Οι λοίμωξη του λοχείας (μετά τον τοκετό): γιατί εμφανίζονται και ποια είναι τα συμπτώματά τους;

Οι λοίμωξη από τον τοκετό συμβαίνει στις γυναίκες μετά τον τοκετό. Προκαλούνται από βακτήρια που μολύνουν τη μήτρα και τα γύρω όργανα κατά τη διάρκεια των πρώτων 6 εβδομάδων.

Η λοίμωξη μπορεί επίσης να εμφανιστεί μετά από αυτόματη ή τεχνητή έκτρωση.

Οι επιλόχειες λοιμώξεις προσβάλλουν τα γεννητικά όργανα της γυναίκας και τη γύρω περιοχή τους. Εκδηλώνονται με αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από 38 °C.

Σήμερα είναι μάλλον σπάνιες παρά συχνές, χάρη στην απολύμανση και την καλύτερη υγιεινή κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό.

Η πιθανότητα λοίμωξης μετά τον τοκετό εξαρτάται από τον τύπο του τοκετού:

Ο κολπικός τοκετός ενέχει περίπου 1-3% κίνδυνο.

Μετά τη γέννηση ενός μωρού ή μετά από μια αποβολή, ο τράχηλος της μήτρας είναι διεσταλμένος. Αυτό διευκολύνει την άνοδο των βακτηρίων και την είσοδό τους στη μήτρα από τον κόλπο. Τα βακτήρια μπορούν επίσης να εισέλθουν μέσω μικρών τραυματισμών που προκαλούνται κατά τον τοκετό στον γεννητικό σωλήνα.

Μια προγραμματισμένη καισαρική τομή που πραγματοποιείται πριν από την έναρξη του τοκετού θέτει σε κίνδυνο το 5-15% των γυναικών.

Η μόλυνση του τραύματος μετά από καισαρική τομή συμβαίνει σε 3 έως 5% των γυναικών. Τα βακτήρια εισέρχονται στο τραύμα και προκαλούν μόλυνση.

Μια καισαρική τομή που πραγματοποιείται μετά την έναρξη του τοκετού, όταν ήταν απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση οξέος τοκετού, ενέχει τον υψηλότερο κίνδυνο από όλες τις άλλες, σε ποσοστό 15-20%.

Οι παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής:

• κολπική λοίμωξη
• παρατεταμένος τοκετός
• πρόωρη έκκριση αμνιακού υγρού
• φλεγμονή του αμνιακού σάκου
• ενδομήτρια παρακολούθηση του εμβρύου
• τραυματισμοί κατά τη γέννηση
• καισαρική τομή
• υπερβολική αιμορραγία μετά τον τοκετό
• επαναλαμβανόμενες κολπικές εξετάσεις κατά τη διάρκεια του τοκετού
• παραμονή μέρους του πλακούντα στη μήτρα μετά τον τοκετό

Άλλοι παράγοντες κινδύνου ανεξάρτητοι από τον τοκετό είναι:

• αναιμία
• παχυσαρκία
• υποσιτισμός
• χαμηλή ηλικία των γυναικών και των κοριτσιών στην εφηβεία, ανεξάρτητα από τη διάρκεια του τοκετού
• λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος
• HIV

Η σηψαιμία της λοχείας, η οποία κατά κόσμον ονομάζεται αιματολογική δηλητηρίαση μετά τον τοκετό, είναι μία από τις πιο γνωστές ασθένειες της λοχείας που προκαλούνται από λοιμώξεις.

Είναι μια πολύ δυσάρεστη και επικίνδυνη λοίμωξη για τη μητέρα. Αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες θανάτου στις γυναίκες μετά τον τοκετό παγκοσμίως.

Ταξινόμηση της επιλόχειας φλεγμονής ανάλογα με την εντόπιση

Αιδοίο και κόλπος

• Το επιλόχειο έλκος εμφανίζεται όταν υπάρχει δυσκολία στην επούλωση τραυματισμών του κόλπου και του περινέου, μερικές φορές με τη μορφή έλκους. Πρόκειται για ελάττωμα της βλεννογόνου μεμβράνης που προκύπτει από διάσπαση των ιστών. Προσβάλλει τα βαθύτερα στρώματα και σχετίζεται με φλεγμονή.

Μήτρα

• Η ενδομητρίτιδα είναι λοίμωξη του βλεννογόνου της μήτρας. Εμφανίζεται συχνότερα στο σημείο αποκόλλησης του πλακούντα, μετά από πρόωρη ρήξη των αμνιακών μεμβρανών, αλλά και μετά από καισαρική τομή.
• Η μυομητρίτιδα είναι μια φλεγμονή που έχει εξαπλωθεί στο μυϊκό σύστημα της μήτρας.
• Η παραμητρίτιδα είναι μια λοίμωξη γύρω από τη μήτρα. Εμφανίζεται συχνότερα μετά από τραυματισμό του τραχήλου της μήτρας με εξάπλωση της λοίμωξης στη γύρω περιοχή, για παράδειγμα μεταξύ ορθού και κόλπου.

Ωοθήκες και σάλπιγγες

• Ηαδενίτιδα είναι μια φλεγμονή που επηρεάζει τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες.

Περιτόναιο

• Η πελβιοπεριτονίτιδα είναι φλεγμονή του περιτοναίου της πυέλου. Συχνά ακολουθεί φλεγμονή των ωοθηκών και των σαλπίγγων.
• Η διάχυτη περιτονίτιδα σημαίνει ότι η λοίμωξη έχει εξαπλωθεί και η φλεγμονή έχει επηρεάσει ολόκληρο το περιτόναιο. Ως αποτέλεσμα της φλεγμονής, μπορεί να υπάρχει πύον στην κοιλιακή κοιλότητα.

Πυελική σηπτική πυελική θρομβοφλεβίτιδα

Πρόκειται για μια σχετικά σπάνια πάθηση που συνίσταται σε επίμονο πυρετό και φλεγμονή στην περιοχή της πυέλου που δεν ανταποκρίνεται στην αντιβιοτική θεραπεία. Ως αποτέλεσμα της φλεγμονής, οι φλέβες φλεγμαίνουν και συνοδεύονται από το σχηματισμό θρόμβων αίματος.

Θρομβοφλεβίτιδα των ωοθηκικών φλεβών κατά την κύηση

Είναι πολύ σπάνια. Περιλαμβάνει φλεγμονή των επιφανειακών φλεβών με σχηματισμό θρόμβων αίματος στις ωοθηκικές φλέβες.

Περπερική σήψη και μαιευτικό σηπτικό σοκ

Είναι μία από τις πολύ σοβαρές ασθένειες με απειλή για τη ζωή της γυναίκας.

Σήψη σημαίνει δηλητηρίαση του αίματος. Προκύπτει από ξαφνικό μαζικό αποικισμό από μικρόβια και την τοξική τους επίδραση στην κυκλοφορία του αίματος.

Η τοξική επίδραση επηρεάζει τους ιστούς, οι οποίοι στη συνέχεια αιματώνονται ανεπαρκώς. Αυτό οδηγεί σε κυτταρική βλάβη ή θάνατο των ιστών.

Η επιλόχειος σήψη είναι μια συχνή συνέπεια των παράνομων αμβλώσεων.

Η αιτία των λοιμώξεων μετά τον τοκετό είναι η ανεπαρκής υγιεινή ή απολύμανση κατά τη διάρκεια του τοκετού, μετά τον τοκετό ή μετά την αποβολή.

Οι λοιμώξεις εξαπλώνονται με δύο τρόπους, είτε μέσω του γεννητικού σωλήνα προς τις ωοθήκες στο περιτόναιο, είτε μέσω της λεμφικής οδού ή του αίματος σε ολόκληρο το σώμα.

Οι λοιμώξεις μετά από καισαρική τομή είναι πιο συχνές από ό,τι μετά από αυτόματους τοκετούς.

Η πιο συχνή λοίμωξη είναι η νοσοκομειακή λοίμωξη, η οποία είναι επίσης γνωστή ως νοσοκομειακή λοίμωξη. Πρόκειται για μια λοίμωξη που εμφανίζεται σε σχέση με την εισαγωγή στο νοσοκομείο.

Ο μολυσματικός παράγοντας μπορεί επίσης να προέρχεται από την κολπική ή εντερική χλωρίδα.

Οι πιο συνηθισμένοι μολυσματικοί παράγοντες είναι: η λοίμωξη από το νοσοκομείο:

• θετικοί κατά Gram στρεπτόκοκκοι
• Εντερόκοκκοι
• Σταφυλόκοκκοι
• Πεπτόκοκκοι
• Κλωστρίδια
• E. coli
• Klepsiella
• ιός του απλού έρπητα

Το σημείο της αποκόλλησης του πλακούντα, του τραύματος, της περινεϊκής τομής ή του τραυματισμού του τραχήλου της μήτρας κατά τον τοκετό μπορεί να είναι το σημείο εισόδου της λοίμωξης.

Η σηψαιμία του πλακούντα και το μαιευτικό σηπτικό σοκ εμφανίζονται συχνά σε παράνομες αμβλώσεις.

Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, οι λοιμώξεις τραυμάτων και η μαστίτιδα μπορεί επίσης να είναι αιτίες σήψης.

Πρόληψη της λοίμωξης μετά τον τοκετό

Η διατήρηση της υγιεινής και της στειρότητας κατά τη διάρκεια του τοκετού είναι σημαντική για την πρόληψη της λοίμωξης μετά τον τοκετό.

Μετά τον τοκετό, είναι απαραίτητο να:

• η διατήρηση της υγιεινής
• συχνή αλλαγή των σερβιετών
• πλύσιμο των χεριών πριν και μετά την αλλαγή της σερβιέτας
• συχνός και έγκαιρος θηλασμός του νεογέννητου
• άφθονη άσκηση
• τακτικό άδειασμα

Τα αντιβιοτικά χορηγούνται προληπτικά σε ασθενείς υψηλού κινδύνου. Ο κίνδυνος εμφανίζεται όταν το αμνιακό υγρό αποστραγγίζεται 12 ώρες πριν από τον τοκετό ή 6 ώρες πριν από τον τοκετό και η θερμοκρασία αυξάνεται στη συνέχεια, σε παρατεταμένο τοκετό, σε μεγάλη απώλεια αίματος, σε μελιταίο διαβήτη.

Τα αντιβιοτικά χορηγούνται προφυλακτικά για να αποφευχθεί ο επακόλουθος κίνδυνος λοίμωξης όταν:

• θετικά κολπικά και πρωκτικά επιχρίσματα
• κατά τον τοκετό πριν από τις 37 εβδομάδες κύησης
• εκροή αμνιακού υγρού που διαρκεί περισσότερο από 18 ώρες

Μπορεί να χρειαστούν αρκετές ημέρες μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα. Δεν είναι πάντα άμεσα εμφανή κατά τη διάρκεια της νοσηλείας και αναπτύσσονται μόνο μετά την έξοδο από το νοσοκομείο.

Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το πότε ξεκίνησε η λοίμωξη, πού πήγε και τι είδους φλεγμονή είναι. Αν πρόκειται για τοπική λοίμωξη ή για σηψαιμία που έχει μεταφερθεί σε όλο το σώμα.

Τα συμπτώματα της λοίμωξης μετά τον τοκετό περιλαμβάνουν

• Κακή επούλωση των τραυμάτων μετά τον τοκετό
• Φλεγμονή του δέρματος με πρήξιμο και πύον
• Ευαισθησία της πληγής στο σημείο της καισαρικής τομής
• Κνησμός στην περιοχή του τραύματος
• Πυρετός, πόνος στην κάτω κοιλιακή χώρα
• Μυρωδάτη λόχια (μετεγχειρητικό έκκριμα από τη μήτρα) ή δύσοσμο κολπικό έκκριμα που μπορεί να περιέχει αίμα
• Χλωμάδα
• Πονοκέφαλος
• Κοιλιακός και πυελικός πόνος
• Απώλεια της όρεξης
• Αυξημένος καρδιακός ρυθμός
• Αίσθημα ναυτίας και δυσφορίας
• Σε περίπτωση λοίμωξης του ουροποιητικού συστήματος, είναι χαρακτηριστική η συχνουρία, ο πόνος και το τσίμπημα κατά την ούρηση

Συμπτώματα σε συγκεκριμένες φλεγμονές μετά τον τοκετό

Ενδομητρίτιδα - φλεγμονή του βλεννογόνου της μήτρας

• Αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από 38 °C ή περισσότερο
• Αυξημένος αριθμός λευκοκυττάρων στην γενική αίματος
• CRP - φλεγμονώδεις παράμετροι
• Πόνος στην κάτω κοιλιακή χώρα
• Ευαισθησία της μήτρας
• Μυρωδάτες πλύσεις και αιμορραγία
• Το καθαριστικό επίχρισμα βγαίνει θετικό
• Πόνος στη μήτρα, ο οποίος μπορεί να εντοπιστεί ανάλογα με το σημείο όπου εντοπίζεται η φλεγμονή

Μυομητρίτιδα, μυομητρίτιδα - φλεγμονή των μυών της μήτρας

• Επιδείνωση των συμπτωμάτων της ενδομητρίτιδας
• Ανατριχίλα, ρίγος
• Εκκρίσεις που περιέχουν πύον
• Πόνος σε όλη τη μήτρα
• Γενική επιδείνωση της υγείας

Παραμετρίτιδα, παραμετρίτιδα - φλεγμονή των συνδέσμων της μήτρας

• Ανατριχίλα, ρίγος
• Υψηλές θερμοκρασίες
• Αυξημένος αριθμός λευκοκυττάρων στο αίμα
• Αύξηση της CRP - φλεγμονώδεις παράμετροι
• Πόνος στην κάτω κοιλιακή χώρα που εκτοξεύεται στους μηρούς, κράμπες
• Συχνή ανάγκη για ούρηση
• Γενική επιδείνωση της κατάστασης

Αδενίτιδα - φλεγμονή της σάλπιγγας και της ωοθήκης

• Αύξηση της θερμοκρασίας
• Τρέμουλο
• Ανατριχίλα
• Αυξημένοι σφυγμοί
• Subileosis - πόνος και κράμπες στην κοιλιά που εμφανίζονται με μερική διακοπή της εντερικής διόδου
• Η αιμοληψία δείχνει αυξημένες τιμές λευκοκυττάρων και CRP, υποδεικνύοντας συνεχιζόμενη φλεγμονή

Πελβεοπεριτονίτιδα - φλεγμονή του περιτοναίου της πυέλου

• Υψηλή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος
• Ανατριχίλα, ρίγος
• Αυξημένος σφυγμός
• Εμετός
• Διαταραχή της κίνησης του εντέρου
• Συμπτώματα περιτονίτιδας
• Πόνος κατά την κολπική εξέταση
• Μετατόπιση του διαστήματος Douglas - του χώρου μεταξύ μήτρας και ορθού
• Αυξημένες φλεγμονώδεις παράμετροι από τη δειγματοληψία αίματος

Διάχυτη περιτονίτιδα - ολόκληρο το περιτόναιο προσβάλλεται από φλεγμονή

• Κοιλιακό άλγος
• Συμπτώματα περιτονίτιδας
• Πυρετός
• Αυξημένος σφυγμός
• Παραλυτικός ειλεός - εντερική απόφραξη που προκαλείται από παράλυση των μυών του εντερικού τοιχώματος:
  • Κοιλιακό άλγος
  • Δυσκοιλιότητα
  • Εμετός
  • Ναυτία
  • Φουσκωμένη κοιλιά
• Επιδείνωση της όλης κατάστασης
• Ιπποκράτειο πρόσωπο - το πρόσωπο είναι βυθισμένο με προεξέχοντα ζυγωματικά, μυτερή μύτη και κρύο ιδρώτα στο μέτωπο

Πυελική σηπτική πυελική θρομβοφλεβίτιδα - η επίμονη φλεγμονή οδηγεί σε μόλυνση του φλεβικού τοιχώματος με επακόλουθο σχηματισμό θρόμβων αίματος.

Η υποψία τίθεται όταν η πυελική λοίμωξη επιμένει μετά από 5 ημέρες εντατικής αντιβιοτικής αγωγής. Συχνά χορηγείται τριπλός συνδυασμός αντιβιοτικών. Η διάγνωση διευκρινίζεται μόνο μετά από αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Συμπτώματα παρόμοια με την ενδομυομητρίτιδα ή την περιγεγραμμένη περιτονίτιδα.

• Πυρετός
• πόνος και ένταση στην κοιλιά, την πύελο ή το ορθό
• κολπική αιμορραγία
• κολπικές εκκρίσεις
• κόπωση
• φούσκωμα
• δυσκοιλιότητα

Η θρομβοφλεβίτιδα των ωοθηκικών φλεβών είναι πολύ σπάνια. Όταν οι ωοθηκικές φλέβες φλεγμαίνουν, αρχίζουν να σχηματίζονται θρόμβοι αίματος και να φράζουν τα αιμοφόρα αγγεία.

Ο θρόμβος μπορεί να αποφράξει άμεσα την ωοθηκική φλέβα και να την προκαλέσει βλάβη ή θάνατο. Εναλλακτικά, μπορεί να ταξιδέψει πιο κάτω στην κυκλοφορία του αίματος μέσα στο σώμα.

Τα συμπτώματα εμφανίζονται 3 έως 5 ημέρες μετά την καισαρική τομή.

• Πυρετός
• Ναυτία και εμετός
• Υποβλεννογόνιος - διαταραχή της εντερικής διόδου
• Πόνος στην κάτω κοιλιακή χώρα στη δεξιά πλευρά

Η πρόληψη είναι ένα κολπικό επίχρισμα. Πραγματοποιείται στις 34-36 εβδομάδες της εγκυμοσύνης για την έγκαιρη σύλληψη της λοίμωξης. Εάν η λοίμωξη επιβεβαιωθεί, χορηγούνται αντιβιοτικά για την πρόληψη των επακόλουθων λοιμώξεων μετά τον τοκετό.

Εξετάσεις για την εξακρίβωση της διάγνωσης

• Λαμβάνεται ιατρικό ιστορικό από τη γυναίκα, το οποίο παρέχει πολλές ενδείξεις
• Σημαντικές πληροφορίες, όπως:
  • ο χρόνος του τοκετού ή της αποβολής
  • αν ο τοκετός έγινε με καισαρική τομή ή με αυτόματο τοκετό
  • ποια ήταν η ηλικία κύησης του εμβρύου
  • πώς έγινε ο τοκετός
  • τυχόν επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού
• ακολουθούμενη από γυναικολογική εξέταση με παρατήρηση λόχιας ή υπερβολικής κολπικής αιμορραγίας
• Πραγματοποιούνται εξετάσεις αίματος και εργαστηριακές εξετάσεις. Αιμοληψία για καθίζηση, γενική αίματος για την παρακολούθηση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων, φλεγμονώδεις παράμετροι, εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας, κρεατινίνη, ουρία, τιμές ιόντων αίματος, αιμοπηξία και ανάλυση ούρων
• Δείγμα επιχρίσματος τραύματος και καλλιέργεια λόχης
• Παρακολούθηση του μετεγχειρητικού τραύματος μετά από καισαρική τομή
• Υπερηχογραφική εξέταση της κοιλιάς και της πυέλου
• Ακτινογραφική εξέταση των πνευμόνων
• Ενδεχομένως αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία
• ΗΚΓ

Η πορεία εξαρτάται από τον τύπο της λοίμωξης, το σημείο της φλεγμονής και την ανοσία του οργανισμού.

Μετά από καισαρική τομή, ο κίνδυνος λοίμωξης είναι 10-30 φορές υψηλότερος από ό,τι σε φυσιολογικό τοκετό.

Η μορφή της πορείας

• Η οξεία μορφή αναπτύσσεται μέσα σε 3-7 ημέρες. Εκδηλώνεται συχνά με σηπτικό πυρετό, ρίγη, αυξημένο σφυγμό, χαμηλή αρτηριακή πίεση, γαλαζωπό αποχρωματισμό των δακτύλων και, εάν έχει προσβληθεί το ήπαρ, ελαφρύ κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού των ματιών.
• Η χρόνια μορφή εμφανίζεται αργά, μερικές φορές διαρκεί 3 έως 6 εβδομάδες.

Εάν εμφανιστεί πύον στο τραύμα, το τραύμα πρέπει να ανοιχτεί και το πύον να αποστραγγιστεί.

Εάν η φλεγμονή είναι πιο σοβαρή και έχει προσβληθεί το στρώμα που προστατεύει τον μυ, είναι απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση, ακολουθούμενη από πλύσεις δύο έως τρεις φορές την ημέρα. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να σχηματιστούν πυώδεις εναποθέσεις στους πνεύμονες, στο ήπαρ, στους βλεννογόνους, στα νεφρά και στον εγκέφαλο.

Το σηπτικό σοκ είναι η πιο σοβαρή επιπλοκή μετά τον τοκετό.

Εκδηλώνεται με υψηλές θερμοκρασίες άνω των 38°C, χαμηλή αρτηριακή πίεση και τιμές από υψηλούς φλεγμονώδεις δείκτες στη δειγματοληψία αίματος.

Η επιδείνωση της φλεγμονής μπορεί να προκαλέσει πνευμονικό οίδημα (πρήξιμο των πνευμόνων) με υψηλό κίνδυνο πνευμονικής εμβολής (απόφραξη των πνευμονικών θαλάμων από θρόμβο αίματος) και καρδιακή ανακοπή.

Σύνδρομο τοξικού σοκ που προκαλείται από τον χρυσό σταφυλόκοκκο (Staphylococcus aureus).

Η πορεία της νόσου είναι ραγδαία. Αρχίζει με την εμφάνιση υψηλού πυρετού, πτώση της αρτηριακής πίεσης, υψηλούς σφυγμούς πάνω από 160 ανά λεπτό, υδαρή διάρροια, μυϊκό πόνο, έως νεφρική ανεπάρκεια.

Τι άλλο πρέπει να προσέξετε;

Εάν η μητέρα είχε λοίμωξη από τον τοκετό, το νεογέννητο χρειάζεται επίσης ιατρική φροντίδα και παρακολούθηση για υποψία σήψης (δηλητηρίαση του αίματος).

Η πρόωρη ρήξη των αμνιακών μεμβρανών, ο πυρετός που εμφανίζεται στη μητέρα κατά τη διάρκεια του τοκετού, η χοριοαμνιονίτιδα (λοίμωξη των μεμβρανών που περιβάλλουν το έμβρυο και μόλυνση του αμνιακού υγρού) αποτελούν υψηλό κίνδυνο για νεογνική σήψη.