Πληγές κατάκλισης: γιατί εμφανίζονται τα έλκη κατάκλισης, πώς εκδηλώνονται και πώς επουλώνονται;

Οι κατακλίσεις (τεχνικά κατάκλιση) είναι τραυματισμοί στο δέρμα και τους υποδόριους ιστούς. Η κατάκλιση οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων κινδύνου. Σε αυτούς περιλαμβάνονται, ιδίως, η χρόνια πίεση στην επιφάνεια του σώματος, στο δέρμα και στις υποδόριες οστικές επιφάνειες. Οι περιοχές αυτές είναι στις περισσότερες περιπτώσεις οι πλέον επιβαρυμένες από το βάρος του σώματος.

Οι πιο συχνά προσβεβλημένες περιοχές περιλαμβάνουν:

• Κεφαλή
• αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, τελευταίος, 7ος σπόνδυλος
• ωμοπλάτη
• αγκώνες
• οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, ιερή περιοχή (ιερό τμήμα)
• γλουτοί
• φτέρνες
• σε πλάγια θέση, ιδίως τα ισχία και ο τροχαντήρας, το πόδι, ο ώμος, ο καρπός, ο κρόταφος, το κεφάλι
• σε πρηνή θέση, επίσης τα γόνατα, τα δάχτυλα των ποδιών, οι παλάμες, το σταθμισμένο μέρος του κεφαλιού
• σε καθιστή θέση, κάτω από τα γόνατα, τις φτέρνες

Τα έλκη κατάκλισης είναι περιγεγραμμένες περιοχές βλάβης στο δέρμα ή, σε χειρότερες περιπτώσεις, στους υποδόριους ιστούς. Τα περισσότερα προκύπτουν με ένα μικρότερο στρώμα υποδόριου λίπους. Το λίπος δρα προστατευτικά, ως ρυθμιστής ή και μονωτής της θερμότητας, για παράδειγμα. Αυτή η βλάβη (νόσος) προκύπτει λόγω παρατεταμένης έκθεσης μέσα σε λίγες ημέρες. Αλλά υπό ακατάλληλες συνθήκες, προκύπτει επίσης γρήγορα μέσα σε λίγες ώρες.

Σας ενδιαφέρει συχνότερα:
Γιατί εμφανίζονται τα έλκη κατάκλισης και πόσο καιρό διαρκούν;
Πώς εμφανίζονται και πώς μοιάζουν;
Τι βοηθάει εναντίον τους και πώς αντιμετωπίζονται;

Στη βιβλιογραφία υπάρχουν διάφοροι ορισμοί που έχουν ενιαία εξήγηση. Το έλκος κατάκλισης είναι ένα χρόνιο τραύμα που προκύπτει από διαταραχή της μικροκυκλοφορίας (μικρή παροχή αίματος). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή παροχή αίματος, οξυγόνωσης και θρεπτικών συστατικών.

Η έλλειψη αιμάτωσης (ισχαιμία) έχει ως αποτέλεσμα τη βλάβη των ιστών, δηλαδή του δέρματος, του υποδόριου ιστού και των μυών. Προκύπτει έλκος (γνωστό και ως έλκος) και, στις χειρότερες περιπτώσεις, θάνατος των ιστών (νέκρωση). Η προέλευση των κατακλίσεων οφείλεται σε εξωτερικούς αλλά και σε εσωτερικούς παράγοντες.

Στοιχεία σχετικά με τα έλκη κατάκλισης:
Το 70% όλων των ελκών πίεσης αφορά άτομα άνω των 70 ετών
Το 60% των ελκών πίεσης εμφανίζονται εντός των δύο πρώτων εβδομάδων
Το 17% των ασθενών μακροχρόνιας φροντίδας έχουν έλκη πίεσης
Το 34% των ελκών πίεσης εμφανίζονται στην ιερή περιοχή
Το 26% των ελκών πίεσης εμφανίζονται στις φτέρνες

Τα έλκη κατάκλισης, ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται σε υψηλότερο στάδιο, αποτελούν κίνδυνο επιπλοκών. Το τραύμα αποτελεί πύλη εισόδου για μόλυνση - βακτήρια. Η επιπλοκή αυτή θα επιδεινώσει τη διαδικασία επούλωσης του τραύματος, αλλά και τη γενική κατάσταση του ατόμου. Η σήψη (δηλητηρίαση του αίματος) είναι επικίνδυνη. Συνέπεια της είναι ο θάνατος.

Άλλες επιπλοκές είναι η αιμορραγία, ο σχηματισμός κύστης, καθώς και η υποτροπή (επιστροφή της κατακλίσεως μετά την επούλωσή της) και οι χρόνιες κατακλίσεις. Γι' αυτό η έγκαιρη αντιμετώπιση και η πρόληψη των κατακλίσεων σε ακίνητους και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα στη νοσηλεία, τη φροντίδα και την κατ' οίκον περίθαλψή τους.

Τα έλκη κατάκλισης εμφανίζονται ως συνδυασμός εξωτερικών και εσωτερικών παραγόντων, ιδίως σε άτομα που διατρέχουν κίνδυνο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν προβλήματα κινητικότητας, είτε μερικά είτε πλήρη, τόσο όταν είναι ξαπλωμένοι όσο και όταν κάθονται για μεγάλο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα σε αναπηρικό αμαξίδιο.

Οι δυνάμεις πίεσης, τριβής ή διάτμησης είναι η προέλευση των πληγών πίεσης. Οι δυνάμεις αυτές δρουν στο σημείο όπου το βάρος του σώματος ασκεί τη μεγαλύτερη πίεση στο δέρμα και τους υποδόριους ιστούς. Οι περιοχές που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο είναι εκείνες με το λιγότερο υποδόριο λίπος. Η πίεση σε αυτούς τους ιστούς αυξάνει την πίεση στο οστό.

Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στην ύπτια θέση στην περιοχή του ιερού οστού (ιερό οστό) και στην περιοχή της φτέρνας. Όταν ξαπλώνετε στο πλάι, πρόκειται για μέρη του σώματος όπως ο κρόταφος του κεφαλιού, ο ώμος, ο αγκώνας, το οσφυϊκό οστό, το γόνατο, αλλά και το πόδι. Όταν κάθεστε, η περιοχή του ιερού οστού, η περιοχή κάτω από τα γόνατα (αν πιέζει καρέκλα ή αναπηρικό καροτσάκι) ή οι φτέρνες.

Ο μηχανισμός των κατακλίσεων θα μπορούσε να συνοψιστεί σε στάδια, δηλαδή:

1. Πίεση
2. περιορισμός της μικροκυκλοφορίας ή της ροής του αίματος
3. έλλειψη οξυγόνου
4. βλάβη των ιστών
5. νέκρωση των ιστών
6. μόλυνση

Η πίεση αναφέρεται στη δράση πολλαπλών δυνάμεων. Η πίεση είναι μια κάθετα εφαρμοζόμενη δύναμη και προκύπτει από τη βαρύτητα. Το δέρμα, ο υποδόριος ιστός, οι μύες συμπιέζονται μεταξύ του επιθέματος και του οστού. Προκύπτει διακοπή της ροής του αίματος, επακόλουθη ιστική βλάβη και αποκόλληση.

Η διατμητική δύναμη εμφανίζεται, για παράδειγμα, σε ημικαθιστή θέση όταν το άτομο γλιστρά ή τραβιέται ψηλότερα. Η αντίθετη δράση του δέρματος και των κατώτερων δομών μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή της μικροκυκλοφορίας του αίματος και της λέμφου (χυμός) με επαναλαμβανόμενη και παρατεταμένη έκθεση. Αυτό προκαλεί βλάβη στα μικρά αιμοφόρα και λεμφικά αγγεία.

Η τριβή είναι ένα τρίτο παράδειγμα μηχανισμού. Όταν υπάρχει επαναλαμβανόμενη τριβή, προκαλείται βλάβη στην επιφάνεια του δέρματος. Εάν στις δυνάμεις τριβής προστεθεί αυξημένη υγρασία, τότε είναι πολύ πιθανό να σχηματιστούν πληγές πίεσης. Τα άτομα με ακράτεια (αυθόρμητη διέλευση) ούρων και κοπράνων κινδυνεύουν περισσότερο. Στους ξαπλωμένους ασθενείς, τα αέρινα ρούχα που συγκρατούν υγρασία είναι επομένως επίσης ακατάλληλα.

Οι εξωτερικοί και εσωτερικοί παράγοντες κινδύνου που παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα

Η εξέλιξη μιας πληγής πίεσης είναι συνήθως ορατή εξωτερικά. Παρουσιάζεται ερυθρό δέρμα. Ωστόσο, εάν η πληγή προκύπτει ως αποτέλεσμα ενός μηχανισμού διάτμησης, είναι αόρατη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο λόγος είναι ότι πρώτα καταστρέφονται βαθύτερες δομές και σχηματίζεται μια βαθιά πληγή, ένα έλκος.

Στον πίνακα παρατίθενται τα στάδια ενός έλκους πίεσης

Σε κάποια βιβλιογραφία αναφέρονται 5 στάδια. Στο στάδιο 4 περιγράφεται η συμμετοχή της περιτονίας (περιβλήματος) των μυών, το πρήξιμο και η φλεγμονή. Και στο στάδιο 5 αρχίζει η νέκρωση, η καταστροφή του ιστού σε βάθος, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει οστά και αρθρώσεις.

Φυσικά, η ίδια η καταβολή δεν είναι μόνο ένα τοπικό πρόβλημα. Τα προχωρημένα στάδια επηρεάζουν το σώμα συνολικά. Επιδεινώνουν την υποκείμενη νόσο. Λειτουργεί και αντίστροφα - η μακροχρόνια νόσος επηρεάζει αρνητικά τόσο την ανάπτυξη όσο και την επούλωση της καταβολής πίεσης.

Η λοίμωξη του τραυματισμένου δέρματος και των βαθύτερων δομών είναι μια σοβαρή επιπλοκή. Αυτό επιδεινώνει την επούλωση του κατακλίσεων, αλλά και τη συνολική κατάσταση του ατόμου. Η σήψη είναι επικίνδυνη, η σοβαρή μορφή της οποίας είναι απειλητική για τη ζωή. Στη συνέχεια, το κατακλίσεις είναι πηγή απώλειας πρωτεϊνών. Τα μειωμένα επίπεδα πρωτεϊνών δυσχεραίνουν την επούλωση και επιδεινώνουν τον υποσιτισμό.

Οι επιπλοκές της κατάκλισης περιλαμβάνουν:

• το έκζεμα, που προκαλείται από μόλυνση του δέρματος ως απάντηση σε βακτήρια.
• εξάπλωση της λοίμωξης στο αίμα από τα βακτήρια, με αποτέλεσμα βλάβες στην καρδιά και τον εγκέφαλο, φλεγμονή των αρθρώσεων
• κυτταρίτιδα, μια επιφανειακή ή βαθιά φλεγμονή της γύρω περιοχής
• σηψαιμία ως συνέπεια φλεγμονής του έλκους αποφλοίωσης και της γύρω περιοχής
• οστεομυελίτιδα, ως συνέπεια των κατακλίσεων τέταρτου βαθμού
• πόνος, έλεγχος του πόνου πριν από τον χειρισμό, πριν από την αποκατάσταση, πριν από τη φροντίδα των τραυμάτων

Κυτταρίτιδα σε αυτή την περίπτωση σημαίνει φλεγμονή των υποδόριων ιστών, όχι αισθητικό πρόβλημα των γυναικών.

Ο γιατρός ή ο επαγγελματίας υγείας (νοσηλευτής, νοσηλεύτρια) μπορεί να εντοπίσει μια ύποπτη αποφλοίωση εξετάζοντας τα εξωτερικά σημεία. Με μηχανισμό διάτμησης, η εξωτερική επιφανειακή εκδήλωση μπορεί να είναι καθυστερημένη, οπότε αναμένεται μεγαλύτερη έκταση στα βαθύτερα στρώματα.

Η κατάσταση του δέρματος στην επιφάνεια και οι κλινικές εκδηλώσεις ή ο πόνος βοηθούν στον προσδιορισμό του βαθμού του έλκους πίεσης. Στην περίπτωση του έλκους πίεσης τρίτου και τέταρτου βαθμού, πρέπει επίσης να προσδιοριστεί η παρουσία λοίμωξης. Πραγματοποιείται ένα επίχρισμα για μικροβιακή εξέταση και ευαισθησία στα αντιβιοτικά. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για την παρουσία διαφόρων βακτηρίων.

Συμπληρωματική εξέταση είναι ο προσδιορισμός της CRP, για την επιβεβαίωση της εξάπλωσης της λοίμωξης. Εναλλακτικά, πραγματοποιείται εξέταση της θερμοκρασίας του σώματος. Ο προσδιορισμός της πρωτεΐνης του πλάσματος (αλβουμίνη) συγκαταλέγεται επίσης στις σημαντικές εργαστηριακές εξετάσεις.

Ακολούθως, μπορεί να πραγματοποιηθεί εξέταση των αιμοφόρων αγγείων, με τη χρήση duplex sonography. Η φωτογράφηση του έλκους κατάκλισης είναι επίσης ένα καλό βοήθημα. Αυτό γίνεται για να βοηθηθεί η θεραπεία. Οι φωτογραφίες βοηθούν στη σύγκριση της κατάστασης της βλάβης ή της επούλωσης.

Για τους ασθενείς που διατρέχουν κίνδυνο, μπορεί να εκτιμηθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης έλκους πίεσης. Αυτό γίνεται με βάση την κλίμακα Norton. Η εκτίμηση γίνεται με την πρόσθεση των επιμέρους βαθμών. Εάν η βαθμολογία είναι μικρότερη από 25 βαθμούς, το άτομο διατρέχει κίνδυνο ανάπτυξης έλκους πίεσης. Όσο λιγότεροι είναι οι βαθμοί, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ανάπτυξης έλκους πίεσης.

Στον πίνακα παρουσιάζεται η κλίμακα αξιολόγησης κινδύνου Norton για έλκη πίεσης

Τα decubits σχηματίζονται ως αποτέλεσμα παρατεταμένης πίεσης. Ωστόσο, λόγω ευνοϊκών συνθηκών, η αλληλεπίδραση των παραγόντων κινδύνου μπορεί να συμβεί μέσα σε λίγες ώρες. Τα περισσότερα decubits σχηματίζονται ήδη μέσα στις πρώτες δύο εβδομάδες. Για παράδειγμα, μετά την ακινητοποίηση ενός ατόμου.

Σε ακινητοποιημένους ασθενείς, είναι συνέπεια της ανεπαρκούς ή ακατάλληλης φροντίδας και επομένως ως αποτέλεσμα της παραμελημένης τοποθέτησης. Αυτό συμβαίνει όχι μόνο στο νοσοκομειακό περιβάλλον, στη νοσηλευτική φροντίδα, αλλά και στον οικιακό κύκλο.

Αρχικά, παρατηρείται μια περιγεγραμμένη ερυθρότητα του δέρματος, αλλά δεν έχει υποστεί βλάβη. Σε άτομα με σκούρο δέρμα, μπορεί να υπάρχει ωχρότητα. Μπορεί να σχετίζεται με τοπικό οίδημα. Στη συνέχεια, στο δεύτερο στάδιο, σχηματίζεται φουσκάλα ή επιφανειακή βλάβη του δέρματος.

Το στάδιο 3 είναι πιο σοβαρό. Όταν εμφανίζεται, το βαθύτερο στρώμα έχει υποστεί βλάβη. Ωστόσο, επηρεάζει μόνο την περιτονία. Στο στάδιο 4, το βαθύτερο στρώμα έχει υποστεί βλάβη. Οι μύες, οι τένοντες είναι ορατοί. Μπορεί επίσης να υποστεί βλάβη το οστό ή η άρθρωση.

Ανάλογα με τον τύπο του κατακλίματος, μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές. Ένα παράδειγμα είναι η κυτταρίτιδα, η οποία είναι μια φλεγμονή των βαθιών υποδόριων στρωμάτων γύρω από το κατάκλιμα. Αυτό αποτελεί επακόλουθο κίνδυνο για την εξάπλωση βακτηρίων σε όλο το σώμα.

Μπορούν να εισέλθουν στην καρδιά, τον εγκέφαλο ή τις αρθρώσεις μέσω του αίματος. Μια σοβαρή κατάσταση που μπορεί να καταλήξει σε θάνατο είναι η σηψαιμία. Άλλα γενικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, πόνο (ακόμη και ως πόνος σε όλο το σώμα). Εάν το δήγμα επηρεάζει το οστό, συνέπεια είναι η οστεομυελίτιδα, η οποία είναι μια φλεγμονώδης νόσος του οστού.