Ρευματοειδής αρθρίτιδα: τα πρώτα συμπτώματα του ρευματισμού δεν είναι οζίδια, ποια είναι η θεραπεία;

Ο ρευματισμός είναι μια μακροχρόνια, χρόνια, προοδευτική ασθένεια. Προοδευτική επειδή αναπτύσσεται και επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Είναι μια από τις πιο διαδεδομένες ασθένειες στον ανθρώπινο πληθυσμό.

Τη συνδέουμε κυρίως με τη συμμετοχή των αρθρώσεων.

Ωστόσο, το μυοσκελετικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων των οστών, των χόνδρων, των τενόντων, των μυών και άλλων μαλακών δομών, μπορεί να προσβληθεί εκτός από παθολογικές διεργασίες σε άλλα μέρη του σώματος, όπως τα μάτια, η καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία ή οι πνεύμονες.

Έχει αναφερθεί ότι μπορεί να προκαλέσει μείωση του προσδόκιμου ζωής έως και 10 χρόνια.

Είναι γνωστοί περισσότεροι από 100 τύποι ρευματικών παθήσεων.

Ορισμένες από τις πιο γνωστές περιλαμβάνουν:

• ρευματοειδή αρθρίτιδα
• Οστεοπόρωση
• ψωριασική αρθρίτιδα
• νόσος του Bechterew
• ινομυαλγία
• ουρική αρθρίτιδα
• και άλλα

Η οστεοπόρωση είναι μια εκφυλιστική διαδικασία που έχει ως αποτέλεσμα την αραίωση του οστικού ιστού. Αυξάνει την ευαισθησία σε κατάγματα των οστών ή παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης, όπως η καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης (υπερκύφωση).

Η ψωριασική αρθρίτιδα συνδυάζει την αρθρίτιδα (συμμετοχή των αρθρώσεων) με την ψωρίαση. Είναι πιο συχνή σε νεαρά κορίτσια, ξεκινώντας από την ηλικία των 10 ετών.

Η νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα είναι μια ομάδα ασθενειών των παιδιών και των εφήβων.
Νεανική = νέος, ανώριμος.
Στην περίπτωση αυτή, πρόκειται για την πιο κοινή συστηματική παιδική νόσο.

Η νόσος του Bechterew (αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα) είναι μια νόσος που εκδηλώνεται με ορατές φλεγμονώδεις αλλαγές στη δομή της σπονδυλικής στήλης, των σπονδύλων και των άλλων τμημάτων της. Πρόδρομος της νόσου είναι η αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, η οποία δεν είναι ακόμη αποδεικτή στην ακτινογραφία.

Τα ρευματικά νοσήματα μπορούν να προσβάλουν οποιαδήποτε ηλικιακή ομάδα - και τα παιδιά.
Προσβάλλει συχνότερα άτομα ηλικίας 35 έως 55 ετών.
Παγκοσμίως αναφέρεται ότι προσβάλλεται το 1-2% του πληθυσμού.

Η ινομυαλγία είναι μια νόσος στο επίπεδο του εγκεφάλου (κεντρικό νευρικό σύστημα), η κύρια εκδήλωση της οποίας είναι μια χρόνια επώδυνη κατάσταση. Ο πόνος συνοδεύεται από κόπωση και διαταραχές του ύπνου.

Η ουρική αρθρίτιδα είναι μια μεταβολική ασθένεια κατά την οποία μικροσκοπικοί κρύσταλλοι ουρικού οξέος συσσωρεύονται στις αρθρώσεις. Η διαδικασία αυτή ακολουθείται από φλεγμονή και σχετικό πόνο στις μικρές αρθρώσεις, ο οποίος συνήθως εμφανίζεται με τη μορφή κρίσεων.

A...

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει τις γυναίκες 3 φορές συχνότερα από τους άνδρες. Σε αυτή τη μορφή ρευματοειδούς αρθρίτιδας, η ηλικία εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων είναι μεταξύ 20 και 40 ετών.

Πρόκειται για μια αυτοάνοση φλεγμονή που προσβάλλει κυρίως τις αρθρώσεις. Σε πιο περίπλοκες μορφές, ωστόσο, συνοδεύεται από εξωαρθρικά προβλήματα.

Μια σύντομη εικόνα των ρευματισμών συμπληρώνεται από περισσότερες πληροφορίες για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα;
Τι την προκαλεί;
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Ποια είναι η πορεία;
Πώς αντιμετωπίζεται;

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι...

Ρωτάτε:
Τι είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα;

Ο ορισμός αναφέρει ότι είναι μια μακροχρόνια και σοβαρή φλεγμονώδης νόσος. Προσβάλλει όλες τις ηλικίες, τις νεαρές γυναίκες συχνότερα.

Χρόνια συστηματική αυτοάνοση φλεγμονώδης νόσος που προσβάλλει κατά προτίμηση τένοντες, αρθρώσεις, χόνδρους.

Προοδευτική νόσος που μπορεί να οδηγήσει σε αναπηρία.

Η βλάβη των αρθρώσεων και των τενόντων προκύπτει από ποικίλες αιτίες. Είναι επομένως πολυπαραγοντικής προέλευσης. Ωστόσο, προωθείται από την αυτοάνοση αντίδραση του οργανισμού.

Αυτοάνοση αντίδραση = ανοσολογική διαταραχή.
Με βάση την υπερβολική ανοσολογική δραστηριότητα, το σώμα αντιδρά στα ίδια του τα κύτταρα ή τους ιστούς.
Αυτή η ομάδα ασθενειών περιλαμβάνει διάφορες ασθένειες του δέρματος, του νευρικού, του ενδοκρινικού, του αναπνευστικού ή του πεπτικού συστήματος.

Η πορεία της νόσου μπορεί να ποικίλλει.

Ωστόσο, είναι τυπικό να εναλλάσσεται μεταξύ περιόδων οξείας έξαρσης και μιας φάσης ύφεσης. Επαγγελματικά, αυτές είναι γνωστές ως στάδιο οξείας έξαρσης και περίοδος ύφεσης.

Εξάρση = επιδείνωση, υποτροπή, υποτροπή των συμπτωμάτων.
Ύφεση = εξαφάνιση, υποχώρηση, προσωρινή μείωση των συμπτωμάτων.

Η νόσος επηρεάζει αρνητικά το φυσικό σώμα του ατόμου. Ωστόσο, η δραστηριότητα της νόσου επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό και την ψυχική πλευρά.

Η μακροχρόνια φροντίδα τόσο του σώματος όσο και του ψυχισμού είναι σημαντική στην περίπτωση αυτή. Η φυσιοθεραπεία, η θετική στάση και ο γενικά σωστός τρόπος ζωής αποτελούν τη βάση για τη θεραπευτική επιτυχία.

Το γιατί εμφανίζεται η ασθένεια είναι άγνωστο.

Η αιτία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας έχει πολυπαραγοντική βάση.
Προτείνεται επίσης κάποια γενετική προδιάθεση.
Στο πλαίσιο αυτό, έχουν αναφερθεί πληροφορίες σχετικά με τη συσχέτιση με το σύμπλεγμα HLA.

HLA γονίδια και ρευματοειδής αρθρίτιδα = 40 έως 50% συμμετοχή.
HLA = ανθρώπινο λευκοκυτταρικό αντιγόνο.

Συνδέεται με το αντιγόνο HLADR4 ή DR1, το οποίο υποδιαιρείται σε άλλους υποτύπους όπως HLA-Dw4, HLA-Dw10, 14, 15.

Αντιγόνο = ανοσογόνο, δηλαδή μια ουσία που πυροδοτεί μια ανοσολογική απόκριση (αντίδραση) στον οργανισμό. Το αντιγόνο δρα διεγείροντας την παραγωγή ενός αντισώματος. Το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει το αντιγόνο και στη συνέχεια αρχίζει να παράγει αντισώματα που σκοπό έχουν να υπερασπιστούν τον οργανισμό.

Αντιγόνο από το αγγλικό antibody generating = σχηματίζοντας αντισώματα.

Ωστόσο, όλος ο καταρράκτης της παθολογικής διαδικασίας είναι άγνωστος. Θεωρείται ότι εμπλέκεται η λοίμωξη που προκαλεί την αντίδραση. Παραδείγματα είναι η επίδραση των ιών EBV, οι οποίοι είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες της μονοπυρήνωσης. Υπάρχει επίσης η δράση ρετροϊών, παρβοϊών ή βορρελίων και μυκοβακτηριδίων, Escherichia coli, σταφυλόκοκκου, στρεπτόκοκκου Α, ιού ηπατίτιδας Β και άλλων.

Αναφέρεται ότι...
Η νόσος σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα πυροδοτείται από τη μόλυνση με έναν συγκεκριμένο μικροοργανισμό.

Αυτό επιτείνεται από την τάση για αυξημένη νοσηρότητα ή την επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων.

Αρκετοί παράγοντες κινδύνου είναι δεδομένοι στην εμφάνιση της νόσου, δηλαδή:

• Φύλο - συχνότερα στις γυναίκες
• ηλικία, με μεταβλητή διακύμανση, ιδίως μεταξύ των ηλικιών 30 και 60 ετών
• γενετική προδιάθεση και κληρονομικότητα
• λοιμώξεις
• αυξημένη ευαισθησία στη νοσηρότητα
• υπερβολικό βάρος και παχυσαρκία
• μεταγγίσεις αίματος
• Ορμονικές αλλαγές και σύντομη γόνιμη περίοδος - μείωση της γόνιμης περιόδου
• τραύμα
• αλλεργίες
• άγχος
• κάπνισμα
• κατανάλωση καφέ
  • συνολικός τρόπος ζωής

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προσβάλλει κυρίως τις μικρές αρθρώσεις, όπως οι αρθρώσεις των χεριών, των δακτύλων, των καρπών ή των ποδιών. Στις μεσαίου μεγέθους αρθρώσεις, προσβάλλει κυρίως το γόνατο, τους αστραγάλους και τους ώμους.

Σε αυτή τη νόσο, προσβάλλεται ο αρθρικός υμένας.

Ρωτάτε:
Τι είναι ο αρθρικός υμένας;

Μια λεία και γυαλιστερή επιφάνεια που καλύπτει την εσωτερική περιοχή των αρθρώσεων. Έχει τόσο αγγειακή όσο και νευρική παροχή. Παράγει αρθρικό σμήγμα, το οποίο μειώνει την τριβή στις αρθρώσεις. αναγεννάται.

Μια φλεγμονώδης διαδικασία επηρεάζει αυτή τη μεμβράνη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διακοπή της θρέψης, αλλά και της λειτουργίας των αρθρώσεων. Η βλάβη επηρεάζει τις αρθρικές κάψες, επίσης τους τένοντες τους τένοντες, τους συνδέσμους.

Καθώς η νόσος εξελίσσεται, η αρθρική κάψα και η ίδια η άρθρωση υφίστανται βλάβη και καταστρέφονται.

Στη θέση του αρχικού αρθρικού υμένα σχηματίζεται ιστός αντικατάστασης με βάση τις παθολογικές διεργασίες και καλύπτει σταδιακά την αρθρική κάψα. Η λειτουργία του είναι κατώτερη.

Αναφέρεται ως φλοιός.

Η ονομασία pannus προέρχεται από το λατινικό pannus (θήκη). Προϋποθέτει μια διαδικασία υπερβολικού σχηματισμού αιμοφόρων αγγείων και συνδέσμων.
Ο pannus μπορεί να μετατραπεί με την πάροδο του χρόνου σε ινωτικό ή οστικό ιστό.

Η σοβαρή μορφή είναι μια υπερτροφική άρθρωση και μετατροπή του αρχικού ιστού σε οστό (οστεοποίηση).
Στη συνέχεια εμφανίζεται αγκύλωση.

Η αγκύλωση είναι μια διαδικασία κατά την οποία η άρθρωση αναπτύσσεται μέσω του συνδετικού ιστού ή του οστού.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την περιορισμένη ή πλήρη απώλεια της κινητικότητας της άρθρωσης.

Επιπλέον, χαρακτηριστικά αυτής της μορφής αρθρίτιδας είναι οι ρευματοειδείς όζοι. Αυτοί προκύπτουν στον υποδόριο ιστό όπου είναι εύκολα ορατοί και ψηλαφητοί.

Αυτές οι παθολογικές (νοσολογικές) αλλαγές είναι το αποτέλεσμα των συμπτωμάτων στις αρθρώσεις:

• δυσκαμψία των αρθρώσεων
  • επιδεινώνεται μετά από αδράνεια
  • είναι ιδιαίτερα έντονη το πρωί μετά το ξύπνημα
  • μπορεί να επιμένει για περισσότερο από μία ώρα
  • αίσθημα δυσκολίας στη σύσφιξη των χεριών σε γροθιές
  • βαρύτερα βήματα το πρωί
• Συνήθως αναφέρονται περισσότερες από 3 αρθρώσεις που επηρεάζονται.
• Οι πιο συνηθισμένες αρθρώσεις που εμπλέκονται
  1. οι αρθρώσεις των δακτύλων του χεριού
  2. καρπός
  3. γόνατα
  4. αστράγαλοι
  5. δάχτυλα των ποδιών
  6. ώμοι
  7. αγκώνες
  8. αρθρώσεις του ισχίου λιγότερο συχνά
  9. σπονδυλική στήλη, συχνότερα αυχενική
  10. κροταφογναθικές αρθρώσεις - μεταξύ του κροταφικού οστού και των γνάθων - πόνος κατά τη μάσηση
• πρήξιμο των αρθρώσεων
• Φλεγμονή των αρθρώσεων
  • θερμότερο δέρμα γύρω από την άρθρωση
  • αν δεν υπάρχει ερυθρότητα, πρέπει να σκεφτείτε κάποια άλλη αιτία (ουρική αρθρίτιδα, λοιμώδης αρθρίτιδα)
• περιορισμός της κινητικότητας των προσβεβλημένων αρθρώσεων
• πόνος στις αρθρώσεις
  • κυρίως πόνος στις αρθρώσεις με ψηλάφηση (πόνος στην αφή)
• παραμορφώσεις των αρθρώσεων σε προχωρημένο στάδιο
• αστάθεια των αρθρώσεων

Η προθέρμανση ή η έκθεση σε θερμότητα μπορεί να προσφέρει ανακούφιση.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα των αρθρώσεων είναι συμμετρικά = εμφανίζονται και στις δύο πλευρές του σώματος ταυτόχρονα.

Στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, η νόσος μπορεί αρχικά να εκδηλωθεί συστηματικά. Στην περίπτωση αυτή, τα εξωαρθρικά προβλήματα είναι τα πρώτα συμπτώματα.
Αυτά μπορούν να χωριστούν ανάλογα με την εμφάνισή τους σε οφθαλμικά, καρδιακά, πνευμονικά, νευρολογικά, αιματολογικά, ηπατικά και αγγειακά συμπτώματα.

Συστηματικά ή και εξωαρθρικά συμπτώματα:

• Ρευματικά οζίδια
• δερματικό εξάνθημα
• πόνος στους μύες και στους τένοντες
• οίδημα του υπεζωκότα
• φλεγμονή του βλεννογόνου της καρδιάς (περικαρδίτιδα)
• βλάβη στις βαλβίδες της καρδιάς
• φλεγμονή και διόγκωση των λεμφαδένων
• διεύρυνση του σπλήνα
• κοιλιακό άλγος
• μείωση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων
• αναιμία
• φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων
• φλεγμονή των ματιών και οφθαλμικές εκδηλώσεις
• γενική αδυναμία
• κόπωση
• αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος
• απώλεια βάρους
• διαταραχή του ύπνου
• άγχος έως κατάθλιψη

Ο πίνακας απαριθμεί τις κοινές αναπηρίες ανά ποσοστό

Στην πιο σοβαρή μορφή της νόσου, η ποιότητα ζωής μειώνεται σημαντικά. Η νόσος μπορεί να περιορίσει την εκτέλεση των συνήθων καθημερινών δραστηριοτήτων, γεγονός που έχει αντίκτυπο στον ψυχισμό του ατόμου και στην πιθανή κοινωνική του απομόνωση.

Το ιστορικό, η κλινική εικόνα και η φυσική εξέταση είναι σημαντικά για τη διάγνωση. Οι γιατροί της ρευματολογίας, της ορθοπεδικής, της γενικής ιατρικής ή της φυσιοθεραπείας συνεργάζονται.

Η παρουσία 4 συμπτωμάτων από τα 7 που απαριθμούνται βοηθά στην καθιέρωση της διάγνωσης:

1. πρωινή δυσκαμψία των αρθρώσεων
2. αρθρίτιδα σε 3 ή περισσότερες περιοχές
3. αρθρίτιδα των αρθρώσεων των χεριών
4. συμμετρική (αμφίπλευρη) αρθρίτιδα
5. ρευματοειδή οζίδια
6. παρουσία ρευματοειδούς παράγοντα
7. Αλλαγές στην ακτινογραφία

Στη συνέχεια, είναι σημαντικό να διενεργηθούν εργαστηριακές εξετάσεις. Στην περίπτωση αυτή, διενεργούνται η CRP και η FW (ταχύτητα καθίζησης αίματος). Επιπλέον, ορολογικές εξετάσεις όπως η δοκιμασία στερέωσης με latex (ποσοστό θετικότητας έως και 80%).

Επιπλέον, ελέγχονται επίσης οι IgM, IgG, IgA, IgE με ELISA. Ωστόσο, η μέθοδος αυτή μπορεί να εμφανίσει ψευδώς θετική, όπως συμβαίνει και σε άλλες νόσους. Εναλλακτικά, μπορεί να μην αποδειχθεί σε πρώιμο στάδιο.

Προστίθενται αντι-CCP (αντίσωμα αντικυκλικού κιτρουλλινοποιημένου πεπτιδίου), APF (αντιπεριπυρηνικός παράγοντας), ANF (αντιπυρηνικός παράγοντας), ANA (αντιπυρηνικά αντισώματα) και άλλα.

Διενεργούνται επίσης βιοχημεία, γενική αίματος και ανάλυση ούρων. Εναλλακτικά επιλέγονται γενετικός έλεγχος, ανάλυση αρθρικού υγρού.

Οι απεικονιστικές μέθοδοι είναι σημαντικές, ιδίως οι ακτίνες Χ.

Η ακτινογραφία χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του σταδίου:

1. στάδιο - χωρίς καταστροφή
2. στάδιο - σημάδια ελαφράς καταστροφής αλλά χωρίς παραμόρφωση
3. στάδιο - καταστροφή του χόνδρου και των οστών, παραμόρφωση
4. στάδιο - ίνωση ή οστεοποίηση - αγκύλωση

Ένας άλλος τύπος είναι ο προσδιορισμός πρώιμου ή όψιμου σταδίου.

Πρώιμο = πολλαπλασιασμός των μαλακών μορίων, διεύρυνση της αρθρικής κοιλότητας, αρχική οστεοπόρωση.
Όψιμο = έντονη στένωση του αρθρικού χώρου, προχωρημένη οστεοπόρωση, οστική παραμόρφωση έως αγκύλωση.

Ο πίνακας παρουσιάζει τα κριτήρια ACR / EULAR για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα.

ACR από το Αμερικανικό Κολέγιο Ρευματολογίας.
EULAR από την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά των Ρευμάτων.

Η πορεία της νόσου μπορεί να είναι μεταβλητή και εξαρτάται επίσης από τη σοβαρότητα.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να είναι ασυμπτωματική. Αντίθετα, μπορεί να έχει ταχεία εμφάνιση μη αρθρικών συμπτωμάτων, με έντονη αδυναμία, κόπωση, αυξημένη θερμοκρασία σώματος και ναυτία που συνδέεται με απώλεια βάρους.

Τα συμμετρικά προβλήματα των αρθρώσεων είναι συνήθως τα πρώτα που εμφανίζονται.
Πρόκειται για συμπτώματα που εκδηλώνονται και στις δύο πλευρές του σώματος ταυτόχρονα.
Συνήθως υπάρχει πρωινή δυσκαμψία των αρθρώσεων, πρήξιμο και πόνος στις αρθρώσεις.
Αρχικά, εμπλέκονται οι μικρές αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών.

Και για παράδειγμα...

Εναλλακτικά, μπορεί να προσβληθούν οι αρθρώσεις της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Τότε μπορεί να υπάρχει ακτινοβόλο δυσφορία όπως στο αυχενοκρανιακό ή αυχενικοβραχιόνιο σύνδρομο, δηλαδή να σχετίζεται με πονοκέφαλο και αδυναμία στα άνω άκρα. Και περιορισμός της κινητικότητας της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα χαρακτηρίζεται από περιόδους με κυματοειδή πορεία. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν εναλλασσόμενα στάδια οξείας έξαρσης και ύφεσης. Οι λεγόμενες παροξύνσεις και υφέσεις.

Η έναρξη είναι συνήθως κατά τους χειμερινούς μήνες έως τον Μάρτιο και τον Απρίλιο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, μια σταδιακή έρπουσα έναρξη υπάρχει σε ποσοστό περίπου 50-70%.
Μια σοβαρή (οξεία) έξαρση υπάρχει στο 15% των περιπτώσεων.
Περίπου το 20% των περιπτώσεων είναι υποξεία.

Οι επιπλοκές είναι εξωαρθρικά προβλήματα που σχετίζονται με άλλα όργανα. Παραδείγματα είναι οι ρευματικοί όζοι (υποδόριοι όζοι μεγέθους αρκετών εκατοστών και επώδυνοι στην αφή), τα μάτια (οφθαλμικός ερεθισμός, φλεγμονή), το δέρμα (εξάνθημα), αλλά και καρδιακά και πνευμονικά προβλήματα ή κοιλιακό άλγος.

Ενδιαφέρουσες πληροφορίες:
Οι ρευματικοί όζοι σχηματίζονται στον υποδόριο ιστό.
Ειδικά σε περιοχές που καταπονούνται περισσότερο από την πίεση.
Αυτές είναι, για παράδειγμα, οι αρθρώσεις των χεριών, οι αγκώνες, τα πέλματα των ποδιών.
Σχηματίζονται περίπου στο 20% των πασχόντων.

Η πορεία της αρθρίτιδας μπορεί να χωριστεί σε τρεις τύπους:

1. μονοκυκλικός - ένας κύκλος έξαρσης που ακολουθείται από έναν κύκλο ύφεσης.
   • το στάδιο ηρεμίας διαρκεί περισσότερο από 1 έτος
2. πολυκυκλική - σταδιακή (αργή) πορεία που διακόπτεται από ατελή ύφεση
   • η πιο συχνή μορφή
3. προοδευτική - η πορεία της νόσου είναι σοβαρά προοδευτική, δηλαδή εξελίσσεται χωρίς την παρουσία ύφεσης

Aká je prevencia a podporná liečba reumatoidnej artritídy?

Prevencia je otázna, nakoľko nie je známa presná príčina vypuknutia ochorenia. Avšak, myslieť na zásady podpornej liečby má svoj význam.

Príkladom je:

• správna životospráva
• dostatok vhodnej pohybovej aktivity
• dostatočný pitný režim
• vylúčenie alergénov z potravy
  • po otestovaní sa na potravinové intolerancie a alergie (mlieko, lepok, orechy, údeniny a iné)
• nevhodné sú potraviny ako citrusy, čokoláda, červené mäso, alkohol, sýtené nápoje, biela múka 
  • niektoré druhy zeleniny, ako je paprika, baklažán, biele zemiaky - pre obsah solanínov
• vhodné potraviny sú cesnak, cibuľa, pór, pažítka, kapusta, kaleráb, brokolica a špargľa
  • pšenica, raž a iné s obsahom histidínu
  • doplňte do stravy
    • kurkumu
    • zázvor
    • čili
    • jahody
    • čerešne
• vegetariánsky, vegánsky či paleo spôsob stravovania prináša zmiernenie ťažkostí
• doplnky výživy
  • vitamín C - 500 mg 2x za deň
  • vitamín D
  • zinok
  • selén
  • esenciálne mastné kyseliny
  • glukozamín a chondroitín sulfát
  • MSM - metylsulfonylmetán
• nevhodné sú prípravky na stimuláciu imunity
• vhodná pohybová aktivita
  • v akútnom štádiu oddych a pokoj
  • cvičenie aj pri bolesti - ale primerane, neskôr nastane úľava od bolesti
  • dostatočná rehabilitácia
• úprava a udržanie primeranej telesnej hmotnosti