Φλεγμονή του οισοφάγου: Γιατί εμφανίζεται, πώς εκδηλώνεται, τι βοηθάει στον φλεγμονώδη οισοφάγο;

Η οισοφαγίτιδα (επίσης γνωστή ως οισοφαγίτιδα) είναι μια φλεγμονώδης νόσος του βλεννογόνου του οισοφάγου. Αναφέρεται ως K20 - οισοφαγίτιδα στη Διεθνή Ταξινόμηση των Νοσημάτων. Η νόσος δεν περιλαμβάνει την οισοφαγίτιδα παλινδρόμησης (K21.0) και τη διάβρωση του οισοφάγου (K22.1).

Συνδέεται συχνότερα με τη ΓΟΠΝ, δηλαδή τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

Όμως πολλοί άλλοι παράγοντες μπορεί να βρίσκονται πίσω από την εμφάνισή της. Η εκδήλωση είναι συνήθως πόνος πίσω από το στέρνο, γνωστός και ως καούρα, καθώς και προβληματική ή επώδυνη κατάποση.

Τις περισσότερες φορές σας ενδιαφέρει:
Γιατί εμφανίζεται η νόσος και πώς εκδηλώνεται;
Πώς αντιμετωπίζεται και μπορούν τα βότανα ή τα τσάγια να βοηθήσουν στην ανακούφιση από τα ενοχλήματα;

Η οισοφαγίτιδα μπορεί να είναι οξεία, η οποία εμφανίζεται ξαφνικά. Μπορεί επίσης να είναι χρόνια, που επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Διακρίνεται επίσης σε οισοφαγίτιδα παλινδρόμησης, καταρροϊκή, διαβρωτική οισοφαγίτιδα αλλά και ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα. Η διάγνωση γίνεται με βάση τα παράπονα, τις εργαστηριακές εξετάσεις και κυρίως με ενδοσκοπική εξέταση.

Η σωστή θεραπεία εξαρτάται από τη διάγνωση και τον προσδιορισμό του τύπου και του προκλητικού αιτίου. Η τροποποίηση της διατροφής και γενικά του τρόπου ζωής είναι απαραίτητη. Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης η πρόληψη, η άμυνα κατά της εμφάνισης ή επανεμφάνισης της νόσου.

Ο οισοφάγος είναι τμήμα του πεπτικού συστήματος. Είναι ένα κοίλο όργανο, ένας σωλήνας που συνδέει το φάρυγγα με το στομάχι. Έχει μήκος περίπου 30 cm και διάμετρο 1,5 cm. Ο οισοφάγος είναι μυϊκό όργανο. Οι μύες του εξασφαλίζουν τη μετακίνηση της τροφής (τροφή που επεξεργάζεται στο στόμα) προς το στομάχι.

Ο οισοφάγος αποτελεί σημαντικό μέρος του πεπτικού συστήματος και γειτνιάζει επίσης με άλλες δομές και μέρη των οργανικών συστημάτων, όπως το αναπνευστικό σύστημα και το καρδιαγγειακό σύστημα. Γι' αυτό και η διαφορική διάγνωση παίζει σημαντικό ρόλο.

Η οισοφαγική παλινδρόμηση προκαλεί οισοφαγίτιδα, αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονή των αεραγωγών. Ένας διηθητικός όγκος (καρκίνος) αναπτύσσεται στη γύρω περιοχή και έτσι προκαλεί άλλες επιπλοκές. Και ο πόνος πίσω από το στέρνο λόγω οισοφαγίτιδας μπορεί να εκληφθεί λανθασμένα για καρδιαγγειακή νόσο.

Δεν υπάρχει μία και μόνη αιτία της οισοφαγίτιδας. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που την προκαλούν. Συνήθως, προκαλείται από τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, γνωστή και ως ΓΟΠΝ. Η ΓΟΠΝ είναι συντομογραφία του αγγλικού όρου gastroesophageal reflux disease.

Ο μηχανισμός είναι ο μακροχρόνιος ερεθισμός του βλεννογόνου του οισοφάγου από το όξινο περιεχόμενο του στομάχου. Το πρόβλημα προκύπτει από τη δυσλειτουργία ή την έλλειψη ικανότητας του σφιγκτήρα, του σφιγκτήρα, να εμποδίζει την προς τα πίσω διέλευση του οξέος από το στομάχι στον οισοφάγο.

Ωστόσο, αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα από τα πολλά. Μια άλλη μορφή είναι η φλεγμονή του βλεννογόνου λόγω μόλυνσης από ιούς, βακτήρια ή μύκητες. Παραδείγματα είναι η Candida, ο απλός έρπης ή ο κυτταρομεγαλοϊός. Η πρόσληψη τροφής είναι επίσης προβληματική, ειδικά αν ένα άτομο καταναλώνει πολύ πικάντικα, καυτερά ή κρύα τρόφιμα και ποτά για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η διαβρωτική οισοφαγίτιδα χαρακτηρίζεται από διάβρωση (βαθιά βλάβη του βλεννογόνου του οισοφάγου). Είναι κυρίως αποτέλεσμα μακροχρόνιας έκθεσης σε αρνητικούς παράγοντες. Οξεία, μπορεί να προκληθεί από κάψιμο του οισοφάγου με χημικές ουσίες, οξύ ή τρόφιμα και υγρά υψηλής θερμοκρασίας.

Η ανοσοδιαμεσολαβούμενη μορφή αναφέρεται ως ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα (ΕΟΟ). Αυτή η μορφή είναι ως επί το πλείστον καλοήθης και επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η νόσος εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά κυρίως στους νέους και στα παιδιά, ιδίως στα αγόρια.

Η αιτία της δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί. Πίσω από την εμφάνισή της κρύβεται η αλληλεπίδραση διαφόρων παραγόντων κινδύνου, μαζί με μια ανοσολογική συνιστώσα. Υποτίθεται ότι υπάρχει η επίδραση της τροφικής αλλεργίας και της γενετικής προδιάθεσης. Μπορεί όμως να ευθύνεται και η δράση αρνητικών παραγόντων σε νεαρή ηλικία ενός ατόμου.

Ο βλεννογόνος του οισοφάγου σε αυτόν τον τύπο φλεγμονής περιέχει συνήθως αυξημένο αριθμό ηωσινοφίλων. Τα ηωσινόφιλα είναι λευκά αιμοσφαίρια (λευκοκύτταρα) και η κύρια λειτουργία τους είναι η ανοσολογική άμυνα του οργανισμού. Μια άλλη μορφή είναι η οισοφαγίτιδα που προκαλείται από φάρμακα.

Ποιοι παράγοντες κινδύνου και αιτίες προκαλούν οισοφαγίτιδα (πίνακας):

Τα συμπτώματα της οισοφαγίτιδας μπορεί να είναι τυπικά, αλλά μερικές φορές η νόσος μπορεί να είναι ασυμπτωματική.

Η χρονιότητα συμβάλλει στην εμφάνιση επιπλοκών. Ο οισοφάγος βρίσκεται κυρίως στη θωρακική κοιλότητα. Τα συμπτώματα από την περιοχή αυτή μπορεί να συγχέονται με αναπνευστικά ή καρδιαγγειακά προβλήματα.

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται στην οισοφαγίτιδα περιλαμβάνουν:

• Δύσκολη και προβληματική κατάποση (δυσφαγία)
• πόνος κατά την κατάποση (οδυνοφαγία), πόνος που επιδεινώνεται με την κατάποση
• αίσθημα ξένου σώματος στο λαιμό (globus)
• αίσθημα δαγκώματος που έχει κολλήσει στο λαιμό
• καούρα (πυρετός)
• πόνος πίσω από το στέρνο
  • αίσθημα καύσου στο στήθος
  • κυρίως πίσω από το στέρνο, οπισθοστερνικός πόνος
  • πόνος μετά το φαγητό
• κακή αναπνοή
• πικρία στο στόμα
• αυξημένη παραγωγή σάλιου, παροξυσμική σάλια
• ξηρός λαιμός
• επιστροφή του περιεχομένου του στομάχου στη στοματική κοιλότητα (παλινδρόμηση)
• ρέψιμο
• αυξημένη θερμοκρασία σώματος, σε μολυσματική προέλευση
• εμετός, ναυτία, ναυτία
• εμετός
• έλλειψη όρεξης
• αίμα στον εμετό, εμετός αίματος (αιματέμεση)
• Μελένα (μαύρα κόπρανα) από χωνεμένο αίμα
• αναιμία
• απώλεια βάρους
• αυξημένη τερηδόνα
• βήχας και βραχνάδα με ερεθισμό των αεραγωγών και των φωνητικών χορδών
  • επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του αναπνευστικού, λαρυγγίτιδα, πνευμονία
• ερεθισμός του πνευμονογαστρικού νεύρου, του πνευμονογαστρικού νεύρου (Χ΄ κρανιακό νεύρο) και βραδυκαρδία

Εάν η οισοφαγίτιδα υποτροπιάσει ή επιμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές. Αυτές περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, ουλές του βλεννογόνου του οισοφάγου. Και αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε στένωση της διαμέτρου του οισοφάγου. Η παλινδρόμηση επηρεάζει την ανάπτυξη φλεγμονής, αλλά και του οισοφάγου Barrett. Μια σοβαρή επιπλοκή είναι ο καρκίνος.

Στον πίνακα παρατίθενται τα συμπτώματα ανάλογα με την ηλικία του ατόμου

Η διάγνωση της οισοφαγίτιδας βασίζεται στο ιστορικό και την κλινική εικόνα. Το ιστορικό περιλαμβάνει επίσης το οικογενειακό ιστορικό και τη γενετική (κληρονομική) προδιάθεση. Η κλινική εικόνα λαμβάνει υπόψη τα προβλήματα που παρουσιάζονται.

Προστίθενται τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων. Γίνεται αναζήτηση για λοίμωξη από Helicobacter pylori και χρησιμοποιούνται και άλλες ερευνητικές μέθοδοι για τον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων. Σε αυτές περιλαμβάνονται η ακτινογραφία, το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία ή το ηλεκτροκαρδιογράφημα. Παραδείγματα αποτελούν η ακτινογραφία διέλευσης από τον οισοφάγο. pH ή η οισοφαγική μανομετρία, η οποία αξιολογεί τη λειτουργία του σφιγκτήρα μεταξύ του οισοφάγου και του στομάχου.

Η ενδοσκοπική εξέταση είναι η κύρια διαγνωστική μέθοδος. Συνίσταται στην εισαγωγή ενός καθετήρα με οπτικά μέσα στον οισοφάγο και στην αξιολόγηση της εμφάνισης του βλεννογόνου. Η οισοφαγογαστροσκόπηση περιλαμβάνει βιοψία ιστού, δηλαδή τη λήψη ενός μικρού δείγματος και την επακόλουθη ιστολογική του ανάλυση.

Ο ιατρός αξιολογεί πιθανούς παράγοντες κινδύνου, όπως η χρήση φαρμάκων, η διατροφή και ο τρόπος ζωής. Εξετάζει αν ο ασθενής έχει ιστορικό άλλων παθήσεων του οισοφάγου. Ανιχνεύεται επίσης η κατάποση χημικών ουσιών ή η άρδευση του οισοφάγου. Σημαντική είναι η προαναφερθείσα διαφορική διάγνωση και η διαφοροποίηση από τη στηθάγχη, το πεπτικό έλκος ή τον καρκίνο του οισοφάγου.

Η πορεία της νόσου εξαρτάται από τον αιτιολογικό παράγοντα. Μπορεί να είναι οξεία, κυρίως σε περίπτωση δηλητηρίασης, αλλά και μετά την κατάποση συμπυκνωμένου αλκοόλ σε μεγαλύτερες ποσότητες ή ως συνέπεια κακής διατροφής. Η χρόνια μορφή αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα αρνητικής και μακροχρόνιας έκθεσης.

Η νόσος μπορεί να είναι ασυμπτωματική για ένα χρονικό διάστημα. Ωστόσο, συνήθως το πρώτο σύμπτωμα είναι η δυσκολία στην κατάποση ή ο πόνος, ο οποίος επιδεινώνεται με την κατάποση. Ομοίως, η αίσθηση ενός δαγκώματος που έχει κολλήσει στο λαιμό είναι συχνό σύμπτωμα, όπως και η ευρέως γνωστή καούρα (πυρετός).

Ο πόνος πίσω από το στέρνο είναι ιδιαίτερα επίφοβος, με τη μορφή καψίματος. Μπορεί να συγχέεται με τη στηθάγχη, η οποία είναι πόνος που προκαλείται από υπολειτουργία του καρδιακού μυός, ή με καρδιακή προσβολή. Είναι σημαντικό να διερευνηθεί γρήγορα και να εντοπιστεί η αιτία και στη συνέχεια να αντιμετωπιστεί.

Στην αρχή, τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο μετά από ένα συγκεκριμένο γεύμα, αλλά αργότερα, καθώς η φλεγμονή εξελίσσεται, εμφανίζονται σε κάθε γεύμα. Σε προχωρημένα στάδια, ακόμη και σε κατάσταση νηστείας, κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο πόνος επιδεινώνεται σε ξαπλωμένη θέση. Συχνά υπάρχει επίσης ξύσιμο και πόνος στο λαιμό.

Εάν ο βλεννογόνος είναι διαταραγμένος και αιμορραγεί, μπορεί να υπάρχει αίμα στον εμετό. Αλλά και ως μέλαινα, που είναι μαύρα κόπρανα. Ο χρωματισμός τους οφείλεται στην παρουσία πεπτικού αίματος. Επιπλέον, μπορεί να σχετίζονται συμπτώματα από ερεθισμό της αναπνευστικής οδού. Και αυτό είναι κυρίως βήχας, αργότερα βραχνάδα, βραχνή φωνή και συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού.