Φλεγμονή του ρινοφάρυγγα, φαρυγγίτιδα: συμπτώματα, πόνος και άλλα προβλήματα

Ως φαρυγγίτιδα ορίζεται η φλεγμονή του βλεννογόνου του φάρυγγα. Πολλοί από εμάς συγχέουν τη φαρυγγίτιδα με άλλες αναπνευστικές παθήσεις. Σε πολλά επιστημονικά άρθρα, η φλεγμονή στο φάρυγγα αναφέρεται ως αμυγδαλοφαρυγγίτιδα.

Οι βασικές έννοιες εξηγούνται ως εξής:

• φαρυγγίτιδα - φλεγμονή του βλεννογόνου του φάρυγγα
• λαρυγγίτιδα - φλεγμονή του λάρυγγα
• αμυγδαλίτιδα - προσβάλλει συχνότερα τις αμυγδαλές
• αμυγδαλοφαρυγγίτιδα - φλεγμονή του φαρυγγικού τοιχώματος και των αμυγδαλών

Ο φάρυγγας είναι σημαντικός για την αναπνοή και την κατάποση. Αναφέρεται επίσης ως η συμβολή των αεραγωγών και των διόδων κατάποσης. Ο φάρυγγας είναι ένας μυϊκός σωλήνας που βρίσκεται κάτω από την αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Έχει μέγεθος 13 cm.

Ο φάρυγγας χωρίζεται σε 3 μέρη:

• ρινικό (ρινοφάρυγγας, επιφάρυγγας).
• στοματικό (στοματοφάρυγγας, μεσοφάρυγγας)
• το λάρυγγα (υποφάρυγγας)

Μέρος του φάρυγγα αποτελούν οι αμυγδαλές, οι οποίες αποτελούνται από λεμφικό ιστό. Ο ιστός των αμυγδαλών εμπλέκεται σε μεγάλο βαθμό στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Γνωρίζατε ότι...

Η φαρυγγίτιδα είναι μια συχνή πάθηση. Σε μια επιστημονική μελέτη, το 16% των ενηλίκων και το 41% των παιδιών την αντιμετώπισαν τουλάχιστον μία φορά το χρόνο.

Η φαρυγγίτιδα σπάνια εμφανίζεται σε βρέφη ηλικίας κάτω του 1 έτους. Είναι λιγότερο συχνή σε βρέφη ηλικίας κάτω των 2 ετών. Η φαρυγγίτιδα προσβάλλει συχνότερα παιδιά ηλικίας 4 έως 7 ετών.

Η νόσος μπορεί επίσης να εμφανιστεί σε ενήλικες, αλλά σε μικρότερο βαθμό από ό,τι στα παιδιά. Προσβάλλει συχνότερα γονείς παιδιών σχολικής ηλικίας και άτομα που εργάζονται σε παιδικές ομάδες.

Η φαρυγγίτιδα εμφανίζεται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Τα περισσότερα κρούσματα εμφανίζονται κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες. Μεταδίδεται με τις αναπνευστικές εκκρίσεις. Η περίοδος επώασης είναι 24 έως 72 ώρες.

Η φαρυγγίτιδα είναι μια συχνή ασθένεια, ιδίως σε χώρες όπου τα αντιβιοτικά υπερσυνταγογραφούνται και χρησιμοποιούνται υπερβολικά.

Στην πράξη, υπάρχουν 2 τύποι φαρυγγίτιδας:

1. Οξεία φαρυγγίτιδα - Οι αιτιολογικοί παράγοντες της νόσου είναι ιοί (γρίπη, παραϊνφλουένζα) ή βακτήρια (στρεπτόκοκκοι, σταφυλόκοκκοι, αιμόφιλος). Η οξεία φαρυγγίτιδα χαρακτηρίζεται ως επιφανειακή φλεγμονή του βλεννογόνου του φάρυγγα.
   • Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η διόγκωση του βλεννογόνου, η διόγκωση του βλεννογόνου και η μειωμένη έκκριση.
   • Συχνά εμφανίζεται ως μέρος της φλεγμονής του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού συστήματος.
2. Χρόνια φαρυγγίτιδα - Αιτίες της νόσου είναι το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών ή διάφοροι τύποι αλλεργιών.
   • Από μηχανικά αίτια, πρόκειται κυρίως για πολύποδες ή παραβιάσεις του ρινικού διαφράγματος.
   • Οι ιοί, τα βακτήρια και οι μύκητες (στρεπτόκοκκοι, αιμόφιλος, σταφυλόκοκκοι, E. coli, candida) εύκολα καταλαμβάνουν και πολλαπλασιάζονται στο χρόνια φλεγμονώδη και συχνά ταραγμένο βλεννογόνο του φάρυγγα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αιτία της φαρυγγίτιδας είναι μια λοίμωξη, είτε ιογενής είτε βακτηριακή.

Οι ιοί είναι η πιο συχνή αιτία της οξείας φαρυγγίτιδας. 6 έως 20% περίπου των περιπτώσεων προκαλούνται από ρινοϊούς και αδενοϊούς.

Σε 1 έως 5% του συνόλου των περιπτώσεων, αυτοί οι ιοί προκαλούν τη νόσο:

• Ο ιός Epstein-Barr (EBV).
• Απλός έρπης
• ιός της γρίπης
• ιός της γρίπης
• κοροναϊός

Στην περίπτωση των βακτηριακών λοιμώξεων, περίπου 6 έως 20% των περιπτώσεων προκαλούνται από Streptococcus pyogenes. Σε μικρότερο βαθμό (1 έως 5%), το μυκόπλασμα ή το Arcanobacterium haemolyticus είναι ο αιτιολογικός παράγοντας της φαρυγγίτιδας.

Η ηλικία, η εποχή και το περιβάλλον πιστεύεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της νόσου. Στα μικρά παιδιά, οι ιοί είναι η πιο συχνή αιτία. Στα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους, η νόσος προκαλείται στις περισσότερες περιπτώσεις από βακτήρια.

Η χρόνια φλεγμονή του βλεννογόνου του φάρυγγα μπορεί να προκληθεί από τους ακόλουθους παράγοντες:

• εξωτερικοί παράγοντες, όπως η σκόνη, ο καπνός, τα αέρια, το κάπνισμα, τα χημικά, ο ζεστός και ξηρός αέρας, το κρύο, οι μεγάλες αλλαγές θερμοκρασίας, το αλκοόλ, μπορούν να προκαλέσουν μακροχρόνια βλάβη στον βλεννογόνο του φάρυγγα
• μπορεί να προκαλέσει επαναλαμβανόμενες βακτηριακές λοιμώξεις σε ρινοκολπίτιδα ή τραχειοβρογχίτιδα
• η επίδραση διαφόρων αλλεργιογόνων
• χρόνια συστηματικά νοσήματα (διαβήτης, νεφροπάθεια, ορμονικές μεταβολές)
• κακή τεχνική ομιλίας (ιδίως σε παρουσιαστές και τραγουδιστές)

Τα συμπτώματα της φαρυγγίτιδας είναι μη ειδικά.

Σε γενικές γραμμές, τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της φαρυγγίτιδας περιλαμβάνουν:

• πονόλαιμος
• ξύσιμο στο λαιμό
• δυσκολία στην κατάποση
• πρησμένοι τραχηλικοί λεμφαδένες
• θερμοκρασία σώματος άνω των 38 °C
• Κακή αναπνοή

Δεν είναι εύκολο να γίνει διάκριση μεταξύ ιογενούς και βακτηριακής φαρυγγίτιδας. Οι ιογενείς λοιμώξεις παρουσιάζουν συχνά τα ακόλουθα συμπτώματα:

• επιπεφυκίτιδα
• βήχας
• ρινική καταρροή
• μυϊκός πόνος
• πονοκέφαλος

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση προκαλεί έως και το 10% των περιπτώσεων φαρυγγίτιδας στους εφήβους. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν διογκωμένους λεμφαδένες, αμυγδαλικό έκκριμα (εξίδρωμα) και διογκωμένο σπλήνα (σπληνομεγαλία).

Ο παρακάτω πίνακας περιγράφει τα συμπτώματα της ιογενούς και της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας

Ποια είναι τα συμπτώματα της οξείας φαρυγγίτιδας;

Τα γενικά συμπτώματα της οξείας φαρυγγίτιδας περιλαμβάνουν αυξημένη θερμοκρασία σώματος και εφίδρωση. Τα παραπάνω συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως σε μικρά παιδιά. Σε μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες, τα γενικά συμπτώματα είναι ασήμαντα.

Από τα τοπικά συμπτώματα της οξείας φαρυγγίτιδας, εμφανίζονται τα ακόλουθα:

• ξηρότητα, ξύσιμο και κάψιμο στο λαιμό
• πονόλαιμος (ιδίως κατά την κατάποση)
• παρόρμηση για βήχα
• αίσθημα βλέννας που στάζει

Κατά την εξέταση, ο ιατρός θα βρει αιματώδεις, πρησμένους, φλεγμονώδεις βλεννογόνους. Ορισμένες φορές εμφανίζονται κίτρινες κουκίδες από πυώδη θυλάκια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι περιφερειακοί λεμφαδένες μπορεί να είναι διογκωμένοι και ψηλαφητά ευαίσθητοι.

Ποια είναι τα συμπτώματα της χρόνιας φαρυγγίτιδας;

Τα συμπτώματα της χρόνιας φαρυγγίτιδας περιλαμβάνουν:

• ξύσιμο, ξηρότητα, κάψιμο ή αίσθηση ξένου σώματος στο λαιμό.
• αυξημένη παραγωγή και διαρροή βλέννας
• πόνο κατά την κατάποση
• ερεθισμός στο βήχα

Η κλινική εξέταση είναι σημαντική για τη διάγνωση. Στόχος της κλινικής εξέτασης είναι να προσδιοριστούν τα υποκειμενικά και αντικειμενικά συμπτώματα.

Το επόμενο βήμα για την ορθή διάγνωση είναι η διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων. Οι εργαστηριακές εξετάσεις θα αποδείξουν τον αιτιολογικό παράγοντα της νόσου.

Στον ακόλουθο πίνακα συνοψίζονται τα υποκειμενικά και αντικειμενικά συμπτώματα που αποτελούν μέρος της κλινικής εξέτασης

Η εργαστηριακή εξέταση περιλαμβάνει:

1. Εργαστηριακές εξετάσεις για την άμεση ταυτοποίηση του αιτιολογικού παράγοντα της νόσου:

• καλλιέργεια
• ανίχνευση στρεπτοκοκκικού αντιγόνου

2. εργαστηριακές εξετάσεις για την έμμεση απόδειξη του αιτιολογικού οργανισμού:

• ανίχνευση στρεπτοκοκκικών αντισωμάτων

3. Εργαστηριακές εξετάσεις για την ανίχνευση βακτηριακής λοίμωξης:

• ειδική ανοσοχημική εξέταση για τον ποσοτικό προσδιορισμό της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP)
• ρυθμός καθίζησης των ερυθροκυττάρων (FW)

Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν αυθόρμητα εντός 7 έως 10 ημερών. Οι περισσότερες περιπτώσεις στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας βελτιώνονται εντός 24 έως 48 ωρών μετά τη θεραπεία. Τα συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη μπορεί να επιμείνουν για 5 έως 10 ημέρες.

Τόσο οι ιογενείς όσο και οι βακτηριακές μορφές φαρυγγίτιδας είναι μεταδοτικές. Τα βακτήρια που προκαλούν φαρυγγίτιδα κατοικούν κυρίως στη μύτη και το λαιμό. Εισέρχονται στο περιβάλλον με τη μορφή μικροσκοπικών σταγονιδίων κατά το βήχα ή το φτέρνισμα.

Ένα άτομο μπορεί να μολυνθεί:

• εισπνέοντας μικροσκοπικά σταγονίδια
• επαφή με μολυσμένο αντικείμενο
• τρώγοντας μολυσμένα τρόφιμα και ποτά

Ο θάνατος είναι πολύ σπάνιος αλλά μπορεί να συμβεί λόγω απόφραξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος.

Οι επιπλοκές της φαρυγγίτιδας εμφανίζονται σε λιγότερο από το 1% των ασθενών. Μπορεί να περιλαμβάνουν:

• μέση ωτίτιδα
• πνευμονία
• φλεγμονή των νεφρών
• μηνιγγίτιδα

Εάν η φαρυγγίτιδα προκαλείται από Streptococcus pyogenes, οι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν οστρακιά και εξάνθημα.

Ηοστρακιά εκδηλώνεται συνήθως ως στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα (φαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα). Εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά ηλικίας 3 έως 10 ετών. Η πύλη μόλυνσης στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ο ρινοφάρυγγας.

Εκδηλώνεται με την εμφάνιση αμυγδαλίτιδας με πυρετό που ακολουθείται από σπορά. Η σπορά μπορεί να φανταστεί κανείς ως ανατριχίλα.