Καρκίνος του παχέος εντέρου: είναι δυνατή η πρόληψη; Ναι! Ποια είναι τα συμπτώματα;

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου του πεπτικού συστήματος.

Πρόκειται για μια πολυπαραγοντική διαδικασία νόσου, η αιτιολογία της οποίας περιλαμβάνει γενετικούς παράγοντες, περιβαλλοντικές εκθέσεις (συμπεριλαμβανομένης της διατροφής) και φλεγμονώδεις αλλαγές στο πεπτικό σύστημα.

Ο διηθητικός καρκίνος του παχέος εντέρου είναι μια ασθένεια που μπορεί να προληφθεί. Η έγκαιρη ανίχνευση μέσω ευρέως χρησιμοποιούμενων προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για την προοδευτική μείωση του καρκίνου του παχέος εντέρου στις ανεπτυγμένες χώρες.

Παράγοντες κινδύνου που δεν μπορούν να επηρεαστούν

Ορισμένα πράγματα στη ζωή απλά δεν μπορούν να ελεγχθούν. Το ίδιο ισχύει και για ορισμένους παράγοντες στην ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου:

• Ηλικία - Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου αυξάνεται με την ηλικία. Οι νεότεροι ενήλικες μπορούν να νοσήσουν από καρκίνο του παχέος εντέρου, αλλά είναι πολύ πιο συχνός μετά την ηλικία των 50. Όμως ο καρκίνος του παχέος εντέρου αυξάνεται μεταξύ των ατόμων ηλικίας κάτω των 50 ετών και ο λόγος παραμένει ασαφής.
• Φυλή και εθνικότητα - Τα ποσοστά διάγνωσης και θανάτου από καρκίνο του παχέος εντέρου είναι υψηλότερα μεταξύ των μη ισπανόφωνων Αφροαμερικανών. Οι αριθμοί αυτοί είναι επίσης υψηλότεροι μεταξύ των ιθαγενών Αμερικανών, των ιθαγενών της Αλάσκας και των Εβραίων ανατολικής και κεντροευρωπαϊκής καταγωγής.
• Ιστορικό πολυπόδων ή καρκίνου - Ο κίνδυνος είναι υψηλότερος για όσους είχαν στο παρελθόν πολύποδες του παχέος εντέρου. Ειδικά εάν ήταν μεγάλοι, άφθονοι ή είχαν ανώμαλα αλλά μη καρκινικά κύτταρα (δυσπλασία). Ο κίνδυνος είναι επίσης υψηλότερος για έναν ασθενή που είχε στο παρελθόν καρκίνο του παχέος εντέρου.
• Ορισμένες ιατρικές καταστάσεις - Η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (IBD, συμπεριλαμβανομένης της ελκώδους κολίτιδας ή της νόσου του Crohn) που διαρκεί περισσότερο από 8 χρόνια ή ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) δεν φαίνεται να σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο.
• Ορισμένα γενετικά σύνδρομα - Η κληρονομική νόσος αυξάνει τον κίνδυνο αυτού του τύπου καρκίνου. Σε αυτά περιλαμβάνονται το σύνδρομο Lynch ή τα σύνδρομα πολυποδίασης όπως η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση (FAP). Το σύνδρομο Lynch (HNPCC) προκαλεί περίπου το 6% όλων των καρκίνων του παχέος εντέρου. Οι ερευνητές διερευνούν κατά πόσον άλλες γονιδιακές μεταλλάξεις, όπως οι μεταλλάξεις BRCA1 και BRCA2 που σχετίζονται με τον καρκίνο του μαστού, μπορεί επίσης να αυξήσουν τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.
• Οικογενειακό ιστορικό υγείας - Εάν άλλα μέλη της οικογένειας έχουν εμφανίσει καρκίνο του παχέος εντέρου ή πολύποδες, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου είναι υψηλότερος. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για συγγενείς πρώτου βαθμού (γονείς, αδέλφια, παιδιά).

Παράγοντες κινδύνου που μπορούν να επηρεαστούν

Σύμφωνα με τις γαστρεντερολογικές εταιρείες, το 55% των διαγνώσεων καρκίνου του παχέος εντέρου αποδίδεται σε ελεγχόμενους παράγοντες του τρόπου ζωής.

Σε αυτούς περιλαμβάνονται:

• Διατροφή - Ο κίνδυνος καρκίνου του παχέος εντέρου είναι υψηλότερος σε άτομα που καταναλώνουν διατροφή πλούσια σε λιπαρά, με υψηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένο κρέας ή κόκκινο κρέας. Αντίθετα, μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά είναι προστατευτική. Επίσης, η υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.
• Κατανάλωση αλκοόλ - Μέτρια έως μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, αλλά ακόμη και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Οι άνδρες θα πρέπει να περιορίζονται σε δύο ποτά την ημέρα και οι γυναίκες σε ένα ποτό την ημέρα.
• Βάρος - Ο κίνδυνος καρκίνου του παχέος εντέρου είναι υψηλότερος σε άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, ιδίως στους άνδρες.
• Σωματική δραστηριότητα - Υπάρχει σύνδεση μεταξύ της σωματικής δραστηριότητας και του καρκίνου του παχέος εντέρου, αλλά όχι του καρκίνου του ορθού. Τα άτομα που περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας καθιστοί ή ξαπλωμένοι μπορεί να έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του παχέος εντέρου.
• Κάπνισμα - Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο έχει δηλώσει οριστικά ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο του παχέος εντέρου. Περίπου το 12% των περιπτώσεων καρκίνου του παχέος εντέρου οφείλεται στο σημερινό ή προηγούμενο κάπνισμα.
• Προληπτικά φάρμακα - Η τακτική, μακροχρόνια χρήση ασπιρίνης ή άλλων μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για άτομα κάτω των 70 ετών που έχουν υγιές βάρος. Ωστόσο, οι ασθενείς θα πρέπει πρώτα να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν χρησιμοποιήσουν αυτά τα φάρμακα.

Πολύποδες του παχέος εντέρου και ανάπτυξη καρκίνου

Οι πολύποδες του παχέος εντέρου πρέπει να αναφερθούν επειδή είναι προκαρκινικοί. Οι πολύποδες που γίνονται κακοήθεις δίνουν καρκινώματα.

Οι πολύποδες είναι αναπτύξεις από την επένδυση του παχέος εντέρου που καταπατούν τον αυλό του εντέρου. Συνηθέστερα απαντώνται ως αδενώματα. Συνήθως αναπτύσσονται αργά - σε διάστημα αρκετών ετών (8-10 έτη).

Η προληπτική εξέταση αφορά ακριβώς την ανεύρεση και την αφαίρεση των πολυπόδων. Αυτό μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια μιας κολονοσκοπικής εξέτασης.

Έτσι, η διαγνωστική κολονοσκόπηση μετατρέπεται σε θεραπευτική κολονοσκόπηση μέσω ενδοσκοπικής πολυπεκτομής (αφαίρεση πολυπόδων). Παράλληλα, προλαμβάνεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου.

...άρα η πρόληψη είναι εφικτή!

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να μην προκαλεί συμπτώματα στα αρχικά στάδια, αλλά μπορεί να εμφανιστούν ορισμένα από τα ακόλουθα:

• αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου
• διάρροια ή δυσκοιλιότητα
• αίσθημα ότι το έντερο δεν αδειάζει σωστά
• αίμα στα κόπρανα, που τα κάνει να φαίνονται σκούρα καφέ ή μαύρα
• έντονο κόκκινο αίμα από το ορθό
• κοιλιακό άλγος και φούσκωμα
• αίσθημα πληρότητας, ακόμη και αν έχει περάσει πολύς καιρός από το φαγητό
• κόπωση
• ανεξήγητη απώλεια βάρους
• αναιμία

Για οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα θα πρέπει να επισκεφθείτε έναν γιατρό και να εξετάσετε το ενδεχόμενο να υποβληθείτε σε κολονοσκόπηση.

Για τη διάγνωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ακόλουθες εξετάσεις και διαδικασίες:

Φυσική εξέταση και ιατρικό ιστορικό

Εξέταση του σώματος για τον έλεγχο των γενικών συμπτωμάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου για σημάδια ασθένειας, όπως εξογκώματα ή οτιδήποτε άλλο φαίνεται ασυνήθιστο. Θα ληφθεί επίσης ιστορικό των συνηθειών υγείας του ασθενούς, των προηγούμενων ασθενειών, των θεραπειών και του οικογενειακού ιστορικού.

Ψηφιακή εξέταση του ορθού

Ορθική εξέταση. Ο γιατρός εισάγει ένα λιπαρό, γαντοφορεμένο δάχτυλο στο ορθό για να ψηλαφήσει για εξογκώματα ή οτιδήποτε άλλο δεν ανήκει εκεί.

Εξέταση αίματος στα κόπρανα (FOBT)

Μια εξέταση για τον έλεγχο των κοπράνων για την παρουσία αίματος που μπορεί να φανεί μόνο με μικροσκόπιο. Ένα μικρό δείγμα κοπράνων τοποθετείται σε μια ειδική κάρτα ή σε ένα ειδικό δοχείο και επιστρέφεται στο γιατρό ή στο εργαστήριο για εξέταση. Το αίμα στα κόπρανα μπορεί να αποτελεί ένδειξη πολυπόδων, καρκίνου ή άλλων ιατρικών καταστάσεων.

Η εξέταση για απόκρυφη αιμορραγία έχει χαμηλή διαγνωστική αξία. Η αρνητικότητά της δεν υποδηλώνει την απουσία όγκου.

Εξετάσεις αίματος

Τα εργαστηριακά ευρήματα στη νόσο δεν είναι συγκεκριμένα. Τα άτομα με καρκίνο του παχέος εντέρου μπορεί να έχουν ή να μην έχουν αναιμία. Οι ογκοδείκτες μπορεί να είναι αυξημένοι σε CEA (καρκινοεμβρυϊκό αντιγόνο), CA 19-9 και σπάνια CA 125.

Ιριγγογραφία

Η ιριγγογραφία είναι μια ακτινογραφική εξέταση του παχέος εντέρου κατά την οποία εγχέεται στο ορθό μέσω ενός λεπτού σωλήνα σκιαγραφικό βαρίου. Στη συνέχεια, η κοιλιά ακτινογραφείται και λαμβάνεται μια εικόνα του παχέος εντέρου. Το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι η απεικόνιση του βλεννογόνου του παχέος εντέρου και των ανωμαλιών του, οι οποίες μπορεί να υποδεικνύουν πολύποδα, όγκο ή φλεγμονώδη νόσο.

Η εξέταση αυτή έχει πρόσφατα εγκαταλειφθεί λόγω της επιβάρυνσης του ασθενούς από την ακτινοβολία και της αδυναμίας ακριβούς διάγνωσης και παρέμβασης, εάν είναι απαραίτητο. Η παρέμβαση είναι δυνατή κατά την κολονοσκοπική εξέταση, η οποία αντικαθιστά την εξέταση αυτή.

Σιγμοειδοσκόπηση

Διαδικασία για την ανίχνευση πολυπόδων, άλλων ανωμαλιών ή καρκίνου εντός του ορθού και του σιγμοειδούς (οισοφαγικού) παχέος εντέρου. Το κολονοσκόπιο εισάγεται μέσω του ορθού στο οισοφαγικό παχύ έντερο.

Το κολονοσκόπιο μπορεί επίσης να διαθέτει ένα όργανο για την αφαίρεση πολυπόδων ή τη λήψη δειγμάτων ιστού που εξετάζονται στο μικροσκόπιο για την παρουσία καρκίνου.

Κολονοσκόπηση

Μια εξέταση για την ανίχνευση πολυπόδων, ανωμαλιών ή καρκίνου εντός του ορθού και ολόκληρου του παχέος εντέρου. Η εξέταση πραγματοποιείται αφού έχει προπαρασκευαστεί (αδειάσει) το έντερο με καθαρτικό και νηστεία μιας ημέρας. Πραγματοποιείται από πιστοποιημένο γαστρεντερολόγο ή χειρουργό.

Η εξέταση μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς φαρμακευτική αγωγή, υπό ελαφρά νάρκωση ή γενική αναισθησία. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης μπορούν να αφαιρεθούν πολύποδες ή να ληφθούν δείγματα όγκου για ιστολογική εξέταση.

Εικονική κολονοσκόπηση

Μια διαδικασία που χρησιμοποιεί μια σειρά ακτίνων Χ που ονομάζεται αξονική τομογραφία για τη λήψη μιας σειράς εικόνων του παχέος εντέρου. Ένας υπολογιστής συνδυάζει τις εικόνες για να παράγει λεπτομερείς εικόνες που μπορεί να δείξουν πολύποδες και οτιδήποτε άλλο φαίνεται ασυνήθιστο στην εσωτερική επιφάνεια του παχέος εντέρου. Η εξέταση αυτή ονομάζεται επίσης κολονογραφία ή αξονική τομογραφία παχέος εντέρου.

Το μειονέκτημα της εξέτασης είναι η αδυναμία αφαίρεσης παθολογικού ιστού και λήψης δείγματος ιστού.

Βιοψία

Βιοψία είναι η λήψη δείγματος παθολογικού ιστού για ιστολογική εξέταση στο μικροσκόπιο από παθολόγο. Αποτελεί πάντα απαραίτητο μέρος της διάγνωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου.

Στάδια του καρκίνου του παχέος εντέρου

Στάδιο 0 - Καρκίνωμα in situ, όπου τα καρκινικά κύτταρα δεν επεκτείνονται πέρα από την επένδυση του παχέος εντέρου ή του ορθού.

Στάδιο Ι - Ο όγκος έχει αναπτυχθεί από την επένδυση μέχρι το μυϊκό στρώμα του παχέος εντέρου ή του ορθού.

Στάδιο II - Ο όγκος έχει αναπτυχθεί στο τοίχωμα του παχέος εντέρου ή του ορθού, αλλά δεν έχει ακόμη εξαπλωθεί στους γύρω ιστούς και λεμφαδένες.

Στάδιο III - Ο όγκος έχει εξαπλωθεί στους γύρω λεμφαδένες. Μιλάμε για τοπικά προχωρημένη νόσο.

Στάδιο IV - Η νόσος έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα όργανα. Υπάρχουν δευτερογενείς εστίες νόσου - μεταστάσεις.

Μελέτες από το 2019 δείχνουν ότι πολλοί καρκίνοι κάνουν μεταστάσεις πριν ο αρχικός όγκος ανιχνευθεί με τις συμβατικές μεθόδους ελέγχου. Αυτό είναι πολύ δυσμενές. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το πρώτο σημάδι της νόσου είναι συχνά η ανεύρεση μεταστάσεων.

Ωστόσο, συνήθως τα καρκινώματα κάνουν μεταστάσεις αργότερα στην πορεία της νόσου.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου κάνει μεταστάσεις στο ήπαρ. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με κοιλιακό άλγος κάτω από το πρώτο πλευρικό τόξο, ως αυξημένες ηπατικές παράμετροι στη βιοχημική εικόνα από το αίμα. Οι μεταστάσεις είναι ορατές στο υπερηχογράφημα, ή στην αξονική τομογραφία, στην PET-CT (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων σε συνδυασμό με αξονική τομογραφία), στη μαγνητική τομογραφία. Σε περίπτωση ασαφών ευρημάτων, είναι διαθέσιμη η βιοψία των ηπατικών αλλοιώσεων.

Οι μεταστάσεις στο ήπαρ είναι συχνά το πρώτο εύρημα της νόσου. Οι πνευμονικές μεταστάσεις φαίνονται ως δυσκολία στην αναπνοή, μερικές φορές ως πόνος στο στήθος και χαρακτηριστική ακτινογραφική εικόνα. Επίσης, φαίνονται στην αξονική τομογραφία, στην PET-CT και στη μαγνητική τομογραφία.