Θεραπεία της σχιζοφρένειας: Μπορεί να θεραπευτεί; Φάρμακα, ψυχοθεραπεία και άλλα

Γενικά, η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο της νόσου.

Εάν έχει επέλθει η οξεία φάση της νόσου και τα συμπτώματα είναι έντονα ή ο ασθενής αποτελεί κίνδυνο για τον εαυτό του και τους άλλους, απαιτείται εντατική υποστήριξη και φροντίδα σε κρίση.

Στην οξεία φάση αναπτύσσονται συμπτώματα ψύχωσης και απαιτείται φαρμακευτική αγωγή.

Στη φάση που τα συμπτώματα μειώνονται ή εξαφανίζονται, η οικογένεια και ο ασθενής λαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με την ασθένεια. Στο προσκήνιο έρχονται ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η ατομική, η ομαδική και η οικογενειακή θεραπεία.

Εάν η υγεία του ασθενούς έχει σταθεροποιηθεί, μπορεί να συμμετάσχει σε διάφορες μορφές ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Εάν σπούδαζε, μπορεί να επιστρέψει στις σπουδές του, να ασχοληθεί με δραστηριότητες αναψυχής κ.ο.κ. Συνολικά, όμως, η θεραπεία της σχιζοφρένειας πρέπει να είναι ολοκληρωμένη και να περιλαμβάνει βιολογική θεραπεία (φαρμακοθεραπεία, ηλεκτροσπασμοθεραπεία), ψυχοθεραπευτικές και ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις.

Πρακτικά, η θεραπεία της σχιζοφρένειας μπορεί να χωριστεί σε τέσσερις φάσεις:

1. Διαχείριση της οξείας ψυχωτικής κατάστασης στη σχιζοφρένεια. Στόχος είναι να επιτευχθεί η ηρεμία του ατόμου που πάσχει από σχιζοφρένεια και να επιτραπούν περαιτέρω θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Οι κύριες παρεμβάσεις είναι οι λεκτικές τεχνικές για την ηρεμία του ασθενούς, η χορήγηση κατασταλτικών (ηρεμιστικών) φαρμάκων σε περίπτωση ψυχοκινητικής ανησυχίας ή/και επιθετικών συμπτωμάτων. Σε περίπτωση αποτυχίας τους ή σε περίπτωση υψηλού κινδύνου βλάβης του ασθενούς ή του περιβάλλοντος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σωματική ακινητοποίηση, τηρώντας τους νομοθετικούς κανόνες.

Στη φαρμακολογική αντιμετώπιση οξέων ψυχωσικών συμπτωμάτων σε συνδυασμό με ταραχή ή επιθετικά συμπτώματα, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται παρεντερικές ή διαλυτές μορφές φαρμάκων. Εκτός από τα αντιψυχωσικά, θα πρέπει να χορηγούνται παρεντερικές βενζοδιαζεπίνες για την αύξηση της ταχύτητας του κατασταλτικού αποτελέσματος.

Ωστόσο, η χορήγηση ααπορίνης (βενζοδιαζεπίνης) παραμένει η κύρια θεραπεία.

2. Η οξεία φάση, η οποία αποσκοπεί στην καταστολή των οξέων συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας, ιδίως των θετικών συμπτωμάτων, όπως οι ψευδαισθήσεις, οι παραισθήσεις και οι διαταραχές της συμπεριφοράς.

Συνήθως διαρκεί 6-8 εβδομάδες. Η αποτελεσματικότητά της αξιολογείται μετά από 2-4 εβδομάδες. Αλλαγή της θεραπείας κατά τις δύο πρώτες εβδομάδες ενδείκνυται μόνο εάν εμφανιστούν παρενέργειες ή δυσανεξία.

3. Θεραπεία σταθεροποίησης, η οποία αποσκοπεί στην ελαχιστοποίηση των στρεσογόνων καταστάσεων και στην προώθηση της ικανότητας του ασθενούς να προσαρμοστεί στο αρχικό του κοινωνικό περιβάλλον.

Εάν η κατάσταση του ασθενούς σταθεροποιηθεί με μια συγκεκριμένη θεραπεία που έχει οριστεί στην οξεία φάση, αυτή θα πρέπει να συνεχιστεί για τουλάχιστον 6 μήνες σε αμετάβλητες δόσεις.

Αυτή η περίοδος είναι η βέλτιστη για τις κύριες μη φαρμακολογικές διαδικασίες, όπως οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, η ψυχοεκπαίδευση, οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Εάν υπάρχει δυνατότητα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια μορφή μερικής νοσηλείας σε ψυχιατρικό νοσοκομείο.

4. Στόχος της φάσης συντήρησης είναι η πρόληψη της υποτροπής και η δημιουργία συνθηκών για πλήρη κοινωνική αποκατάσταση (ύφεση).

Η φαρμακοθεραπεία και η ηλεκτροσπασμοθεραπεία συγκαταλέγονται στις συνήθεις βιολογικές μεθόδους αντιμετώπισης της σχιζοφρένειας.

Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) είναι μια ασφαλής θεραπευτική μέθοδος με ταχεία θεραπευτική δράση. Σήμερα πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία με σύγχρονο εξοπλισμό που επιτρέπει τη δοσολογία και την παρακολούθηση τόσο της αποτελεσματικότητας όσο και των παρενεργειών, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι και οι ανεπιθύμητες ενέργειες.

Οι ενδείξεις για την ECT στη σχιζοφρένεια είναι κυρίως οι παροδικές καταστάσεις με απειλή για τη ζωή ή την υγεία, καθώς και οι φαρμακοανθεκτικές (μη ανταποκρινόμενες στη φαρμακευτική αγωγή) μορφές της νόσου, όπου η επίδρασή της είναι συνεργιστική με τη χορήγηση απαυρίνης.

Η ψυχοθεραπεία στη θεραπεία της σχιζοφρένειας δεν αποτελεί εναλλακτική της φαρμακολογικής θεραπείας, αλλά σε συνδυασμό με τη βιολογική-ψυχοφαρμακολογική θεραπεία συμβάλλει αποτελεσματικά στη μείωση στο ελάχιστο των συμπτωμάτων της σχιζοφρένειας, συμπεριλαμβανομένων των γνωστικών ελλειμμάτων.

Η υποστηρικτική θεραπεία με ψυχοεκπαίδευση σχετικά με την ασθένεια και τη θεραπεία είναι σημαντική στην ψυχοθεραπεία των ασθενών με σχιζοφρένεια.

Κατά την παροχή πληροφοριών λαμβάνουμε υπόψη την κλινική κατάσταση, τους πόρους και τα ελλείμματα του ασθενούς. Η εκπαίδευση μειώνει το άγχος, την αυτοκατηγορία και την απελπισία και μπορεί επίσης να βοηθήσει τον ασθενή να αναπτύξει τους δικούς του πόρους για την αντιμετώπιση του στρες, την πρόληψη των υποτροπών και την ανάκτηση της υγιούς λειτουργικότητας.

Στη θεραπεία των ασθενών με σχιζοφρένεια, η συνεργασία των μελών της οικογένειας είναι σημαντική για την επίτευξη υποστήριξης του ασθενούς στη θεραπεία, την αναγνώριση των πρώιμων προειδοποιητικών σημείων και τη μείωση των στρεσογόνων παραγόντων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υποτροπή.

Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία συμβάλλει στη βελτίωση της κοινωνικής λειτουργικότητας των ασθενών με σχιζοφρένεια. Μπορεί να οδηγήσει σε τροποποίηση των γνωστικών ελλειμμάτων, στον έλεγχο των χρόνιων θετικών και αρνητικών συμπτωμάτων και στην πρόληψη των υποτροπών.

Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία χρησιμοποιεί διάφορες καλά αναπτυγμένες μεθόδους και στρατηγικές για την επίτευξη αυτού του στόχου, όπως η εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων, οι τεχνικές αυτοδιδασκαλίας, η εκπαίδευση απομονωμένων ελλειμμάτων κ.λπ.

Η κοινοτική περίθαλψη κατέχει σημαντική θέση στη συνολική διαχείριση των ασθενών με σχιζοφρένεια. Αποτελεί μια από τις εναλλακτικές λύσεις στην ψυχιατρική περίθαλψη, ιδίως για τους συνεργάσιμους ασθενείς με σχιζοφρένεια. Στο πλαίσιο αυτό, οι ασθενείς αποτελούν μέρος μιας θεραπευτικής κοινότητας και μπορεί να παρασχεθεί αποτελεσματική ολοκληρωμένη βοήθεια υπό συνθήκες συναισθηματικής υποστήριξης, διαπροσωπικής επαφής και δυνατότητας καθημερινής παρακολούθησης της κατάστασης του ασθενούς.

Άλλες μορφές κοινοτικής φροντίδας περιλαμβάνουν ψυχοκοινωνικά κέντρα, λέσχες κοινωνικοθεραπείας και ομάδες αυτοβοήθειας. Ωστόσο, ο ασθενής πρέπει να είναι όσο το δυνατόν καλύτερα ενημερωμένος για την ασθένειά του, ανάλογα με το στάδιο της.

Η ενημέρωση του ασθενούς είναι ο ασφαλέστερος δρόμος προς την επιτυχία.