Θεραπεία της καταθλιπτικής διαταραχής, κατάθλιψη: μπορεί να θεραπευτεί; + Ψυχοθεραπεία

Η θεραπεία ενός καταθλιπτικού επεισοδίου πραγματοποιείται σε φάσεις.

Αφού αντιμετωπιστεί επιτυχώς η πρώτη, πιο οξεία φάση, ο ασθενής περνά στη θεραπεία συντήρησης. Ένα τέτοιο σχήμα αποτρέπει τις συχνές και πρώιμες υποτροπές της κατάθλιψης, δηλαδή την επιστροφή της οξείας φάσης της νόσου.

Η θεραπευτική στρατηγική δεν διαφέρει ανάλογα με το αν η κατάθλιψη είναι ήπια, μέτρια ή σοβαρή.

Αντίθετα, λαμβάνονται υπόψη τα συμπτώματα της κατάθλιψης, η προσωπικότητα του ασθενούς, η ηλικία, οι συννοσηρότητες και η εμφάνιση παρενεργειών.

Αναφέρονται οι φάσεις του σχεδίου θεραπείας της κατάθλιψης. Ωστόσο, συχνά τα όρια μεταξύ των φάσεων είναι δυσδιάκριτα:

1. Οξεία φάση της θεραπείας - Πρόκειται για μια περίοδο 6 έως 12 εβδομάδων έως ότου επιτευχθεί ύφεση.
2. Συνεχής φάση θεραπείας - Αυτή διαρκεί τουλάχιστον 1 έτος.
3. Φάση συντήρησης - Αυτή ονομάζεται επίσης θυμοπροφύλαξη. Μπορεί να διακοπεί μετά από 5 χρόνια.
4. Πλήρης ύφεση της νόσου

Με την τήρηση της παραπάνω διάρκειας κάθε φάσης θεραπείας, ο κίνδυνος υποτροπής μπορεί να μειωθεί έως και 70-80%.

Τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά ενδείκνυνται, συνταγογραφούνται και παρακολουθούνται ως προς την αποτελεσματικότητά τους από ειδικό ψυχίατρο.

Ο γενικός ιατρός ενηλίκων μπορεί να συνταγογραφήσει τρικυκλικά (TCA) και τετρακυκλικά (TeCA) αντικαταθλιπτικά και εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI).

Αναστολείς επαναπρόσληψης μονοαμινών (θυμοληπτικά)

Αυτή η ευρεία ομάδα φαρμάκων περιλαμβάνει τα τρικυκλικά (TCA) και τα τετρακυκλικά (TeCA) αντικαταθλιπτικά. Η κύρια δράση τους είναι η μη εκλεκτική αναστολή της επαναπρόσληψης των νευροδιαβιβαστών, συγκεκριμένα της σεροτονίνης, της νοραδρεναλίνης και της ντοπαμίνης. Είναι από τα πρώτα αντικαταθλιπτικά.

Στη δεκαετία του 1930, βρίσκονταν στην κορυφή του καταλόγου των θεραπειών για την κατάθλιψη. Στη σύγχρονη ιατρική, αποτελούν περισσότερο δεύτερη επιλογή μετά τους SSRI.

Θυμοληπτικά 1ης γενιάς

Σε αυτά περιλαμβάνονται τα ενεργοποιητικά τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά. Οι κύριοι εκπρόσωποι είναι η νορτριπτυλίνη και η δοσουλεπίνη. Δρουν ως αναστολείς επαναπρόσληψης νοραδρεναλίνης και ντοπαμίνης, αλλά δεν είναι κατάλληλα για τη θεραπεία της οξείας φάσης της κατάθλιψης.

Το θεραπευτικό τους αποτέλεσμα είναι η βελτίωση της διάθεσης και η αποσαφήνιση της σκέψης. Εμπεριέχουν αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονικού ιδεασμού. Είναι κατάλληλα για ασθενείς που έχουν κατάθλιψη και δεν έχουν διαγνωστεί με αυτοκτονικό ιδεασμό.

Θυμοληπτικά 2ης γενιάς

Αυτή η ομάδα αντικαταθλιπτικών έχει το πλεονέκτημα της ασθενέστερης αντιχολινεργικής δράσης σε σύγκριση με την προηγούμενη ομάδα. Ως εκ τούτου, είναι επίσης πιο κατάλληλα για πολυνοσηρούς και ηλικιωμένους ασθενείς. Εκπρόσωποι αυτής της ομάδας φαρμάκων είναι η διβενζεπίνη, η μαπροτιλίνη, η μιάνσεριν, η βιλοξαζίνη και η τραζοδόνη.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες εμφανίζονται συχνά πριν από το αναμενόμενο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Σε αυτές περιλαμβάνονται η ξηροστομία, οι διαταραχές της οπτικής οξύτητας, οι διαταραχές της ούρησης, η δυσκοιλιότητα και ο γρήγορος καρδιακός ρυθμός (ταχυκαρδία). Λιγότερο συχνά μπορεί να εμφανιστούν ζάλη, αποπροσανατολισμός, σύγχυση, υπνηλία και υπόταση.

Γενιά 3 θυμοληπτικών

Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα αντικαταθλιπτικά. Ο μηχανισμός δράσης είναι η αναστολή της επαναπρόσληψης μιας μόνο από τις τρεις μονοαμίνες.

Αναστέλλουν την επαναπρόσληψη είτε της σεροτονίνης (SARI, SSRI), είτε της νοραδρεναλίνης (NARI) είτε μόνο της ντοπαμίνης (DARI).

Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI)

Πρόκειται για τα αντικαταθλιπτικά πρώτης επιλογής. Περιλαμβάνουν φάρμακα όπως η σιταλοπράμη, η εσκιταλοπράμη, η φλουοξετίνη, η φλουβοξαμίνη, η παροξετίνη και η σερτραλίνη.

Ένα από τα πλεονεκτήματά τους είναι ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εγκυμοσύνη. Έχουν χαμηλή τερατογόνο δράση, δηλαδή κίνδυνο βλάβης του εμβρύου.

Το μειονέκτημα είναι ότι οι ασθενείς με αθεράπευτο υποθυρεοειδισμό είναι ανθεκτικοί στη θεραπεία με SSRI.

Ανταγωνιστές και αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SARIs)

Πρόκειται για αντικαταθλιπτικά με διπλή δράση σεροτονίνης. Αποκλείουν τους υποδοχείς της σεροτονίνης και αναστέλλουν επίσης την επαναπρόσληψή της. Εκπρόσωπος αυτής της ομάδας είναι η τραζοδόνη, η οποία έχει ηρεμιστική δράση και εξουδετερώνει επίσης το άγχος.

Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης νοραδρεναλίνης (NARIs)

Σε αυτή την ομάδα αντικαταθλιπτικών, το κύριο αντιπροσωπευτικό φάρμακο είναι η ρεβοξετίνη. Έχει διεγερτική δράση. Βελτιώνει συμπτώματα όπως η αδιαφορία, η αποθάρρυνση και η κατάθλιψη. Το πλεονέκτημα είναι ότι δεν δρα ως ηρεμιστικό και επομένως δεν προκαλεί κατάθλιψη.

Είναι ένα πολύ ασφαλές φάρμακο όσον αφορά τις αλληλεπιδράσεις με τα φάρμακα. Δεν είναι επικίνδυνο σε περίπτωση πιθανής υπερδοσολογίας.

Θυμοληπτικά 4ης γενιάς

Σε αυτά περιλαμβάνονται τα αντικαταθλιπτικά που έχουν διπλή δράση. Ο μηχανισμός δράσης τους είναι η αναστολή της επαναπρόσληψης τόσο της σεροτονίνης όσο και της νοραδρεναλίνης (SNRIs). Η δεύτερη ομάδα είναι οι αναστολείς επαναπρόσληψης της ντοπαμίνης και της νοραδρεναλίνης (DNRIs).

Η ομάδα των SNRI περιλαμβάνει τη βενλαφαξίνη και τη μιλνασιπράνη. Πρόκειται για σχετικά σύγχρονα αντικαταθλιπτικά. Το μεγάλο πλεονέκτημα της βενλαφαξίνης είναι η ταχεία έναρξη του θεραπευτικού της αποτελέσματος, εντός 1 εβδομάδας.

Η ταχεία δράση του αντικαταθλιπτικού βελτιώνει τη συνεργασία του ασθενούς και έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες επίτευξης πλήρους ύφεσης της νόσου.

Τα αντικαταθλιπτικά που επηρεάζουν άμεσα τους υποδοχείς

Εκτός από την αντικαταθλιπτική της δράση, η μιανσερίνη έχει αγχολυτική (κατά του άγχους), ηρεμιστική (κατά της αϋπνίας) και αναλγητική (κατά του πόνου) δράση.

Η σεξουαλική δυσλειτουργία μπορεί να εμφανιστεί σε ασθενείς που λαμβάνουν SSRI. Η μιανσερίνη μπορεί να βελτιώσει αυτή τη διαταραχή.

Η μιτρανζαπίνη έχει επίσης διπλή δράση, αλλά δεν εξουδετερώνει τον πόνο όπως η μιανσερίνη.

Αναστολείς της βιοαποδόμησης

Σε αυτούς περιλαμβάνονται αντικαταθλιπτικά όπως η τρανυλκυπρομίνη ή η μοκλοβεμίδη. Ενδείκνυνται όταν η κατάθλιψη είναι ήπια και άτυπη. Έχουν λιγότερες παρενέργειες από τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά.

Η τρανυλκυπρομίνη δεν συνιστάται σε ασθενείς με εξάρτηση από το αλκοόλ, σε ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον και σε άτομα άνω των 65 ετών.

Η μοκλοβεμίδη, από την άλλη πλευρά, είναι πολύ αποτελεσματική για την κατάθλιψη στους ηλικιωμένους. Βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία και τη διαύγεια της σκέψης.

Ψυχοθεραπεία και υποστηρικτική ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της θεραπείας της κατάθλιψης.

Ούτε οι ασθενείς ούτε οι θεραπευτές πρέπει να υποτιμούν τη θετική επίδραση της εμπιστευτικής συζήτησης. Ο ασθενής μπορεί να μιλήσει σε ένα αμερόληπτο άτομο και έτσι να απελευθερώσει δύσκολες σκέψεις.

Η ψυχοθεραπεία θα πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον 6-8 εβδομάδες σε τακτικές συνεδρίες, ιδανικά έως και 4 μήνες, έως ότου βελτιωθούν τα συμπτώματα της κατάθλιψης.

Πρόσφατες μελέτες επιβεβαιώνουν σαφώς ότι το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται όταν συνδυάζονται ψυχοθεραπεία και αντικαταθλιπτικά.

Υποστηρικτική της ψυχοθεραπείας είναι η υποστήριξη του ασθενούς με κατάθλιψη από τα αγαπημένα του πρόσωπα και το περιβάλλον του.

Ο ασθενής με κατάθλιψη χρειάζεται καλοσύνη, κατανόηση, ακρόαση, ενθάρρυνση για την επίτευξη ρεαλιστικών στόχων και εκτίμηση κάθε επιτυχίας στην πρόοδό του.