Περικαρδίτιδα: φλεγμονή του βλεννογόνου της καρδιάς. Ποια είναι τα αίτια και τα συμπτώματά της;

Η περικαρδίτιδα είναι μια φλεγμονώδης νόσος του περικαρδίου (εξωτερική επένδυση) της καρδιάς. Σε πολλές περιπτώσεις, υπάρχει σταδιακή βελτίωση της υγείας χωρίς συνέπειες. Ωστόσο, μπορεί να εμφανιστούν σοβαρές επιπλοκές.

Συγκεκριμένα, ο κίνδυνος είναι η ανάπτυξη καρδιακού επιπωματισμού και περικαρδιακής συλλογής - η συσσώρευση υγρού κάτω από το περικάρδιο. Ποια είναι η αιτιολογία της περικαρδίτιδας, τα συμπτώματα και οι θεραπευτικές επιλογές; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα και πολλά άλλα μπορείτε να βρείτε στο άρθρο.

Ο καρδιακός φάκελος με λίγα λόγια

Το περικάρδιο είναι ένας συμπαγής προστατευτικός σάκος (μεμβράνη) που περιβάλλει την καρδιά. Αποτελείται από 2 φύλλα, δηλαδή ένα εξωτερικό ινώδες και ένα εσωτερικό ορογόνο στρώμα. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, μεταξύ των δύο στρωμάτων υπάρχουν 20-30 ml υγρού στην περικαρδιακή κοιλότητα.

Κάτω από το περικάρδιο βρίσκεται το μυοκάρδιο (καρδιακός μυς) και το εσωτερικό ινώδες στρώμα είναι το ενδοκάρδιο.

Λειτουργίες του περικαρδίου:

• Ρύθμιση (περιορισμός) της κίνησης της καρδιάς.
• Προστατευτική λειτουργία κατά της λοίμωξης της καρδιάς
• Μείωση της τριβής της καρδιάς με τον περιβάλλοντα ιστό

Περικαρδίτιδα

Φλεγμονώδης νόσος του βλεννογόνου της καρδιάς διαφόρων αιτιολογιών. Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ο πόνος στο στήθος στην αριστερή πλευρά. Σε ορισμένες περιπτώσεις μοιάζει με έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μπορεί επίσης να υπάρχει οξύς πόνος στον αριστερό ώμο.

Ανάλογα με τη διάρκεια έναρξης της φλεγμονώδους διαδικασίας, η περικαρδίτιδα διακρίνεται σε οξεία και χρόνια.

Η περικαρδίτιδα είναι μια νόσος του περικαρδίου της καρδιάς, κατά την οποία ο περικαρδιακός ιστός είναι διογκωμένος και φλεγμονώδης. Μια φλεγμονώδης βλάβη σε μολυσματική ή μη μολυσματική βάση εντοπίζεται απευθείας στο περικάρδιο.

Αυτή η φλεγμονώδης διαδικασία παρεμποδίζει τη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς.

Η περικαρδιακή συλλογή είναι μια κατάσταση που προκαλείται από τη συσσώρευση μεγάλης ποσότητας υγρού μεταξύ του περικαρδίου και της ίδιας της καρδιάς. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, υπάρχει μια μικρή ποσότητα υγρού στο περικάρδιο που επιτρέπει στην καρδιά να κινείται ομαλά μέσα στο περικάρδιο.

Οκαρδιακός επιπωματισμός αντιπροσωπεύει αυξημένη πίεση στην καρδιά λόγω υπερβολικού σχηματισμού υγρού ή αίματος στο περικάρδιο. Η συνέπεια είναι η μείωση της καρδιακής παροχής και η ανεπαρκής παροχή αίματος σε ολόκληρο το σώμα.

Η σοβαρότερη συνέπεια της παρουσίας υπερβολικού υγρού στο περικάρδιο είναι η αιμοδυναμική κατάρρευση λόγω καταπίεσης των καρδιακών κοιλοτήτων (αδυναμία πλήρωσής τους).

Το ταχέως σχηματιζόμενο υγρό στην οξεία περικαρδίτιδα μπορεί να συμπιέσει την καρδιά σε τέτοιο βαθμό ώστε να καταστεί αδύνατη η πλήρωση της δεξιάς κοιλίας με αίμα.

Ανάλογα με την αιτιολογία της εμφάνισής της, η περικαρδίτιδα διακρίνεται σε μολυσματική και μη μολυσματική. Η μολυσματική αιτία είναι πιο συχνή.

Πρόκειται κυρίως για ιογενείς και βακτηριακές λοιμώξεις, μύκητες ή παράσιτα.

Οι ιογενείς λοιμώξεις περιλαμβάνουν κυρίως τους ιούς Coxsackie, Ebstein-Barr, echoviruses, enteroviruses, parvoviruses, herpesviruses ή HIV. Οι βακτηριακές λοιμώξεις περιλαμβάνουν τα βακτήρια Spathyloccocus, Coxiella burnetti ή tuberculosis. Οι μυκητιασικές λοιμώξεις περιλαμβάνουν κυρίως Hipoplasma και Candida.

Η μη λοιμώδης περικαρδίτιδα μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα αυτοάνοσης, μεταβολικής ή καρκινικής νόσου στην περιοχή. Συστηματικός λύκος, σαρκοείδωση, ρευματοειδής αρθρίτιδα, αγγειίτιδα, υποθυρεοειδισμός ή μηχανική βλάβη του ίδιου του περικαρδίου.

Το σύνδρομο Dessler (περικαρδίτιδα μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου) και το σύνδρομο μετά από περικαρδιοτομή σε ασθενείς μετά από καρδιαγγειακή (καρδιοχειρουργική) επέμβαση είναι επίσης πιθανά.

Στην κλινική πράξη, ο όρος ιδιοπαθής περικαρδίτιδα χρησιμοποιείται κυρίως για να αναφερθεί στην οξεία περικαρδίτιδα στην οποία δεν έχει καθοριστεί η ακριβής αιτιολογία.

Οι εκδηλώσεις της νόσου εξαρτώνται επίσης από το πόσο γρήγορα προέκυψε η περικαρδίτιδα στον οργανισμό. Η οξεία περικαρδίτιδα εκδηλώνεται κυρίως με έναν οξύ, διαπεραστικό πόνο πίσω από το στέρνο στην αριστερή πλευρά. Μπορεί να ακτινοβολεί προς τον αριστερό ώμο, τον αυχένα και το σαγόνι.

Εάν εμφανίσετε τα παραπάνω οξέα συμπτώματα, θα πρέπει να καλέσετε αμέσως τα επείγοντα. Ειδικά εάν ο πόνος συνοδεύεται από βλαστικά συμπτώματα - εφίδρωση, αδυναμία ή ζάλη.

Ωστόσο, ο πόνος στο στήθος στην περικαρδίτιδα μπορεί επίσης να είναι αμβλύς και πιεστικός.

Η περικαρδίτιδα μπορεί να συνοδεύεται από δυσκολία στην αναπνοή, αίσθημα παλμών, βήχα, αυξημένη κόπωση, μυϊκούς πόνους και, εάν η κατάσταση είναι προοδευτική, σοβαρά συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας (πρήξιμο των αστραγάλων, των μοσχαριών ή του κοιλιακού τοιχώματος).

Στην περίπτωση της χρόνιας περικαρδίτιδας, τα κλινικά συμπτώματα μπορεί να μην είναι πολύ έντονα. Η κατάσταση εξελίσσεται σταδιακά και το περικάρδιο μπορεί να προσαρμοστεί σε κάποιο βαθμό στον αυξημένο όγκο υγρών.

Πιθανά συμπτώματα της περικαρδίτιδας:

• Πόνος στο στήθος
• Αίσθημα παλμών της καρδιάς (αίσθημα παλμών)
• Ξηρός βήχας
• Δύσπνοια
• Διαταραγμένη αναπνοή
• Πρήξιμο των κάτω άκρων
• Δυσκολία κατάποσης και βήχα
• Μυϊκός και αρθρικός πόνος
• Αυξημένη θερμοκρασία σώματος
• Υπερβολική κόπωση και αδυναμία

Η συγκεκριμένη διαγνωστική διαδικασία θα καθοριστεί από τον εξεταστή ιατρό μετά τη λήψη του ιατρικού ιστορικού, τη διενέργεια μιας βασικής αρχικής εξέτασης και την αξιολόγηση των κλινικών συμπτωμάτων του ασθενούς.

Η βασική αρχή είναι η λήψη δείγματος αίματος και η εργαστηριακή αξιολόγησή του, η οποία επιβεβαιώνει ή διαψεύδει την παρουσία μολυσματικών ιών ή βακτηρίων στον οργανισμό. Επίσης, ανιχνεύονται οι τιμές των φλεγμονωδών δεικτών (CRP, λευκοκυττάρωση) που προσδιορίζουν την παρουσία φλεγμονής στον οργανισμό του ασθενούς.

Η βασική διάγνωση της περικαρδίτιδας περιλαμβάνει ένα ΗΚΓ (ηλεκτροκαρδιογράφημα). Μετριέται η ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. Το αποτέλεσμα είναι μια καμπύλη ΗΚΓ που προσδιορίζει τα ακριβή κύματα, τις ταλαντώσεις και τα διαστήματα των μεμονωμένων καρδιακών παλμών του ασθενούς.

Σύμφωνα με τη διάγνωση του ΗΚΓ, είναι δυνατή η ανίχνευση διαταραχών του καρδιακού ρυθμού, αιτία των οποίων μπορεί να είναι η περικαρδίτιδα.

Από τις μεθόδους φυσικής απεικόνισης χρησιμοποιείται η ακτινολογική εξέταση. Από την εικόνα του θώρακα μπορούν να ληφθούν πληροφορίες σχετικά με το σχήμα και το μέγεθος της καρδιακής σκιάς και να προσδιοριστεί η παρουσία περίσσειας υγρού (υπεζωκοτική ή περικαρδιακή συλλογή).

Μια διευρυμένη σφαιρική καρδιακή σκιά μπορεί να αποτελεί ένδειξη υπερβολικής περικαρδιακής συλλογής.

Επί του παρόντος, προτιμάται η μαγνητική τομογραφία ή η αξονική τομογραφία. Έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία στα αρχικά στάδια της νόσου.

Η μαγνητική τομογραφία (MRI) και η αξονική τομογραφία (CT) χρησιμοποιούνται κυρίως για τη λήψη λεπτομερούς εικόνας του περικαρδίου. Έχουν την καλύτερη ευαισθησία μόνο για την ανάδειξη του παχυσμένου και ασβεστοποιημένου περικαρδίου.

Η υπερηχοκαρδιογραφία είναι χρήσιμη για τη λεπτομερή απεικόνιση των εσωτερικών δομών της καρδιάς. Περιγράφει το μέγεθος, την κατάσταση, τη δομή του καρδιακού μυός και των βαλβίδων.

Η εξέταση γίνεται κυρίως για την ανίχνευση συσσώρευσης υγρών γύρω από την καρδιά. Η ηχοκαρδιογραφία θα δείξει τη συστολική λειτουργία και τυχόν στένωση των καρδιακών θαλάμων.

Ο καρδιακός καθετηριασμός χρησιμοποιείται για την ταυτόχρονη μέτρηση των πιέσεων στους θαλάμους της καρδιάς. Ένας ειδικός σωλήνας (καθετήρας) εισάγεται στο φλεβικό σύστημα. Ένας καθετήρας εισάγεται απευθείας στην καρδιά του ασθενούς.

Εάν υπάρχει μεγάλη συλλογή, πραγματοποιείται ανάλυση περικαρδιακού υγρού (περικαρδιοκέντηση). Το υγρό αποστέλλεται για βιοχημική, μικροβιολογική και παθολογική εργαστηριακή ανάλυση.

Η περικαρδιοκέντηση είναι επίσης μια θεραπευτική διαδικασία για την παροχέτευση υπερβολικών ποσοτήτων περικαρδιακού υγρού.

Πρόβλεψη

Η καλή πρόγνωση εξαρτάται από την έγκαιρη διάγνωση, τον εντοπισμό της αιτίας και την εξειδικευμένη θεραπεία.

Η πρόγνωση των ασθενών με περικαρδίτιδα επηρεάζεται από την ένταση της φλεγμονής και τη θεραπεία που επιλέγεται. Η ιογενής περικαρδίτιδα θεραπεύεται στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς επακόλουθα. Η πρόγνωση της περικαρδίτιδας που προκαλείται από καρδιακή βλάβη εξαρτάται από τη σοβαρότητά της.

Ωστόσο, οποιαδήποτε αιτία οξείας περικαρδίτιδας μπορεί να επιμείνει και να οδηγήσει σε επακόλουθη χρόνια περικαρδίτιδα.

Οι ασθένειες που συχνά οδηγούν σε χρόνια περικαρδίτιδα περιλαμβάνουν τη φυματίωση, την ακτινοθεραπεία και τις καταστάσεις μετά από χειρουργική επέμβαση στην καρδιά. Η πάχυνση, η ουλοποίηση και η ασβεστοποίηση του περικαρδίου περιορίζουν στη συνέχεια την πλήρωση της καρδιάς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη λεγόμενη συσταλτική περικαρδίτιδα.

Πρόληψη της περικαρδίτιδας

Η πρόληψη της περικαρδίτιδας είναι περιορισμένη, αλλά ορισμένες αρχές και παράγοντες μπορούν να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο εμφάνισής της.

Η εξάλειψη του κινδύνου μόλυνσης, τα προσεκτικά μέτρα υγιεινής και η αποφυγή επαφής με μολυσματικά άτομα είναι απαραίτητα. Συνιστάται εμβολιασμός κατά ορισμένων ιών, όπως η γρίπη, ή ταυτόχρονο εμβόλιο κατά της νόσου του κολοβώματος 19 (ιδίως για τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα).

Εάν υπάρχει άλλη ιατρική διάγνωση, απαιτείται επαγγελματική θεραπεία. Με τον τρόπο αυτό θα αποφευχθούν οι σχετικές ιατρικές επιπλοκές.

Σημαντικός παράγοντας για την πρόληψη της σοβαρής περικαρδίτιδας είναι η έγκαιρη διάγνωση. Είναι απαραίτητο να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια αμέσως με τα πρώτα συμπτώματα.

Ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ευκολότερη πορεία της νόσου. Συνιστάται η τακτική σωματική δραστηριότητα, η απομάκρυνση του στρες, η ισορροπημένη, υγιεινή διατροφή και η τακτική πρόσληψη των απαραίτητων βιταμινών και μετάλλων.