Καρκίνος του στομάχου: ποιες είναι οι αιτίες, οι εκδηλώσεις και τα πρώτα συμπτώματα;

Ο καρκίνος του στομάχου είναι ένας σοβαρός καρκίνος με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας. Ωστόσο, η επίπτωσή του μειώνεται ελαφρώς παγκοσμίως. Ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου.

Ποια είναι τα πρώτα συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου; Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές;

Ο καρκίνος του στομάχου έχει τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στην Ιαπωνία, τη Χιλή ή την Κεντρική και Νότια Αμερική. Είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου που σχετίζεται με τον καρκίνο. Το αδενοκαρκίνωμα (κακοήθης όγκος που προέρχεται από αδενικά επιθηλιακά κύτταρα) είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου του στομάχου.

Σε αυτό το άρθρο θα μάθετε τις αιτίες, τους παράγοντες κινδύνου, τα συμπτώματα, τη διάγνωση, τις θεραπευτικές επιλογές και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Το στομάχι με λίγα λόγια

Το στομάχι (γαστέρα, στομάχος) είναι ένα όργανο σε σχήμα σάκου του πεπτικού συστήματος. Συνδέει τον οισοφάγο και το λεπτό έντερο. Η κύρια λειτουργία του στομάχου είναι να συλλέγει την προσλαμβανόμενη τροφή. Χρησιμοποιώντας περισταλτικά κύματα, μαζί με το γαστρικό υγρό, μετατρέπει χημικά την τροφή σε χωνεμένη τροφή (χύμα). Η τροφή που επεξεργάζεται με αυτόν τον τρόπο ταξιδεύει σταδιακά προς το λεπτό έντερο. Στο λεπτό έντερο, επεξεργάζεται και απορροφάται από τον οργανισμό με τις απαραίτητες ουσίες και θρεπτικά συστατικά.

Το τοίχωμα του στομάχου αποτελείται από 4 βασικά στρώματα:

• την εσωτερική επένδυση - τον βλεννογόνο
• τον υποβλεννογόνιο χιτώνα - τον υποβλεννογόνιο
• τη στιβάδα των λείων μυών
• την εξωτερική στιβάδα - τον ορογόνο

Καρκίνος του στομάχου

Ο καρκίνος του στομάχου εμφανίζεται δύο φορές συχνότερα στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες. Διαγιγνώσκεται συχνότερα μεταξύ των ηλικιών 60 και 80 ετών.

Το αδενοκαρκίνωμα είναι ο συνηθέστερος τύπος γαστρικού καρκίνου. Προκύπτει από τον παθολογικό μετασχηματισμό των κυττάρων του βλεννογόνου του στομάχου. Καθώς μεγαλώνει και αναπτύσσεται, η νόσος μπορεί να προσβάλει ολόκληρο το τοίχωμα του στομάχου, τους λεμφαδένες, την κοιλιακή κοιλότητα και άλλα γύρω και απομακρυσμένα όργανα.

Επί του παρόντος, γίνεται διάκριση μεταξύ εντερικών και διάχυτων γαστρικών όγκων.

Ο εντερικός τύπος αναπτύσσεται με βάση μια συγκεκριμένη νόσο, τις περισσότερες φορές ατροφική γαστρίτιδα και βακτηριακή λοίμωξη με Helicobacter pylori.

Ο διάχυτος τύπος αναπτύσσεται τις περισσότερες φορές χωρίς προηγούμενη νόσο. Οφείλεται κυρίως σε γενετική προδιάθεση.

Άλλοι τύποι γαστρικού καρκίνου περιλαμβάνουν:

• Λεμφώματα που προέρχονται από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που βρίσκονται στο τοίχωμα του στομάχου
• Γαστρεντερικοί στρωματικοί όγκοι που προκύπτουν από κύτταρα στο τοίχωμα του στομάχου
• Νευροενδοκρινείς όγκοι που προέρχονται από νευρικά ή ενδοκρινικά κύτταρα του στομάχου

Η διάγνωση και η θεραπεία αυτών των όγκων είναι διαφορετική από εκείνη των αδενοκαρκινωμάτων του στομάχου.

Έως και το 80 % των ασθενών με καρκίνο του στομάχου διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου. Όταν ο καρκίνος φτάσει σε προχωρημένο στάδιο, μπορούν ήδη να παρατηρηθούν ήπια και άτυπα προβλήματα υγείας που οδηγούν σε έγκαιρη διάγνωση.

Η ανάπτυξη του καρκίνου του στομάχου καθορίζεται από πολλούς παράγοντες. Οι γενετικοί και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν τον μεγαλύτερο ρόλο.

Στους περιβαλλοντικούς παράγοντες περιλαμβάνεται ο ακατάλληλος τρόπος ζωής, όπως η διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι και νιτροενώσεις. Αυτό περιλαμβάνει τα καπνιστά και τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα. Στους αρνητικούς παράγοντες περιλαμβάνονται το αλκοόλ, η χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών, πρωτεϊνών, λαχανικών και φρούτων.

Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στομάχου και του πεπτικού συστήματος.

Η εργασία παρουσία ιονίζουσας ακτινοβολίας και αμιάντου αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Η παρουσία λοιμώξεων και φλεγμονωδών διεργασιών στο πεπτικό σύστημα αποτελεί παράγοντα κινδύνου. Βακτηριακές λοιμώξεις Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, ο ιός Epstein-Barr, η ατροφική γαστρίτιδα και καταστάσεις μετά από γαστρική χειρουργική επέμβαση.

Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού θεωρείται σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την καρκινογένεση του γαστρικού αδενοκαρκινώματος και των μη Hodgkin λεμφωμάτων του στομάχου.

Οι γαστρικοί πολύποδες είναι καλοήθεις αναπτύξεις του γαστρικού βλεννογόνου. Ένας τύπος πολύποδα (αδένωμα) μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο. Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στην οισοφαγογαστρική συμβολή. Η θεραπεία και η πρόληψη από γαστρεντερολόγο είναι επομένως πάντα απαραίτητη.

Μια απλή κληρονομική μετάλλαξη στο γονίδιο CDH1 που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη Ε-καντερίνη οδηγεί σε υψηλό κίνδυνο διάχυτου γαστρικού καρκίνου.

Αυτός ο γενετικός παράγοντας συνδέεται επίσης με το σύνδρομο Lynch (HNPCC - Hereditary Non Polyposis Colorectal Cancer), το οποίο προκαλείται από βλάβη στα γονίδια επιδιόρθωσης. Αποτελεί κίνδυνο ανάπτυξης άλλων καρκίνων.

Ορισμένες άλλες κληρονομικές μεταλλάξεις που προκαλούν καρκίνο σε άλλα μέρη του σώματος μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του στομάχου. Παραδείγματα είναι οι μεταλλάξεις που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου και η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση.

Ένας παράγοντας κινδύνου είναι το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του στομάχου σε συγγενείς πρώτου βαθμού (γονείς, αδέλφια και παιδιά).

Ο καρκίνος του στομάχου δεν εμφανίζει σημαντικά κλινικά συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Τα αρχικά συμπτώματα είναι αρκετά συνηθισμένα και μπορεί να υποδηλώνουν και άλλες ασθένειες. Αδύναμη όρεξη, αίσθημα κορεσμού μετά την ολοκλήρωση ενός γεύματος παρά τη μικρή μερίδα, δυσφορία ή πόνος στην κοιλιά.

Τα πρώτα σημαντικά συμπτώματα συνήθως δεν εμφανίζονται παρά μόνο όταν το άτομο βρίσκεται σε πιο προχωρημένο στάδιο. Το στομάχι και ο κοιλιακός πόνος είναι παρόντα. Οι ασθενείς αναφέρουν απώλεια όρεξης, ναυτία, έμετο, υπερβολική κόπωση και γενική αδυναμία.

Τα πρώτα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν αρκετούς μήνες. Εάν το καρκίνωμα βρίσκεται στο άνω μέρος του στομάχου, μπορεί να εμφανιστεί δυσκολία στην κατάποση. Μπορεί να παρατηρηθεί πρήξιμο και συσσώρευση υγρών στην κοιλιά.

Σε μεταγενέστερο στάδιο εξέλιξης μπορεί να εμφανιστεί εμετός και ενδεχομένως εμετός με αίμα. Ένα αναφερόμενο σύμπτωμα του καρκίνου του στομάχου είναι η παρουσία αίματος στα κόπρανα, μαύρα έως πίσσα κόπρανα.

Εκδηλώσεις και συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου:

• Πόνος στο στομάχι
• Πόνος στην επιγαστρική περιοχή (επιγάστριο)
• Απώλεια της όρεξης
• Αίσθημα κορεσμού μετά από μια μικρή μερίδα
• Ναυτία
• Κόπωση και αδυναμία
• Απώλεια βάρους
• Εμετός
• Εμετός με πρόσμιξη αίματος
• Μαύρα κόπρανα με πίσσα
• Παρουσία αίματος στα κόπρανα
• Συσσώρευση υγρών (πρήξιμο) στην κοιλιακή κοιλότητα

Λόγω της αύξησης και της ανάπτυξης του καρκινώματος, η νόσος χωρίζεται σε 4-5 στάδια.

Στάδιο 0: Ανώμαλα μολυσμένα κύτταρα βρίσκονται στο εσωτερικό στρώμα του βλεννογόνου του στομάχου.

Στάδιο Ι: Το καρκίνωμα αναπτύσσεται στο εσωτερικό στρώμα του βλεννογόνου, προσβάλλοντας το κοντινό μυϊκό στρώμα και τελικά το στρώμα του ορογόνου του στομάχου. Ωστόσο, οι λεμφαδένες δεν προσβάλλονται.

Στάδιο II: Το καρκίνωμα προσβάλλει τα βαθύτερα τοιχώματα του στομάχου και ποικίλο αριθμό των λεμφαδένων που εμπλέκονται. Προσβάλλονται τόσο η μυϊκή στιβάδα όσο και η βαθιά ορογόνος στιβάδα του στομάχου.

Στάδιο III: Ο όγκος έχει εξαπλωθεί στη μυϊκή στιβάδα, στον υποσκληρίδιο χιτώνα και σε έως και 15 λεμφαδένες. Εναλλακτικά, η νόσος έχει προσβάλει τις δομές που περιβάλλουν το στομάχι. Ωστόσο, το καρκίνωμα δεν έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα όργανα και άλλα μέρη του σώματος (ήπαρ, πνεύμονες...).

Στάδιο IV: Σε αυτό το στάδιο έχουν προσβληθεί περισσότεροι από 15 λεμφαδένες. Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στις δομές που περιβάλλουν το στομάχι ή σε απομακρυσμένα όργανα και μέρη του σώματος. Σε αυτό το στάδιο υπάρχουν μεταστάσεις.

Έως και το 80% των ασθενών με καρκίνο του στομάχου διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου.

Μέχρι να φτάσει ο καρκίνος σε προχωρημένο στάδιο, μπορούν να παρατηρηθούν ήπια και άτυπα προβλήματα υγείας που οδηγούν στην έγκαιρη διάγνωση.

Η διάγνωση βασίζεται επίσης στα κλινικά συμπτώματα του ασθενούς, όπως η απώλεια βάρους, ο πόνος στο επιγάστριο και η αιμορραγία από τον πεπτικό σωλήνα. Πρόκειται ήδη για προχωρημένο στάδιο καρκίνου.

Η πρώτη κύρια διερεύνηση είναι η ενδοσκοπική εξέταση (γαστροσκόπηση). Η γαστροσκόπηση επιτρέπει τη λήψη βιοψίας ιστού και την επακόλουθη ιστολογική εργαστηριακή εξέταση για τον ακριβή προσδιορισμό του τύπου του γαστρικού καρκίνου.

Η ιστοπαθολογική ανάλυση θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση του καρκίνου και θα παράσχει περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τον τύπο, τη φύση και το είδος του όγκου.

Ο εξεταστής ιατρός εισάγει έναν ειδικό εύκαμπτο σωλήνα (ενδοσκόπιο) μέσω του λαιμού στο στομάχι του ασθενούς. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης μπορεί να διενεργηθεί ταυτόχρονα ενδοσκοπικός υπέρηχος, κατά τον οποίο ο καθετήρας υπερήχων παρέχει εικόνα των διαφόρων στρωμάτων του τοιχώματος του στομάχου και της γύρω περιοχής.

Η αξονική τομογραφία (CT) και η PET χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των γύρω μεταστάσεων και την ταξινόμηση του σταδίου του όγκου.

Επί του παρόντος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η εικονική αξονική γαστρογραφία. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στη διαφορική διάγνωση μεταξύ καρκίνου του στομάχου σε πρώιμο στάδιο και γαστρίτιδας.

Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη ταξινόμηση είναι η ταξινόμηση TMN, η οποία σε συνδυασμό με την ιστολογική εξέταση παρέχει το βασικό σχέδιο θεραπείας. Εκτιμάται το βάθος διείσδυσης του όγκου (Τ), η συμμετοχή των λεμφαδένων (Ν) και η παρουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων (Μ).

Σε ορισμένες περιπτώσεις επιλέγεται η διαγνωστική λαπαροσκόπηση για την εκτίμηση της κοιλιακής περιτοναϊκής διασποράς και της εξάπλωσης της νόσου.

Η εξέλιξη του καρκίνου του στομάχου είναι ανεπαίσθητη στα αρχικά στάδια και μπορεί να μην υπάρχουν δυσκολίες. Μπορεί να εμφανιστούν μόνο κοινά προβλήματα υγείας, όπως συμβαίνει και με άλλες ασθένειες του πεπτικού συστήματος. Σοβαρότερα και εντονότερα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο σε πιο προχωρημένο στάδιο. Τα συμπτώματα περιγράφονται στην ενότητα Συμπτώματα.

Πρόληψη του καρκίνου του στομάχου

Οι γενετικοί παράγοντες από μόνοι τους δεν προλαμβάνουν τον καρκίνο. Ωστόσο, είναι δυνατόν να εξαλειφθεί ο κίνδυνος καρκίνου του στομάχου από εξωτερικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Μια πλήρης και ισορροπημένη διατροφή που περιέχει επαρκείς φυτικές ίνες, βιταμίνες Α, C και D, β-καροτένιο και σελήνιο είναι απαραίτητη. Τα λαχανικά και τα φρούτα είναι προστατευτικά. Τα λαχανικά ρίζας και τα λαχανικά ολικής αλέσεως (μπρόκολο, λάχανο, καρότα κ.λπ.), τα μούρα, τα δημητριακά, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια, ο κουρκουμάς, το πράσινο τσάι και άλλα είναι καλές επιλογές.

Από την άλλη πλευρά, τα αλατισμένα και καπνιστά τρόφιμα που ερεθίζουν τον βλεννογόνο του στομάχου αποτελούν παράγοντα κινδύνου. Η υψηλή πρόσληψη τροφίμων που περιέχουν νιτρικά και νιτρώδη, όπως τα κρέατα σε κονσέρβα, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στομάχου.

Το κάπνισμα, το αλκοόλ και η κατανάλωση ναρκωτικών αποτελούν ισχυρούς παράγοντες κινδύνου.

Συνιστάται να ζητάτε ιατρική συμβουλή σε περίπτωση προβλημάτων και ασαφών συμπτωμάτων. Σε περίπτωση λοίμωξης από Helicobacter pylori (συμπεριλαμβανομένων άλλων λοιμώξεων στον οργανισμό), θα πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό αντιβιοτική και υποστηρικτική επαγγελματική θεραπεία.

Συνιστώνται τακτικές προληπτικές εξετάσεις σε γενικό ιατρό και γαστρεντερολόγο. Συνιστάται προληπτικός έλεγχος ογκοδεικτών στο δείγμα αίματος του ασθενούς. Οι ογκοδείκτες είναι ουσίες που υπάρχουν στον οργανισμό ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης κακοήθους νόσου που παράγονται από τα καρκινικά κύτταρα.

Πρόληψη του καρκίνου του πεπτικού συστήματος:

• Μια τακτική ισορροπημένη διατροφή
• Επαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών στη διατροφή
• Επαρκής πρόσληψη φυτικών ινών
• Επαρκής κατανάλωση φρούτων και λαχανικών
• Πρόσληψη των απαραίτητων βιταμινών και ανόργανων συστατικών
• Επαρκής αντισταθμιστική σωματική δραστηριότητα
• Διακοπή του καπνίσματος προϊόντων καπνού
• Διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ
• Εξάλειψη των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι
• Εξάλειψη τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε νιτρικά άλατα
• Έγκαιρη έναρξη αντιβιοτικής αγωγής για τη λοίμωξη
• Λήψη πρεβιοτικών και προβιοτικών μετά το ξεπέρασμα της λοίμωξης
• Τακτικές προληπτικές εξετάσεις με γιατρό