυάζονται στον εγκέφαλο για να σχηματίσουν μια ενιαία εικόνα. Αυτό μας δίνει πληροφορίες για τον χώρο, το βάθος του και μας επιτρέπει να κινούμαστε σε αυτόν.

Εάν ο εγκέφαλος δεν έχει πληροφορίες και από τα δύο μάτια ή δεν είναι σε θέση να τις συνδυάσει σωστά, υπάρχει πρόβλημα με την αντίληψη του χώρου. Βλέπει κανείς σε 2D. Αυτό περιπλέκει την αντίληψη του κόσμου γύρω του και την κίνηση σε αυτόν.

Μετά τη γέννηση, η όραση αναπτύσσεται

Η πιο σημαντική περίοδος για την όρασή μας είναι από τη γέννηση έως το 6ο έτος της ζωής. Η όραση ωριμάζει και αναπτύσσεται.

Ένα νεογέννητο μωρό έχει τη λεγόμενη σκοτοπική (νυχτερινή) όραση. Αυτή έχει προσαρμοστεί στην ενδομήτρια ανάπτυξη χωρίς φως. Μπορεί επομένως να αντιληφθεί τις αλλαγές στη φωτεινότητα, τη λεγόμενη φωτεινότητα. Μετά από περίπου δύο εβδομάδες, η όραση βελτιώνεται και αρχίζει ήδη να αντιλαμβάνεται τα χρώματα.

Το παιδί μπορεί να κοιτάξει για λίγο το πρόσωπο ή τα αντικείμενα. Η σταθεροποίηση της όρασης και με τα δύο μάτια αρχίζει μετά από περίπου 2 μήνες.

Μέχρι τον τρίτο μήνα, παρακολουθεί ήδη τα χέρια του, παίζοντας με αυτά. Απλώνει το χέρι του για αντικείμενα μπροστά του. Η αντίληψη του προσώπου επικεντρώνεται επίσης στα μάτια, τη μύτη και το στόμα. Πριν, παρακολουθούσε μόνο το περίγραμμα του προσώπου.

Το παιδί καταγράφει τον κόσμο πρώτα με το ένα μάτι και μετά με το άλλο. Παρατηρούνται επίσης περιστασιακές διαφορετικές κινήσεις των ματιών. Ο 4ος μήνας είναι επίσης σημαντικός όσον αφορά την αναδυόμενη διόφθαλμη συνεργασία (όραση και με τα δύο μάτια).

Και τα δύο μάτια είναι προσηλωμένα στην παρατήρηση ενός αντικειμένου. Μέχρι τον 6ο μήνα, ο εγκέφαλος συνθέτει τις πληροφορίες για να σχηματίσει μια χωρική εικόνα (3D). Σε αυτό συμβάλλει η αντίληψη σε τόξο 180°.

Στη συνέχεια, από τον 8ο μήνα και μετά, η οπτική οξύτητα βελτιώνεται. Η παρακολούθηση του περιβάλλοντος είναι ήδη ομαλή και ρευστή, χωρίς σπασμωδικές κινήσεις. Το παιδί μπορεί να παρακολουθεί ένα αντικείμενο με τα μάτια του χωρίς να χρειάζεται να μετακινήσει το κεφάλι του (κεντρική προσήλωση).

Μέχρι τον πρώτο χρόνο βελτιώνεται η προσαρμογή, η σταθεροποίηση της όρασης, η παρακολούθηση των αντικειμένων. Η προσαρμογή είναι η ικανότητα εστίασης στο αντικείμενο που παρατηρείται. Προσαρμογή του φακού σε διαφορετικές αποστάσεις.

Τα διόφθαλμα αντανακλαστικά και το αντανακλαστικό σύντηξης (αντίληψη του κόσμου και με τα δύο μάτια και συγχώνευση της εικόνας σε ένα σύνολο) τελειοποιούνται.

Κατά την προσχολική ηλικία, η χωρική αντίληψη είναι ήδη ανεπτυγμένη και τα διόφθαλμα και τα αντανακλαστικά σύντηξης παγιώνονται περαιτέρω.

Η αμβλύτητα σημαίνει...

Είναι η αδυναμία του εγκεφάλου να αντιληφθεί την εικόνα που προέρχεται από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Μπορεί να επηρεάσει μόνο το ένα μάτι, αλλά και τα δύο μάτια.

Συμβαίνει όταν τα μάτια αρχίζουν να αντιλαμβάνονται μαζί και να σχηματίζουν μια ενιαία εικόνα. Ο εγκέφαλος ενώνει τις πληροφορίες, κάτι που είναι επίσης γνωστό ως αντανακλαστικό σύντηξης.

Εάν η εικόνα από το ένα μάτι είναι πολύ αχνή ή υπάρχει αλληθωρισμός, το οπτικό κέντρο λαμβάνει διαφορετικές εικόνες. Εμφανίζεται διπλωπία. Για να αποφευχθεί η διπλωπία, ο εγκέφαλος δεν συγχωνεύει τις διαφορετικές εικόνες μεταξύ τους.

Η ανώμαλη εικόνα από το πάσχον μάτι μπορεί να είναι μη εστιασμένη, θολή, θολή, παραμορφωμένη.

Η οπτική αντίληψη, το αντανακλαστικό από το ασθενέστερο μάτι απουσιάζει. Μόνο το υγιές ή καλύτερα εστιασμένο μάτι αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του.

Ο εγκέφαλος του ασθενέστερου ματιού φαίνεται να απενεργοποιείται και δεν λαμβάνει σήματα από αυτό.

Η οπτική οξύτητα στο ασθενέστερο μάτι μειώνεται. Ο εγκέφαλος δεν αντιλαμβάνεται επαρκώς την εικόνα από αυτό το μάτι ή και την παραλείπει εντελώς.

Το αποτέλεσμα είναι η απώλεια της χωρικής αντίληψης. Δηλαδή, δεν υπάρχει τρισδιάστατη όραση, αλλά μόνο δισδιάστατη όραση.

Η ασθένεια δεν είναι κληρονομική. Τα παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν μεγαλύτερο βαθμό μυωπίας ή υπερμετρωπίας χρειάζονται έγκαιρη οφθαλμολογική εξέταση. Είναι καλύτερο να ανιχνεύεται η μυωπία σε παιδιά ηλικίας 3 έως 4 ετών. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι σημαντικές. Επομένως, μην αμελείτε τον προληπτικό παιδικό έλεγχο και τις ενδελεχείς οφθαλμολογικές εξετάσεις.

Η αμβλύτητα μπορεί να είναι διαφορετικού βαθμού. Η σοβαρότητα καθορίζεται από την οπτική εξέταση:

1. Ήπια - όραση 6/8-6/18
2. μέτρια - όραση 6/18-6/60
3. σοβαρή - όραση χειρότερη από 6/60

Η αιτία της αμβλύτητας είναι η αντίληψη διαφορετικών εικόνων και η λήψη ασύμφωνων αντανακλάσεων στο οπτικό κέντρο, το οποίο βρίσκεται στον εγκέφαλο. Ως αποτέλεσμα, παράγεται μια διπλή εικόνα. Ο εγκέφαλος προσπαθεί να καταστείλει αυτό το φαινόμενο.

Παραλείπει πληροφορίες από το ένα μάτι, γεγονός που συμβάλλει περαιτέρω στην επιδείνωση της οπτικής οξύτητας αυτού του ματιού.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αιτία δεν είναι ένα ανατομικό αλλά ένα λειτουργικό ελάττωμα του οφθαλμού. Η αιτία μπορεί να είναι, για παράδειγμα, ο στραβισμός, το διοπτρικό σφάλμα, η υπερμετρωπία ή ο αστιγματισμός.

Η μυωπία μπορεί να είναι διαφορετικού βαθμού. Μπορεί να επηρεάζει μόνο το ένα μάτι ή και τα δύο μάτια.

Στις περισσότερες περιπτώσεις αναφέρεται λειτουργική αμβλυωπία, η οποία προκαλείται από ακατάλληλη διέγερση.

Ένας άλλος τύπος είναι η οργανική, όπου η αιτία είναι κάποια παθολογική διαταραχή. Για παράδειγμα, μια ανωμαλία στο μάτι ή ως αποτέλεσμα βλάβης ή τραυματισμού του ματιού.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι αμβλυωπίας, οι οποίοι παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα

Επιπλέον, στη βιβλιογραφία αναφέρεται επίσης ένας διαχωρισμός σε οργανικό (με ανατομικό ελάττωμα του οπτικού οργάνου), λειτουργικό (χωρίς οργανική αιτία) και μικτό (η οργανική αιτία είναι εν μέρει παρούσα ή όχι).

Η εκδήλωση της μυωπίας είναι η επιδείνωση της οπτικής οξύτητας, αλλά και η απώλεια της χωρικής αντίληψης. Το άτομο βλέπει κανονικά το περιβάλλον του σε τρισδιάστατη (χωρική) διάταξη. Με τη μυωπία, η χωρική διάταξη μειώνεται σε δισδιάστατη μόνο.

Στην παιδική ηλικία παρατηρείται δυσκολία στην αντίληψη του χώρου και του προσανατολισμού σε αυτόν. Το παιδί δυσκολεύεται να εκτιμήσει την απόσταση των αντικειμένων και το βάθος του χώρου. Χτυπάει στο περιβάλλον, είναι αδέξιο, σκοντάφτει.

Οι συλλογικές δραστηριότητες, τα παιχνίδια και τα αθλήματα αποτελούν πρόβλημα για τα παιδιά με στραβισμό.

Ωστόσο, ούτε ο γονιός ούτε το παιδί μπορεί καν να αντιληφθούν την αμβλύτητα.

Οι οπτικές ικανότητες του υγιούς ματιού είναι φυσιολογικές και το παιδί δεν μπορεί να περιγράψει ότι δεν επεξεργάζεται πληροφορίες από το ένα μάτι. Δεν αντιλαμβάνεται και δεν μπορεί να περιγράψει ότι έχει πρόβλημα με τη χωρική αντίληψη.

Επομένως, εάν παρατηρηθούν τα ακόλουθα συμπτώματα σε ένα παιδί, απαιτείται οφθαλμολογική εξέταση.

Συμπτώματα που δεν πρέπει να παραμεληθούν:

• Αδεξιότητα
• Παραπάτημα
• πτώση
• πρόσκρουση στο περιβάλλον
• δυσκολία αναγνώρισης σχήματος και χώρου
• κακή εκτίμηση της απόστασης, του βάθους των αντικειμένων
• Κλείσιμο των ματιών
• κλίση του κεφαλιού προς το πλάι
• κλείσιμο του ενός ματιού
• αποφυγή της κοινωνικής ζωής, των παιχνιδιών, των σπορ
• το παιδί προσπαθεί να αποφύγει να καλύψει το ένα μάτι
• σε σοβαρή αμβλεία όραση, το μάτι μπορεί να δει μόνο σε απόσταση 1 μέτρου ή μόνο περιγράμματα

Όπως ακριβώς ένα παιδί, έτσι και ένας γονέας μπορεί να μην παρατηρήσει ένα πρόβλημα με την αμβλύτητα. Η διάγνωση γίνεται επίσης τυχαία. Οι προληπτικοί έλεγχοι είναι επίσης σημαντικοί για το πρόβλημα αυτό στην παιδική ηλικία.

Ένας βασικός οφθαλμολογικός έλεγχος γίνεται ήδη από την ηλικία των δύο ετών. Ωστόσο, είναι καλύτερο να γίνεται στην ηλικία των 3 και 4 ετών, όταν το παιδί είναι σε θέση να συγκεντρωθεί πλήρως στο έργο που έχει αναλάβει.

Κατά τη διάρκεια της οπτοτυπικής εξέτασης των ματιών, ο νοσηλευτής ή ο γονέας πρέπει να καλύψει καλά το ένα από τα μάτια του παιδιού με την παλάμη του χεριού. Όχι με τα δάχτυλα. Ακόμη και ένα μικρό κενό μεταξύ των δαχτύλων μπορεί να προκαλέσει παραμορφωμένο αποτέλεσμα.

Το παιδί τείνει να υποκρίνεται για να μην απογοητεύσει τους γονείς.

Το μάτι πρέπει να καλύπτεται με το χέρι, να μην ασκείται πίεση και να μην υπάρχει κενό μεταξύ μύτης και χεριού. Αφού εξεταστεί το πρώτο μάτι, εξετάζεται το δεύτερο μάτι. Εναλλακτικά, το μάτι μπορεί να καλυφθεί με σκληρότερο χαρτί.

Σε περίπτωση αβεβαιότητας, πρέπει να επαναληφθεί ολόκληρη η εξέταση. Εάν είναι απαραίτητο, απαιτείται οφθαλμολογική εξέταση.

Ένα τέτοιο μεροληπτικό αποτέλεσμα μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερημένη ανίχνευση μιας διαταραχής της όρασης, όπως η θαμπάδα, και να καθυστερήσει την έναρξη της κατάλληλης θεραπείας.

Η πορεία της νόσου καθορίζεται από τον βαθμό της μειωμένης οπτικής οξύτητας. Πιθανόν να υπάρχουν και άλλες αιτίες, στις οποίες μπορεί να περιλαμβάνεται η αλληθωρίτιδα.

Ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει συναινετικές πληροφορίες.

Στο οπτικό κέντρο, η αντίληψη και από τα δύο μάτια δεν μπορεί να συνδυαστεί. Με την πάροδο του χρόνου, ο εγκέφαλος προσαρμόζεται και σταματά να αντιλαμβάνεται την εικόνα από το ασθενέστερο μάτι. Ουσιαστικά το κλείνει. Έτσι αποφεύγεται η διπλωπία.

Αντιλαμβάνεται μόνο την εικόνα από το ισχυρότερο, υγιέστερο μάτι. Και το εξασθενημένο μάτι δεν ασκείται και συνεχίζει να εξασθενεί.

Η συνέπεια είναι μια επίπεδη, μη χωρική αντίληψη του περιβάλλοντος.

Προσοχή: αν η αμβλύτητα δεν εντοπιστεί και δεν αντιμετωπιστεί νωρίς (στην παιδική και προσχολική ηλικία), οδηγεί σε μόνιμα προβλήματα όρασης.

Το άτομο αδυνατεί να εκτελέσει ορισμένα παιχνίδια, αθλήματα ή να εργαστεί στην ενήλικη ζωή. Η συνολική μελλοντική ποιότητα ζωής υποβαθμίζεται.

Η διαταραχή της όρασης εξαρτάται από διάφορα χαρακτηριστικά και μπορεί να κυμαίνεται από φυσιολογική έως θολή όραση έως τύφλωση στο πάσχον μάτι. Ο εγκέφαλος έχει κλείσει το συγκεκριμένο μάτι.

Ο εγκέφαλος κλείνει το σήμα από το ασθενέστερο μάτι, καθιστώντας το ουσιαστικά τυφλό.