Τι είναι η δερματίτιδα; Η φλεγμονή του δέρματος και τα αίτια, τα συμπτώματα και η κατανομή της

Η δερματίτιδα ορίζεται ως μια μη μολυσματική επιφανειακή φλεγμονή του δέρματος. Προκύπτει ως αντίδραση του οργανισμού σε εξωτερικούς ή εσωτερικούς παράγοντες. Οι πιο συνηθισμένοι παράγοντες πρόκλησης είναι αλλεργικές ή ερεθιστικές (προκαλούμενες από ερεθισμό) επιδράσεις και συνδυασμοί αυτών.

Η νόσος εκδηλώνεται κυρίως σε άτομα που έχουν αλλοιωμένη δερματική αντιδραστικότητα.

Όλοι οι τύποι δερματίτιδας χαρακτηρίζονται από την τάση να εξαπλώνονται, να υποτροπιάζουν και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι χρόνιες (μακροχρόνιες).

Έκζεμα ή δερματίτιδα;

Στους ιατρικούς κύκλους έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες να διαχωριστεί η δερματίτιδα από το έκζεμα. Η νέα ορολογία που βασίζεται στο αγγλοσαξονικό περιβάλλον χρησιμοποιεί τον όρο δερματίτιδα.

Στην κεντροευρωπαϊκή ιατρική εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ο όρος έκζεμα.

Το έκζεμα είναι ένας τύπος αντίδρασης που έχει πολλές αιτίες.

Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, κάθε έκζεμα είναι δερματίτιδα, αλλά όχι κάθε δερματίτιδα είναι έκζεμα. Ως εκ τούτου, συνιστάται η χρήση του όρου δερματίτιδα.

Η ταξινόμηση και η ορολογία είναι ασυνεπείς και οι διάφορες δημοσιεύσεις χρησιμοποιούν διαφορετικά κριτήρια.

Ανάλογα με την πορεία, η δερματίτιδα διακρίνεται σε:

• οξεία δερματίτιδα, η οποία εκδηλώνεται κατά την πορεία της νόσου
• υποξεία
• χρόνια

Ανάλογα με την αιτία, η δερματίτιδα διακρίνεται σε: χρόνια δερματίτιδα, οξεία δερματίτιδα:

• αλλεργική
• ερεθιστική

Στη βιβλιογραφία συναντάμε επίσης μια διαίρεση ανάλογα με τη μορφολογία και την εντόπιση. Σε αυτό το άρθρο θα ακολουθήσουμε την ακόλουθη διαίρεση:

• Δερματίτιδα εξ επαφής (Dermatitis contacta irritativa).
• Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής (Dermatitis contacta allergica)
• Μικροβιακή δερματίτιδα (Dermatitis nummularis)
• ατοπική δερματίτιδα (Dermatitis atopica)
• Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα (Dermatitis seborrhoica)
• Δυσιδρωτική δερματίτιδα (Dermatitis dyshidrotica)

Οι δερματίτιδες μπορεί να είναι εξωγενούς ή ενδογενούς προέλευσης. Προκαλούνται από γνωστούς ή άγνωστους βλαπτικούς παράγοντες.

Οι δερματίτιδες χωρίζονται σε δύο ομάδες ανάλογα με την προέλευσή τους:

1. Εξωτερικής (εξωγενούς) προέλευσης - ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής, αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, μικροβιακή δερματίτιδα.
2. Εσωτερικής (ενδογενούς) προέλευσης - ατοπική δερματίτιδα, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, δυσιδρωτική δερματίτιδα.

Ανάλογα με την αιτία, οι ακόλουθες δερματικές παθήσεις ταξινομούνται ως δερματίτιδα/έκζεμα:

1. Ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής (Dermatitis contacta irritativa)

Η νόσος προκαλείται από μη αλλεργικούς, ερεθιστικούς εξωτερικούς παράγοντες. Αυτοί μπορεί να είναι φυσικοί, χημικοί ή βιολογικοί. Η πορεία της νόσου μπορεί να είναι οξεία (τοξική δερματίτιδα), υποξεία ή χρόνια (αθροιστική δερματίτιδα).

Τα συμπτώματα της οξείας δερματίτιδας γίνονται εμφανή μετά από λίγα μόνο λεπτά ή ώρες.

Οι εκδηλώσεις της χρόνιας δερματίτιδας εμφανίζονται μετά από επανειλημμένη επαφή με τον τοξικό αιτιολογικό παράγοντα.

Στον ακόλουθο πίνακα παρατίθενται μεμονωμένα παραδείγματα αιτιολογικών παραγόντων

Τα φυτά μπορεί να αποτελούν παράγοντα πρόκλησης τοξικότητας. Για παράδειγμα, οι πιπεριές τσίλι περιέχουν το αλκαλοειδές καψαϊκίνη, το οποίο προκαλεί την απελευθέρωση ενός αποθηκευμένου νευροδιαβιβαστή από τους αισθητήριους νευρώνες. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι βιώνουν δερματικό κάψιμο.

Εάν δεν χρησιμοποιούνται προστατευτικά γάντια κατά την εργασία με πιπεριές τσίλι, μπορεί να προκληθεί δερματίτιδα εξ επαφής των χεριών.

2. Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής (Dermatitits contacta allergica, Eczema contactum allergicum)

Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής είναι εκδήλωση ενός όψιμου τύπου κυτταρικής αλλεργίας. Το φάσμα των πιο κοινών αλλεργιογόνων εξ επαφής αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής. Αντανακλά σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο ζωής και το βιοτικό επίπεδο της κοινωνίας.

Σε πολλές περιπτώσεις, η δερματική φλεγμονή εμφανίζεται μετά το ξύρισμα, όταν ο ασθενής χρησιμοποιεί αφρό ξυρίσματος. Επίσης, κοσμήματα (ρολόγια, αλυσίδες) που περιέχουν νικέλιο μπορεί να προκαλέσουν δερματική φλεγμονή.

Στον ακόλουθο πίνακα παρατίθενται οι αιτίες της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής ανά φύλο

3. Μικροβιακή δερματίτιδα (Dermattitis nummularis, Eczema microbiale)

Η βιβλιογραφία δεν παρέχει ακόμη ενιαία άποψη για τα αίτια αυτής της νόσου. Θεωρείται ότι η μικροβιακή έκθεση δεν αποτελεί άμεση αιτία της νόσου.

Πρόκειται δηλαδή για αλλεργία επαφής του δέρματος σε βακτηριακά προϊόντα.

4. Δυσιδρωτική δερματίτιδα (Dermatitis dyshidrotica, Eczema dysidroticum)

Οι παράγοντες κινδύνου που εμπλέκονται στην ανάπτυξη της νόσου περιλαμβάνουν ερεθιστικές αλλεργικές επιδράσεις, λοιμώξεις, ψυχικές και θερμικές επιδράσεις.

5. Ατοπική δερματίτιδα (Dermatitis atopica, Eczema atopicum)

Πολλοί παράγοντες εμπλέκονται στην ανάπτυξη της ατοπικής δερματίτιδας:

• Κληρονομικότητα - Η προδιάθεση για ατοπική δερματίτιδα είναι κληρονομική. Περίπου 60 έως 70% των ασθενών που πάσχουν από αυτή τη νόσο έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό ατοπίας.
• Διαταραγμένη λειτουργία φραγμού του δέρματος - Μειωμένη ανοσία στον αποικισμό από χρυσό σταφυλόκοκκο. Το βακτήριο αυτό προκαλεί αυξημένη ευαισθησία στην ανάπτυξη και διατήρηση φλεγμονωδών νόσων.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες - Αλλεργιογόνα, θερμοκρασία και υγρασία, ερεθιστικοί παράγοντες.
• Ψυχολογικοί παράγοντες - Επίδραση του στρες.

6. Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα (Dermatitis seborrhoica)

Ησμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι μια πολυπαραγοντική νόσος.

Οι ακόλουθοι παράγοντες εμπλέκονται στην ανάπτυξη της σμηγματορροϊκής δερματίτιδας:

• υπερβολική παραγωγή σμήγματος
• πολλαπλασιασμός λιπόφιλων ζυμομυκήτων του γένους Malassezia
• κληρονομικότητα
• άλλοι παράγοντες κινδύνου - υπερβολική εφίδρωση, παχυσαρκία, στρες, ακατάλληλη υγιεινή, λοίμωξη από τον ιό HIV, φάρμακα (κορτικοστεροειδή, ανοσοκατασταλτικά)

Η δερματίτιδα έχει πολύ ποικίλη κλινική εικόνα.

Τα οξέα στάδια της νόσου χαρακτηρίζονται από πολλά συμπτώματα:

• Οίδημα
• ερυθρότητα
• βλατίδες
• φουσκάλες
• κρούστες

Τα ακόλουθα χαρακτηριστικά είναι τυπικά για τα χρόνια στάδια της δερματίτιδας:

• απολέπιση του δέρματος
• πάχυνση του δέρματος
• σχηματισμός ρωγμών

Η κλινική εικόνα της δερματίτιδας επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες:

• Ο τύπος της δερματίτιδας
• στάδιο
• εντοπισμός
• ηλικία του ασθενούς
• φροντίδα του δέρματος
• Προηγούμενη θεραπεία
• εξωτερικοί και εσωτερικοί παράγοντες

Στον ακόλουθο πίνακα παρατίθενται τα τυπικά συμπτώματα για κάθε τύπο δερματίτιδας

Διαβάστε επίσης:

• Πώς πρέπει να φροντίζουμε το προβληματικό και λιπαρό δέρμα; 3 βασικά βήματα και συμβουλές για τα καλλυντικά
• Πώς να φροντίσετε το δέρμα των χεριών σας; Τρία βήματα: πλύσιμο, απολύμανση, ενυδάτωση

Η διάγνωση της νόσου βασίζεται στα ακόλουθα βήματα:

1. Ιατρικό ιστορικό - στοχευμένο, λεπτομερές
2. Κλινική εικόνα - μορφολογικές εκδηλώσεις
3. Διαφορικές διαγνωστικές εκτιμήσεις
4. Βοηθητικές εξετάσεις - επιδερμικές δοκιμασίες, άλλες εξετάσεις (ιστολογικές, βακτηριολογικές, μυκητολογικές, αλλεργιολογικές)

Εκτός από τα παραπάνω βήματα, ο ιατρός θα πρέπει να είναι σε θέση να απαντήσει στα ακόλουθα ερωτήματα:

1. Εάν όχι, ποιες άλλες διαγνώσεις μπορεί να εμπλέκονται;
2. Από τι είδους έκζεμα πάσχει ο ασθενής;
3. Ποια είναι η αιτία;
4. Μπορεί να εξαλειφθεί η αιτία ή ο εκλυτικός παράγοντας;

Οι δερματίτιδες έχουν ποικίλες εκδηλώσεις αλλά χαρακτηριστική κλινική εικόνα. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των δερματίτιδων είναι η τάση υποτροπής. Στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν χρόνια πορεία.

Η νόσος εκδηλώνεται με μικρές, ερυθρές κηλίδες και μυτερές βλατίδες. Οι βλατίδες συγκεντρώνονται σε ομάδες. Χαρακτηριστικά, οι περισσότερες βλατίδες βρίσκονται στο κέντρο των βλαβών και ο αριθμός τους μειώνεται προς τα άκρα.

Η βάση των βλατίδων είναι η ενδοκυτταρική διόγκωση, η οποία σε συνδυασμό με το ενδοκυτταρικό οίδημα των κερατινοκυττάρων οδηγεί σε σχηματισμό κυψελίδων. Οι κυψελίδες διευρύνονται με την πάροδο του χρόνου και μετατρέπονται σε φυσαλίδες.

Το εξωτερικό λεπτό στρώμα των κυψελίδων σπάει εύκολα. Συγκεντρώνονται σε διογκωμένες εστίες ή μεγαλύτερες περιοχές. Το ιστικό υγρό που σχηματίζεται μετά τη ρήξη των κυψελίδων στεγνώνει με την πάροδο του χρόνου και σχηματίζει κρούστες.

Στη χρόνια πορεία της νόσου, οι ασθενείς έχουν συχνά την ανάγκη να ξύσουν τις προσβεβλημένες περιοχές.

Αυτό το ξύσιμο οδηγεί σε πάχυνση της επιφάνειας (λειχηνοποίηση). Αυτή η πάχυνση, μαζί με την πάχυνση της κεράτινης στιβάδας, γίνεται η βάση για την ανάπτυξη υπερκερατωτικού εκζέματος.

Ο σχηματισμός των δερματικών εξανθημάτων είναι σταδιακός. Υπάρχουν συνυπάρχουσες εκδηλώσεις σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης. Ο έντονος κνησμός που αποτελεί σύμπτωμα των περισσότερων δερματίτιδων οδηγεί στο σχηματισμό εκδορών.

Το ξύσιμο των εξανθημάτων είναι επικίνδυνο διότι μπορεί να οδηγήσει σε δευτερογενή μόλυνση.

Οι εκδηλώσεις της οξείας δερματίτιδας είναι εύκολα αναγνωρίσιμες. Οι βλάβες έχουν θολές άκρες, είναι κόκκινες και πρησμένες. Οι βλάβες περιέχουν βλατίδες, κυστίδια ή εξογκώματα.

Η χρόνια δερματίτιδα χαρακτηρίζεται από αποφλοιωμένες, παχυσμένες και υπερμελαγχρωματικές βλάβες. Αυτές έχουν τραχιά επιφάνεια. Συχνά σχηματίζονται ρωγμές.

Ποια μέτρα διατροφής και θεραπείας πρέπει να ακολουθούν οι ασθενείς;

Σε γενικές γραμμές, συνιστάται στους ασθενείς να μην τρώνε πικάντικα, ξινά, πικάντικα και αρωματικά τρόφιμα. Θα πρέπει επίσης να αποφεύγουν το αλκοόλ.

Δεν υπάρχει καθολική δίαιτα για το έκζεμα.

Οι γιατροί συνιστούν στους ασθενείς να ακολουθούν μια δίαιτα που είναι παρόμοια με τη δίαιτα για τη χοληδόχο κύστη.

Πώς να συνταγές για τη δίαιτα της χοληδόχου κύστης; + Τρόφιμα που δεν ερεθίζουν τη χοληδόχο κύστη
Ποια είναι τα βασικά στοιχεία και οι αρχές της δίαιτας για τη χοληδόχο κύστη; Ποιες τροφές πρέπει να τρώτε/δεν πρέπει να τρώτε;

Η δίαιτα για αυτή τη δίαιτα της χοληδόχου κύστης αποτελείται από τις ακόλουθες τροφές:

• λαχανικά χωρίς δημητριακά
• φρούτα χωρίς κόκκους και φλούδες
• επεξεργασμένα φρούτα - με τη μορφή μαρμελάδων ή χυμών
• άπαχο κρέας - γαλοπούλα, κοτόπουλο, κουνέλι, μοσχάρι, ψάρι
• σούπες λαχανικών ή κρέατος
• γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα (με περιεκτικότητα σε λιπαρά έως 1,5 %)
• σκληρά τυριά (με λιπαρά έως 30 %)
• φυτικά έλαια - ελαιόλαδο, ηλιέλαιο
• αρτοσκευάσματα χωρίς λιπαρά
• μπισκότα
• παιδικά μπισκότα
• δημητριακά
• Ζυμαρικά
• ρύζι
• πατάτες

Οι βασικές συστάσεις περιλαμβάνουν:

1. Ήπια υγιεινή φροντίδα του δέρματος - χρησιμοποιήστε μη ερεθιστικά σαπούνια και σαμπουάν.
2. Περιορίστε την επαφή με το νερό στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα.
3. Μην στεγνώνετε το δέρμα μετά το ντους τρίβοντας το με πετσέτα.
4. Οι ασθενείς θα πρέπει να παραλείπουν τα καλλυντικά προϊόντα - μακιγιάζ, βερνίκι νυχιών, λακ κ.λπ.
5. Να φοράτε κατάλληλα ρούχα - βαμβακερά, λεία, ευάερα.
6. Μην καπνίζετε.
7. Τα δωμάτια του διαμερίσματος πρέπει να αερίζονται τακτικά.
8. Το διαμέρισμα ή το σπίτι θα πρέπει να σκουπίζεται με ηλεκτρική σκούπα κάθε μέρα.