Πνευμονία: ποια συμπτώματα έχει η πνευμονία και πώς χωρίζεται;

Η πνευμονία (τεχνικά πνευμονία) είναι μια φλεγμονή του πνευμονικού παρεγχύματος. Η λοιμώδης πνευμονία είναι πιο συχνή.

Η πορεία και η σοβαρότητα αυτής της αναπνευστικής νόσου εξαρτάται όχι μόνο από την προέλευση της φλεγμονής, αλλά και από τη γενική κατάσταση του ατόμου και την τυχόν ανοσολογική κατάσταση, η οποία έχει μεγάλη συμβολή στην πορεία της θεραπείας.

Ο αιτιολογικός παράγοντας της νόσου είναι συνήθως μια σταγονιδιακή λοίμωξη. Εξαπλώνεται κυρίως από το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα.

Η μη λοιμώδης πνευμονία είναι λιγότερο συχνή. Μπορεί να προκληθεί από αλλεργικές αντιδράσεις και φυσική ή χημική έκθεση. Η πνευμονία είναι μία από τις συχνότερες φλεγμονώδεις νόσους.

Η πνευμονία ταξινομείται σύμφωνα με διάφορα κριτήρια. Μπορεί να λάβει διάφορες μορφές. Για παράδειγμα, η λοιμώδης μορφή μπορεί να προκληθεί από βακτήρια, ιούς, μύκητες. Οι πιο συχνές είναι οι βακτηριακές φλεγμονές, οι οποίες προκύπτουν μέσω της διείσδυσης από τη στοματική κοιλότητα και την ανώτερη αναπνευστική οδό. Οι λιγότερο συχνές είναι οι φλεγμονές που προκαλούνται από μόλυνση με μύκητες ή μούχλες.

Οι μη μολυσματικές φλεγμονές χαρακτηρίζονται από φλεγμονώδη αντίδραση χωρίς λοίμωξη. Για παράδειγμα, μπορεί να εισέλθουν στους πνεύμονες χημικές ουσίες, αέρια ή υγρά. Ωστόσο, υπάρχει κίνδυνος εάν αυτός ο τύπος φλεγμονής συνοδεύεται από λοίμωξη.

Διαίρεση της πνευμονίας:

• κατά πορεία
  • οξεία - αιφνίδια, που διαρκεί το πολύ έως 3 μήνες
  • υποτροπιάζουσα σε μια περιοχή
  • μεταναστευτική, όταν η φλεγμονή μετακινείται σε διαφορετικές περιοχές
• ανάλογα με το αίτιο που την προκαλεί
  • λοιμώδης - βακτηριακή, ιογενής, μυκητιασική, παρασιτική
  • μη μολυσματική - μετά από εισπνοή επιθετικής ουσίας, από αλλεργία
• από επιδημιολογία
  • κοινοτική - σε κοινόχρηστους δημόσιους χώρους, ελαφρύτερη θεραπεία
  • Νοσοκομειακή - σε νοσοκομειακό περιβάλλον, χειρότερη πορεία θεραπείας
• με βάση την κλινική εικόνα
  • τυπική - όταν τα συμπτώματα υποδεικνύουν πνευμονία, π.χ. βήχας, πυρετός, δύσπνοια
  • άτυπη - η πνευμονία μπορεί να εμφανιστεί χωρίς πυρετό ή αυξημένη θερμοκρασία σώματος, ή συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, όπως αδυναμία, κόπωση, πόνος στις αρθρώσεις και τους μυς
• κατά μηχανισμό εκδήλωσης
  • πρωτοπαθής - μόνο πνευμονία
  • δευτερογενής - δευτερογενής σε άλλη νόσο
• με βάση την παθολογική εικόνα
  • κυψελιδική - προσβάλλονται οι κυψελίδες
  • μεσοκυττάριος - προσβάλλεται ο ιστός μεταξύ άλλων δομών, όπως οι κυψελίδες
• σύμφωνα με τα ακτινογραφικά ευρήματα
  • αλυσιδωτή - εάν προσβάλλεται ολόκληρη η πτέρυγα του πνεύμονα
  • λοβιακός - η φλεγμονή είναι μόνο σε έναν λοβό του πνεύμονα
  • τμηματική - ενδεχομένως σε ένα τμήμα
  • βρογχοπνευμονία - η φλεγμονή επηρεάζει επίσης τους αεραγωγούς

Σε γενικές γραμμές, όταν εμφανίζεται φλεγμονή στους πνεύμονες, ο πνευμονικός ιστός καταστρέφεται. Αυτό προκαλεί βήχα και αναπνευστικά προβλήματα. Λόγω της συχνά περίπλοκης πορείας και της μακροχρόνιας θεραπείας της πνευμονίας, η πρόληψη είναι καλύτερη, με τη μορφή τακτικών εμβολιασμών κατά των αναπνευστικών ασθενειών και της γρίπης. Και επίσης με τη μορφή ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

Η πνευμονία εμφανίζεται όταν η λοίμωξη ή ο μη μολυσματικός ερεθισμός διαταράσσει και βλάπτει τον πνευμονικό ιστό. Η φλεγμονή προκαλείται συχνότερα από μολυσματική αιτία, είτε βακτηριακή, ιογενή, μυκητιασική ή παρασιτική.

Η μη μολυσματική μπορεί να προκύψει από ερεθισμό από αέριες ή υγρές χημικές ουσίες που εισέρχονται στους αεραγωγούς. Ομοίως, προκύπτει από αναρρόφηση (εισπνοή) ξένου σώματος στους πνεύμονες. Η πιο επικίνδυνη είναι η αναρρόφηση γαστρικών υγρών.

Αυτά περιέχουν επιθετικά στομαχικά οξέα ή σωματίδια τροφής, με αποτέλεσμα μια περίπλοκη φλεγμονή. Ο κίνδυνος εισρόφησης στομαχικού περιεχομένου παρουσιάζεται κυρίως σε απώλεια αισθήσεων, σε σοβαρή μέθη, αλλά και σε περίπτωση δηλητηρίασης με ναρκωτικά ή φάρμακα.

Όταν ξαπλώνετε για μεγάλο χρονικό διάστημα, συσσωρεύεται βλέννα στην κατώτερη αναπνευστική οδό και στους πνεύμονες. Αυτό ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων, τα οποία επίσης πυροδοτούν φλεγμονώδη αντίδραση. Αυτές οι φλεγμονές είναι ιδιαίτερα συχνές σε ηλικιωμένα, ακίνητα άτομα που δεν μπορούν να ξαπλώνουν τακτικά.

Τα μικρά παιδιά, ιδίως κάτω του 1 έτους, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο πνευμονίας. Τα άτομα άνω των 60 ετών, τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και τα άτομα με συναφείς χρόνιες παθήσεις διατρέχουν επίσης υψηλό κίνδυνο. Η πνευμονία που προκαλείται από ανθεκτική λοίμωξη μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα.

Η βακτηριακή πνευμονία είναι ο συνηθέστερος τύπος πνευμονίας. Προκαλείται από βακτήρια όπως ο Streptococcus pneumoniae, ο Streptococcus pyogenes ή aureus. Αλλά και ο Haemophilus influenzae ή η Klebsiella pneumoniae, τα Chlamydia pneumoniae, η Legionella pneumophila. Πρόκειται για εκπροσώπους του κοινοτικού τύπου βακτηριακής πνευμονίας. Εμφανίζονται συνήθως στην κοινότητα, σε δημόσιους χώρους, εκτός νοσοκομειακού περιβάλλοντος.

Στην περίπτωση των νοσοκομειακών λοιμώξεων, αυτές εκπροσωπούνται κυρίως από τις Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae ή, για παράδειγμα, E. coli, RS virus. Σε αυτόν τον τύπο πνευμονίας, ο κίνδυνος είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί, λόγω ανθεκτικών στελεχών.

Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη πνευμονίας:

• Ηλικία (παιδιά και άτομα άνω των 60 ετών)
• Γρίπη
• λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος
• χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος (χρόνια βρογχίτιδα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια)
• χρόνια νοσήματα του καρδιαγγειακού συστήματος
• εγκεφαλικό επεισόδιο
• εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (μετά από χημειοθεραπεία, ανοσοκατασταλτικά, AIDS)
• ογκολογικά νοσήματα
• διαβήτης
• νεφροπάθεια - ασθενείς με αιμοκάθαρση
• εγκυμοσύνη
• κάπνισμα
• εθισμός στα ναρκωτικά
• αλκοολισμός
• έκθεση σε χημικές ουσίες, π.χ. εργασιακό περιβάλλον στις κατασκευές ή στη γεωργία

Λόγω της ποικιλίας των αιτιών και των αιτιολογικών παραγόντων της πνευμονίας, μπορεί να υποτεθεί ότι και τα συμπτώματα θα είναι διαφορετικά. Η βακτηριακή πνευμονία εκδηλώνεται ελαφρώς διαφορετικά από την ιογενή ή τη μυκητιασική πνευμονία.

Σε γενικές γραμμές, θα μπορούσε κανείς να δηλώσει ότι η πνευμονία έχει συμπτώματα όπως:

• Δύσπνοια
• μπορεί να υπάρχει γρήγορη αναπνοή
• βήχας (είτε ξηρός είτε παραγωγικός, ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα)
• πόνος στο στήθος, που επιδεινώνεται με βαθιές αναπνοές, βήχα

Τα γενικά συμπτώματα σχετίζονται επίσης, και ποικίλης έντασης:

• ρίγος, ανατριχίλα
• αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος σε πυρετό
• αποστροφή
• ναυτία
• κόπωση
• αδυναμία
• πονοκέφαλος
• Πόνος στις αρθρώσεις, στους μύες

Έτσι, το τυπικό σύμπτωμα της πνευμονίας είναι η δυσκολία στην αναπνοή και ο βήχας. Μπορεί να είναι ξηρός, αργότερα υγρός και με βλέννα. Συνήθως, οι χαρακτηριστικές κλινικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν αυξημένη θερμοκρασία, μερικές φορές πυρετό.

Ωστόσο, ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα, άλλα συμπτώματα μπορεί να συνοδεύουν τη φλεγμονή. Σε πιο σοβαρές μορφές πνευμονίας εμφανίζεται δύσπνοια και πόνος στο στήθος. Ο πόνος στο στήθος μπορεί να είναι καυστικός, μαχαιρωτός ή άλλος.

Βακτηριακή πνευμονία

Η βακτηριακή πνευμονία χαρακτηρίζεται από πυρετό (θερμοκρασία σώματος άνω των 38 °C) και γενική κακουχία. Η βακτηριακή πνευμονία χαρακτηρίζεται επίσης από παραγωγικό βήχα. Παρουσιάζεται επίσης βήχας με βλέννα ή πύον. Η βλέννα μπορεί να είναι διαφορετικής σύστασης, χρώματος (πράσινη, κίτρινη, καφετιά, με αιματηρή χροιά) και ποσότητας.

Ιογενής πνευμονία

Στην ιογενή πνευμονία υπάρχει συνήθως μόνο αυξημένη θερμοκρασία (θερμοκρασία σώματος έως 38 °C). Η ιογενής πνευμονία είναι λιγότερο έντονη. Ο βήχας είναι ερεθιστικός, ξηρός, πνιγηρός. Υπάρχει, φυσικά, σχετική δυσκολία στην αναπνοή. Υπάρχει επίσης πόνος στο στήθος.

Η αμφοτερόπλευρη πνευμονία με τυπική εικόνα γαλακτώδους γυαλιού στην ακτινογραφία υπάρχει και στο COVID-19, το οποίο προκαλείται από έναν νέο κοροναϊό, δηλαδή τον SARS-CoV-2.

Άλλοι τύποι πνευμονίας

Στη μυκητιασικής προέλευσης φλεγμονή, οι εκδηλώσεις είναι παρόμοιες με εκείνες της ιογενούς προέλευσης.

Η ειδική εγγυήτρια του άρθρου, Zuzana Kožlejová, MD, PhD, προσθέτει τις ακόλουθες πληροφορίες.

Για παράδειγμα, υπάρχει πνευμονία χωρίς θερμοκρασία σώματος ή πυρετό, με ήπιο βήχα. Η δύσπνοια μετά από προσπάθεια μπορεί να σχετίζεται με πνευμονία. Σε περίπτωση ακρόασης, το εύρημα μπορεί να είναι αρνητικό, παρόλο που η ακτινογραφία δείχνει εκτεταμένη πνευμονική συμμετοχή.

Η διάγνωση της πνευμονίας βασίζεται στο ιστορικό και την κλινική εικόνα. Η παρουσία αλλαγών στην αναπνοή διερευνάται με ακρόαση με φωνηεντοσκόπιο. Οι απεικονιστικές μέθοδοι περιλαμβάνουν ακτινογραφία θώρακος ή αξονική τομογραφία.

Η ακτινογραφία θώρακος και η αξονική τομογραφία θώρακος και πνευμόνων αποκαλύπτουν την έκταση της προσβολής και της βλάβης του πνευμονικού ιστού και προσδιορίζουν το σημείο της φλεγμονής. Το ιστορικό και τα συμπτώματα χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό πιθανών παραγόντων κινδύνου για επιπλοκές.

Όπως σε κάθε φλεγμονή, διενεργούνται εργαστηριακές εξετάσεις αίματος, κυρίως γενική αίματος και ορολογικές εξετάσεις. Επίσης, διενεργείται εξέταση πτυέλων για μικροβιολογική εξέταση και ευαισθησία στα αντιβιοτικά.

Εάν είναι απαραίτητο, διενεργείται βρογχοσκόπηση σε περίπτωση χρόνιων προβλημάτων και σε περίπτωση ασαφών ευρημάτων στην ακτινογραφία. Ο λόγος είναι ο αποκλεισμός όγκου - ογκολογικής νόσου. Μερικές φορές είναι απαραίτητο να ληφθεί δείγμα απευθείας από τους αεραγωγούς κατά τη διάρκεια της βρογχοσκόπησης.

Η πρωτοπαθής πνευμονία με βακτηριακό αιτιολογικό παράγοντα είναι πιο σοβαρή και χαρακτηρίζεται από άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος, έως 38 °C (έως πυρετός). Κατά τις πρώτες ώρες υπάρχει συνήθως ξηρός βήχας. Στη συνέχεια, γίνεται παραγωγικός.

Ο βήχας αναβλύζει βλέννα ποικίλης σύστασης και χρώματος, όπως πράσινη, κίτρινη, καστανή, πυώδη ή με αιματηρή χροιά. Ο ιικός παράγοντας δεν προκαλεί υψηλό πυρετό, αλλά συνήθως μόνο αυξημένη θερμοκρασία σώματος (έως 38 °C το πολύ). Ο βήχας είναι ξηρός, ερεθιστικός και πνιγηρός.

Σχετίζεται με δύσπνοια. Η αναπνοή μπορεί να είναι γρήγορη και ρηχή. Ακούγονται συριγμός, σφύριγμα ή ρόγχος. Ο πόνος στο στήθος είναι πρόβλημα λόγω της βαθύτερης αναπνοής και του βήχα. Ο σημαντικός πόνος που σχετίζεται με την αναπνοή είναι ενδεικτικός της πλευρίτιδας.

Οι λεγόμενες εκδηλώσεις που μοιάζουν με γρίπη μπορεί να υπάρχουν για την αρχική γρίπη, αλλά και λόγω πνευμονίας. Μεταξύ των γενικών συμπτωμάτων, υπάρχει γενική αδυναμία, κακουχία, κόπωση, ναυτία, πόνος στους μύες, στις αρθρώσεις, στα άκρα. Αλλά και πονοκέφαλος, έλλειψη όρεξης, βάρος στο στομάχι έως εμετός.

Γενικά συμπτώματα, χωρίς την τυπική πορεία της πνευμονίας, μπορεί να υπάρχουν στην άτυπη πνευμονία. Είναι σημαντικό να γίνεται άμεση εξέταση από ειδικό όταν εμφανίζονται πιο σοβαρά προβλήματα για την αποφυγή επιπλοκών.

Οι πιθανές επιπλοκές της πνευμονίας περιλαμβάνουν:

• πλευρίτιδα, πλευρίτιδα
• εμφύσημα - μια πυώδης εναπόθεση στον υπεζωκοτικό χώρο
• απόστημα - μια ενθυλακωμένη φλεγμονώδης διεργασία
• γάγγραινα - νέκρωση ιστών
• σηπτικό σοκ
• θάνατος σε σοβαρή πνευμονία

Η φλεγμονή προκαλείται από την ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού στη διαταραχή και τη βλάβη του πνευμονικού ιστού. Είναι πολύ σημαντικό να γίνει γρήγορα η διάγνωση και να αρχίσει η θεραπεία το συντομότερο δυνατό. Σε περίπτωση ανεπαρκούς θεραπείας, υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης χρόνιας πνευμονοπάθειας, που ενδεχομένως να οδηγήσει σε πνευμονικό απόστημα, αλλά και σε μόνιμη μείωση της πνευμονικής λειτουργίας. Σε ομάδες υψηλού κινδύνου, σχεδόν το ένα τρίτο των περιπτώσεων καταλήγει ακόμη και σε θάνατο.