Τι είναι ο αυτισμός, ποια είναι τα συμπτώματά του; Τύποι αυτισμού και πώς να τον ανιχνεύσετε;

Ο αυτισμός είναι μια διάχυτη, βιολογικά βασισμένη νευροαναπτυξιακή διαταραχή. Είναι μια χρόνια διαταραχή με μεγάλη φαινοτυπική ετερογένεια και νευροβιολογικές συννοσηρότητες.

Στην παγκόσμια βιβλιογραφία χρησιμοποιείται ο όρος Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) ή επίσης Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος.

Ο αυτισμός είναι μια διαταραχή με την οποία γεννιούνται τα παιδιά και η οποία διαρκεί μια ζωή.

Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, ορισμένα συμπτώματα, σημεία και χαρακτηριστικά μπορεί να αλλάξουν, όπως και ο βαθμός αναπηρίας, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο.

Η διάγνωση του αυτισμού παραμένει αμετάβλητη.

Κάθε παιδί με αυτισμό είναι μοναδικό με το δικό του τρόπο.
&
"Δεν είναι δύσκολο να αγαπήσεις ένα παιδί που είναι υγιές και όμορφο. Μόνο η μεγάλη αγάπη μπορεί να σκύψει σε ένα παιδί που είναι ανάπηρο." (Καθηγητής Jedlicka)
&
"Αυτά τα παιδιά έρχονται στον κόσμο με αδυναμία συναισθηματικής επαφής, όπως ακριβώς και άλλα παιδιά έρχονται στον κόσμο με διανοητικά ή σωματικά ελλείμματα" (Kanner In Thorova, 1973, σ. 36).

Δεν υπάρχει ακόμη σαφής αιτία του αυτισμού.

Παρόλο που τα παιδιά έχουν την ίδια διάγνωση, δεν μοιράζονται απαραίτητα τα ίδια σημεία, συμπτώματα και ενδείξεις που σχετίζονται με τον αυτισμό.

Ο κόσμος ενός αυτιστικού παιδιού μπορεί να γίνει αντιληπτός ως μονότονος, έρημος, άδειος.

Το παιδί δεν αγκαλιάζεται, δεν ανταποκρίνεται, για παράδειγμα, στο σύνθημα της μητέρας, στο όνομά του, δεν αγκαλιάζεται, δεν χαμογελάει.

Αντιπαθεί ορισμένους ήχους, αντιδρά σε αυτούς με τέτοιο τρόπο που παθαίνει κρίσεις φασαρίας, ενώ άλλους ήχους τους αγαπά και τους βρίσκει καταπραϋντικούς.

Τα παιδιά έχουν συχνά ένα παράξενο βλέμμα, δυσκολεύονται να κάνουν οπτική επαφή. Αν προσέχουν το περιβάλλον τους, είναι μόνο με σύντομες, πλάγιες ματιές.

Οι χειρονομίες, οι εκφράσεις του προσώπου είναι φτωχές.

Έχουν πολλές στερεότυπες κινήσεις που δεν έχουν κανένα νόημα.

Έχουν εξαιρετικές ικανότητες στην αφηρημένη και λογική σκέψη, αλλά το φάσμα των ενδιαφερόντων τους είναι απομονωμένο.

Η αυτιστική ακραία μοναξιά (όχι σωματική, αλλά μάλλον ψυχική), η προσκόλληση στο αμετάβλητο, η εμβάθυνση σε εξαιρετικά στενούς τομείς είναι εμφανής.

Σε κάθε αυτιστικό παιδί υπάρχουν διαφορές και όχι ομοιότητες, διαφορετικά συμπτώματα σε διαφορετικό βαθμό. Αυτό συνεπάγεται ότι η προσέγγιση των επαγγελματιών και των ανθρώπων που εργάζονται με τέτοια παιδιά είναι επίσης ατομική και προσαρμοσμένη στο κάθε παιδί ανάλογα με τις ανάγκες του.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ταξινόμηση των Ασθενειών (ICD-10), υπάρχουν διαταραχές του φάσματος του αυτισμού

F84.0 Παιδικός αυτισμός

• Ανώμαλη καθυστερημένη ανάπτυξη που εκδηλώνεται πριν από την ηλικία των 3 ετών
• υπάρχουν ανωμαλίες και στους τρεις τομείς της ψυχοπαθολογίας: κοινωνική αλληλεπίδραση, επικοινωνία και περιορισμένη, στερεοτυπικά επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά
• υπάρχουν διάφορες μη ειδικές ανωμαλίες, όπως διάφορες φοβίες, διατροφικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου, συναισθηματικές και επιθετικές εκδηλώσεις που στρέφονται κατά του εαυτού.
• 3-4 φορές συχνότερη στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια

Οι ποιοτικές διαταραχές στην αμοιβαία κοινωνική αλληλεπίδραση περιλαμβάνουν προβλήματα στον τομέα των

• κατανόηση και χρήση διαφόρων μορφών μη λεκτικής συμπεριφοράς
• αδυναμία κατανόησης και κατάλληλης ανταπόκρισης στα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων
• αδυναμία να εκφράσουν επαρκώς τα συναισθήματά τους
• ανικανότητα να μοιραστούν την προσοχή, τις εμπειρίες και την τεχνογνωσία
• ανικανότητα να συμπεριφέρονται κατάλληλα σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις

Το παιδί με αυτισμό δυσκολεύεται να ενταχθεί και να δημιουργήσει σχέσεις. Αποφεύγει την επαφή με άλλους ανθρώπους. Εναλλακτικά, αδιαφορεί για την επαφή αυτή, ιδίως με άλλα παιδιά - συνομηλίκους του.

Η ποιοτική έκπτωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων εκδηλώνεται τόσο στον λεκτικό όσο και στον μη λεκτικό τομέα:

• η ανάπτυξη του λόγου είναι συνήθως καθυστερημένη και διαταραγμένη
• ο λόγος μπορεί να μην αναπτύσσεται καθόλου, δεν γίνεται προσπάθεια αντιστάθμισης των ελλειμμάτων λόγου με χειρονομίες ή εκφράσεις του προσώπου
• όταν ο λόγος αναπτύσσεται, χαρακτηρίζεται από προβλήματα στην έναρξη και τη διατήρηση συνομιλίας

Τα παιδιά που είναι σε θέση να επικοινωνούν λεκτικά μπορεί να παρουσιάζουν συμπτώματα τυπικά του αυτισμού:

• ηχολαλία - άμεση ή καθυστερημένη
• νεολογισμοί
• μειωμένη ρεαλιστική ομιλία

Στον τομέα της μη λεκτικής επικοινωνίας, μπορεί να παρατηρηθεί έλλειμμα στη χειρονομία.

Η έκπτωση της φανταστικής δραστηριότητας και η αντικατάστασή της από ένα στενό ρεπερτόριο στερεότυπων δραστηριοτήτων σημαίνει ότι το παιδί

• αδυνατεί να παίξει με φαντασία με αντικείμενα ή παιχνίδια (ή με άλλα παιδιά ή ενήλικες)
• το λειτουργικό παιχνίδι καταστέλλεται εις βάρος της λεπτομέρειας
• τείνει να εστιάζει σε άσχετα ή ασήμαντα πράγματα: σκουλαρίκια αντί για το πρόσωπο που τα φοράει, ή ένα ποδήλατο αντί για ένα ολόκληρο τρένο (παιχνίδι)
• έχει ένα περιορισμένο πλαίσιο φανταστικών δραστηριοτήτων, κυρίως αντιγραμμένων, και ασχολείται μόνο με αυτές
• δεν έχει αίσθηση των δραστηριοτήτων που βασίζονται στην ενασχόληση με τις λέξεις (π.χ. κοινωνική συζήτηση, λογοτεχνία, ιδίως μυθοπλασία, ή λογοπαίγνια)

Χαρακτηριστικές είναι επίσης οι στερεοτυπικές κινήσεις (περιστροφή στη θέση της, περιστροφή αντικειμένων ή ταλάντευση του κεφαλιού, των χεριών και στύψιμο των δακτύλων).

Υπάρχουν εκδηλώσεις που είναι καταναγκαστικές ή τελετουργικές.

Το παιδί χαρακτηρίζεται από γοητεία, με την οποία εννοείται η εξαιρετική γοητεία του αυτιστικού παιδιού για ορισμένα συγκεκριμένα αισθητηριακά ερεθίσματα, όπως το να παρακολουθεί νερό που στάζει, φώτα νέον που αναβοσβήνουν κ.λπ.

Χρησιμοποιούν τα χείλη τους για να ψηλαφίσουν αντικείμενα, αλλά και να τα μυρίσουν.

Αντίθετα, έχουν ασυνήθιστες έως εξαιρετικά έντονες αντιδράσεις φόβου σε ορισμένα ερεθίσματα, όπως ο ήχος μιας ηλεκτρικής σκούπας ή οι κραυγές των παιδιών.

F84.1 Άτυπος αυτισμός

Διαφέρει από τον παιδικό αυτισμό είτε από τον χρόνο έναρξης (υπάρχει καθυστερημένη έναρξη των συμπτωμάτων μετά το τρίτο έτος της ζωής του παιδιού) είτε από τη μη ικανοποίηση και των τριών τομέων διαταραχής (απουσιάζει ένας ή δύο από τους τρεις τομείς διαταραχής που απαιτούνται για τη διάγνωση του αυτισμού, αν και υπάρχουν ανωμαλίες σε άλλους τομείς).

Ο άτυπος αυτισμός εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με βαθιά καθυστέρηση και σε άτομα με σοβαρές ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές της δεκτικής γλώσσας.

F84.2 Σύνδρομο Rett

Το σύνδρομο Rett περιγράφεται συνήθως μόνο σε κορίτσια.

• περιγράφεται μόνο σε κορίτσια και η αιτία του είναι ακόμη άγνωστη.
• η πρώιμη ανάπτυξη του παιδιού τείνει να είναι εντός των φυσιολογικών ορίων, αλλά η αντιστροφή συμβαίνει μεταξύ 7 και 24 μηνών
• παρατηρείται μερική ή πλήρης απώλεια των επίκτητων χειρωνακτικών και λεκτικών δεξιοτήτων, σε συνδυασμό με επιβράδυνση της ανάπτυξης του κεφαλιού
• η οπισθοδρόμηση εμφανίζεται σε όλους τους τομείς
• χαρακτηριστική είναι η απώλεια λειτουργικών κινήσεων των χεριών
• στερεοτυπικό σφίξιμο του χεριού.
• έλλειψη μάσησης
• υπερβολική σιελόρροια με προεξοχή της γλώσσας
• έναρξη της καμπυλότητας της σπονδυλικής στήλης στην παιδική ηλικία
• επιληπτικές κρίσεις

Σχεδόν όλοι όσοι έχουν αυτή τη διάγνωση είναι διανοητικά καθυστερημένοι.

Το ψυχαναγκαστικό επαναλαμβανόμενο πλύσιμο των χεριών και άλλα είδη στερεότυπων κινήσεων των χεριών καθιστούν κάθε δραστηριότητα αδύνατη γι' αυτούς.

F84.3 Άλλη αποσυνθετική διαταραχή της παιδικής ηλικίας

• Η ανάπτυξη του παιδιού είναι συνήθως φυσιολογική μέχρι την ηλικία των 2 ετών- αργότερα εμφανίζονται αναπτυξιακά προβλήματα σε λίγους μήνες
• Γύρω από τη στιγμή που αρχίζει η διαταραχή, υπάρχει οριστική απώλεια των δεξιοτήτων που είχαν αποκτηθεί προηγουμένως με σοβαρά συναισθηματικά προβλήματα
• Η ταυτόχρονη διαταραχή του λόγου και της επικοινωνίας αυξάνεται, αλλά με την πάροδο του χρόνου οι μη λεκτικές δεξιότητες είναι σε θέση να ανακτηθούν
• Η ομιλία και η κοινωνική αλληλεπίδραση παραμένουν μειωμένες καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής

Για να τεθεί οριστική διάγνωση, πρέπει να επιβεβαιωθεί η απώλεια δεξιοτήτων σε τουλάχιστον δύο από τους ακόλουθους τομείς:

• εκφραστικός ή δεκτικός λόγος
• παιχνίδι
• κοινωνικές δεξιότητες ή προσαρμοστική συμπεριφορά
• έλεγχος της ούρησης (ούρηση) και της αφόδευσης (αποβολή κοπράνων)
• κινητικές δεξιότητες

Η διαταραχή είναι πολύ σπάνια ή διαγιγνώσκεται πολύ σπάνια. Η συχνότητά της είναι 10 φορές μικρότερη σε σύγκριση με τον αυτισμό.

F84.4 Υπερκινητική διαταραχή που σχετίζεται με νοητική καθυστέρηση και στερεότυπες κινήσεις

Πρόκειται για μια ασαφώς καθορισμένη διαταραχή:

Α. Σοβαρή κινητική υπερκινητικότητα (πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον δύο συμπτώματα):

• Επίμονη κινητική ανησυχία που εκδηλώνεται με τρέξιμο, άλματα και άλλες κινήσεις του σώματος.
• Εμφανής δυσκολία να παραμείνει καθιστό (το παιδί συνήθως παραμένει καθιστό για λίγα δευτερόλεπτα, εκτός αν ασχολείται με μια στερεότυπη δραστηριότητα)
• υπερβολική δραστηριότητα σε καταστάσεις όπου αναμένεται σχετική ηρεμία
• πολύ γρήγορες αλλαγές στη δραστηριότητα, έτσι ώστε οι δραστηριότητες να διαρκούν συνήθως λιγότερο από ένα λεπτό (περιστασιακές μεγαλύτερες χρονικές περίοδοι που ξοδεύονται σε μια πολύ αγαπημένη δραστηριότητα δεν αποκλείουν αυτή τη διάγνωση). Πολύ μεγάλες χρονικές περίοδοι που ξοδεύονται σε στερεότυπες δραστηριότητες μπορεί να είναι συμβατές με αυτό το πρόβλημα.

Β. Επαναλαμβανόμενα στερεότυπα πρότυπα συμπεριφοράς και δραστηριότητας (παρουσία τουλάχιστον ενός από τα ακόλουθα συμπτώματα)

• αμετάβλητοι και συχνά επαναλαμβανόμενοι κινητικοί μανιερισμοί (είτε πολύπλοκες κινήσεις ολόκληρου του σώματος είτε μερικές κινήσεις όπως το χτύπημα του χεριού)
• υπερβολική και δυσλειτουργική επανάληψη δραστηριοτήτων που λαμβάνουν μια σταθερή μορφή (για παράδειγμα, παιχνίδι με ένα μόνο αντικείμενο ή μια τελετουργία δραστηριοτήτων - είτε μόνοι τους είτε σε σχέση με άλλα άτομα
• επαναλαμβανόμενος αυτοτραυματισμός
• έλλειψη ποικίλου, αυθόρμητου, συμβολικού, αναπτυξιακά κατάλληλου, κοινωνικά μιμητικού παιχνιδιού

Γ. Δείκτης νοημοσύνης κάτω από 50

Δ. Δεν παρατηρείται κοινωνική διαταραχή αυτιστικού τύπου

F84.5 Σύνδρομο Asperger

• Ο ίδιος τύπος ποιοτικών διαταραχών στην κοινωνική αλληλεπίδραση με συνομηλίκους που είναι τυπικές για τον αυτισμό, μαζί με ένα περιορισμένο, στερεοτυπικό, επαναλαμβανόμενο ρεπερτόριο ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων
• Δεν υπάρχει συνολική καθυστέρηση ή καθυστέρηση του λόγου ή της γνωστικής ανάπτυξης
• τα περισσότερα άτομα έχουν φυσιολογική γενική νοημοσύνη αλλά είναι συνήθως αρκετά αδέξια

Το σύνδρομο Asperger εμφανίζεται κυρίως σε αγόρια (αναλογία περίπου 8:1).

Διαγνωστικά κριτήρια για το σύνδρομο Asperger σύμφωνα με το ICD-10:

Α. Απουσία κλινικά σημαντικής συνολικής καθυστέρησης στον προφορικό ή προσληπτικό λόγο ή στη γνωστική ανάπτυξη:

• Για να τεθεί οριστική διάγνωση, πρέπει να επιβεβαιωθεί ότι το παιδί έχει χρησιμοποιήσει μεμονωμένες λέξεις γύρω στην ηλικία των 2 ετών ή νωρίτερα
• η ικανότητα αυτοβοήθειας, η προσαρμοστική συμπεριφορά και το ενδιαφέρον για το περιβάλλον κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων ετών πρέπει να βρίσκονται στο επίπεδο της φυσιολογικής διανοητικής ανάπτυξης
• οι κινητικές δεξιότητες μπορεί να καθυστερούν - κινητική αδεξιότητα

Β. Παρουσία ποιοτικής διαταραχής στην κοινωνική αλληλεπίδραση (που εκδηλώνεται σε τουλάχιστον δύο από τους ακόλουθους τέσσερις τομείς):

• Αδυναμία κατάλληλης χρήσης του βλέμματος, της έκφρασης του προσώπου, της στάσης του σώματος και των χειρονομιών για κοινωνική αλληλεπίδραση
• ανικανότητα ανάπτυξης σχέσεων με συνομηλίκους που περιλαμβάνουν την ανταλλαγή ενδιαφερόντων, δραστηριοτήτων και συναισθημάτων
• έλλειψη κοινωνικής-συναισθηματικής αμοιβαιότητας, όπως εκδηλώνεται με διαταραγμένες ή αποκλίνουσες αντιδράσεις στα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων
• Έλλειψη προσαρμογής της συμπεριφοράς στο κοινωνικό πλαίσιο, κακή ενσωμάτωση της κοινωνικής, συναισθηματικής και επικοινωνιακής συμπεριφοράς Έλλειψη αυθόρμητης αναζήτησης διασκέδασης ή δραστηριοτήτων από άλλους ανθρώπους

Γ. Το άτομο έχει ασυνήθιστα έντονα, περιχαρακωμένα ενδιαφέροντα ή περιορισμένα, επαναλαμβανόμενα, στερεότυπα πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων

Δ. Η διαταραχή δεν μπορεί να αποδοθεί σε κανέναν άλλο τύπο διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής

Ενδιαφέρουσες πληροφορίες μπορείτε επίσης να βρείτε στα ακόλουθα άρθρα:
Τι είναι το σύνδρομο Asperger; Πώς εκδηλώνεται και πώς να το διαχειριστείτε;
Τι είναι το σύνδρομο Asperger; Ζώντας με το σύνδρομο Asperger: Το έχει το παιδί σας;

F84.8 Άλλες διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές

Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει δύο ομάδες παιδιών.

Η πρώτη ομάδα είναι τα παιδιά των οποίων:

• η ποιότητα της επικοινωνίας, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και του παιχνιδιού είναι μειωμένη, αλλά όχι σε βαθμό που να συνάδει με διάγνωση αυτισμού ή άτυπου αυτισμού
• τα συμπτώματα είναι ποικίλα, μεμονωμένα συμπτώματα μπορεί να είναι πανομοιότυπα με τη συμπεριφορά ενός παιδιού με αυτισμό, αλλά ποτέ δεν εμφανίζονται σε μεγάλο αριθμό σε μια συγκεκριμένη κατηγορία
• η φροντίδα του παιδιού είναι μη απαιτητική, αλλά συχνά μπορεί να είναι το αντίθετο

Η διάγνωση συναντάται συχνά σε παιδιά που έχουν μια σοβαρή μορφή διαταραχής δραστηριότητας και προσοχής, αναπτυξιακή δυσφασία, ανομοιόμορφα ανεπτυγμένες γνωστικές ικανότητες, νοητική καθυστέρηση και χαμηλή συχνότητα εμφάνισης συμπτωμάτων τυπικών για τον αυτισμό.

Τα ακόλουθα θεωρούνται μη ειδικοί δυνητικοί προγνωστικοί παράγοντες της διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής:

• Άγχος
• απροσεξία
• και υπερκινητικότητα

Η δεύτερη ομάδα είναι τα παιδιά που έχουν

• σημαντικά μειωμένη φαντασία
• μικρή ικανότητα διάκρισης μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας
• έντονο ενδιαφέρον για ένα συγκεκριμένο θέμα

F84.9 Διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή απροσδιόριστη

• Η ηλικία αναγνώρισης της διαταραχής ποικίλλει
• οι κοινωνικές δεξιότητες ποικίλλουν
• Η ικανότητα επικοινωνίας είναι ανεπαρκής
• συνήθως δεν υπάρχει απώλεια χειρωνακτικών δεξιοτήτων

Τα περισσότερα από τα άτομα που πάσχουν ανήκουν στο ενδιάμεσο έως φυσιολογικό εύρος νοητικής καθυστέρησης. Τα διαγνωστικά κριτήρια δεν έχουν καθοριστεί επακριβώς.

Μπορεί ο αυτισμός να συγχέεται με τη νοητική καθυστέρηση;

Τα περισσότερα παιδιά με αυτισμό ανήκουν στο εύρος της μέτριας έως σοβαρής νοητικής καθυστέρησης.

Το 60% των παιδιών με αυτισμό έχουν δείκτη νοημοσύνης κάτω από 50, το 20% των παιδιών με αυτισμό βρίσκονται στο εύρος της ήπιας νοητικής καθυστέρησης και το 20% των παιδιών με αυτισμό έχουν μέσο ή άνω του μέσου όρου δείκτη νοημοσύνης.

Η διάκριση μεταξύ σοβαρού αυτισμού και νοητικής καθυστέρησης μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς η νοητική καθυστέρηση μπορεί να εμφανίζει συμπτώματα που μοιάζουν με αυτισμό.

Ωστόσο, τα παιδιά με νοητική υστέρηση, σε αντίθεση με τα παιδιά με αυτισμό, είναι περισσότερο κοινωνικοποιημένα, έχουν φαντασία και τους αρέσει να επικοινωνούν λεκτικά και μη λεκτικά, με χειρονομίες και εκφράσεις του προσώπου.

Ορισμένες φορές η έγκαιρη διάγνωση είναι πιο δύσκολη, ιδίως όταν συνυπάρχουν προβλήματα όρασης και ακοής.

Η καθυστερημένη ανάπτυξη είναι χαρακτηριστικό των παιδιών με νοητική αναπηρία, αλλά η ανάπτυξη των παιδιών με αυτισμό είναι ποιοτικά διαφορετική.

Τα παιδιά με αυτισμό είναι συγκρίσιμα με τα υγιή παιδιά σε ορισμένα επίπεδα ανάπτυξης, για παράδειγμα, στις κινητικές δεξιότητες, αλλά σε άλλους τομείς, όπως η επικοινωνία, οι κοινωνικές σχέσεις και η φαντασία, υστερούν πολύ.

Αν τα παιδιά με αυτισμό έχουν κάποιες δεξιότητες πάνω από το μέσο όρο, δεν μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν στην πρακτική ζωή.

Ο προσδιορισμός του βαθμού νοητικής καθυστέρησης και του επιπέδου ανάπτυξης του λόγου έχει πολύ σημαντικό ρόλο όσον αφορά την πρόγνωση και το σχεδιασμό της ατομικής θεραπείας για τα παιδιά με αυτισμό.

Ευνοϊκότερη εξέλιξη μπορεί να αναμένεται σε παιδιά με δείκτη νοημοσύνης μεγαλύτερο από 50 και εμφάνιση λεκτικών εκφράσεων μέχρι την ηλικία των 5 ετών.

Η διάγνωση γίνεται με βάση την ψυχιατρική εξέταση του παιδιού. Εστιάζει στις εκδηλώσεις και στο ιστορικό που λαμβάνεται από τους γονείς.

Η ποικιλία των κλινικών εκδηλώσεων καθιστά επίσης δύσκολη τη διάγνωση.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα των παιδιών με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού; (από το άρθρο Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού με λίγα λόγια: Γνωρίζετε τα συμπτώματα;)

• Καθυστερημένη έναρξη της ομιλίας
• Πλήρης απουσία της ικανότητας ομιλίας
• αδυναμία διεξαγωγής συνομιλίας
• αδυναμία διατήρησης μιας συνομιλίας
• αδυναμία αντιστάθμισης των λεκτικών ελλειμμάτων με μη λεκτικά ελλείμματα
• ανωμαλίες στη μη λεκτική επικοινωνία
• ανικανότητα διατήρησης της προσοχής
• στερεότυπα πρότυπα συμπεριφοράς και ενδιαφερόντων
• διαταραχές συμπεριφοράς, ξεσπάσματα
• επιθετική συμπεριφορά προς τον εαυτό και τους άλλους
• άλλες διαταραχές της διάθεσης ή εναλλαγές της διάθεσης
• ενασχόληση με ασήμαντα μέρη αντικειμένων
• κινητικές ανωμαλίες (υποτονία, ακροβασία, αδεξιότητα)
• ανικανότητα δημιουργίας και διατήρησης σχέσεων
• Έλλειψη συναισθηματικών συναισθημάτων
• Έλλειψη μοιράσματος της χαράς και της ευτυχίας με τους άλλους
• απουσία φόβου (όταν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος)
• φτωχή έως καθόλου φαντασία, απεικόνιση
• αισθητηριακές αποκλίσεις (ευαισθησία στο θόρυβο, στην αφή)
• γευστικές αποκλίσεις (προτίμηση μόνο σε ορισμένα τρόφιμα)
• Διαταραχές ύπνου

Είναι τα αυτιστικά παιδιά εκπαιδεύσιμα;

Η εκπαίδευση των μαθητών με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές με και χωρίς νοητική αναπηρία μπορεί να εφαρμοστεί σε:

• Δημοτικό σχολείο για μαθητές με αυτισμό
• Σε ειδική τάξη για μαθητές με αυτισμό σε δημοτικό σχολείο
• Με τη μορφή ένταξης σε γενικές τάξεις του δημοτικού σχολείου

Ανεξάρτητα από το αν οι μαθητές εκπαιδεύονται σε δημοτικό σχολείο για μαθητές με αυτισμό, σε ειδική τάξη ή με τη μορφή ένταξης, η εκπαίδευση και η κατάρτιση πραγματοποιείται σύμφωνα με:

• Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά και μαθητές με αυτισμό ή άλλες διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές
• Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά και μαθητές με αυτισμό ή άλλες διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές χωρίς νοητική αναπηρία

Ένας από τους αρνητικούς εκλυτικούς παράγοντες ακατάλληλης συμπεριφοράς στα παιδιά με PAS είναι τα προβλήματα επικοινωνίας.

Ως εκ τούτου, όλες οι προσπάθειες από την πλευρά των επαγγελματιών, των εκπαιδευτικών και των γονέων θα πρέπει να κατευθύνονται προς την άρση αυτών των επικοινωνιακών εμποδίων μέσω εναλλακτικών μορφών επικοινωνίας, όπως τα εναλλακτικά και επαυξητικά συστήματα.

Το εναλλακτικό και επαυξητικό σύστημα είναι σημαντικό για την ανάπτυξη όχι μόνο των επικοινωνιακών δεξιοτήτων αλλά και των γνωστικών δεξιοτήτων για την ανάπτυξη της μνήμης, την εξάσκηση στο φαγητό, το ντύσιμο ή την αλλαγή των δραστηριοτήτων τους.

Η κύρια μέθοδος και το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο πρόγραμμα στην εργασία με παιδιά με αυτισμό και στην εκπαίδευσή τους στην τάξη είναι το πρόγραμμα TEACCH.

Η γενική του αρχή είναι η εξής:

• ατομική προσέγγιση
• οπτικοποίηση
• δόμηση

Το πρόγραμμα προσαρμόζεται στην ατομικότητα, τις ανάγκες και την προσωπικότητα του κάθε παιδιού. Μειώνει την κατάσταση άγχους και απογοήτευσης που προέρχεται από την έλλειψη κατανόησης του λόγου.

Εξαλείφεται η ακατάλληλη συμπεριφορά και ενισχύεται η ικανότητα μάθησης και η απόκτηση αίσθησης ασφάλειας και σιγουριάς στο περιβάλλον.

Μια άλλη τεχνική είναι το πρόγραμμα PECS.

Σχεδόν κάθε παιδί είναι σε θέση να το μάθει.

Πρόκειται για ένα σύστημα επικοινωνίας με ανταλλαγή εικόνων που εμπίπτει σε μια μορφή εναλλακτικής και επαυξητικής επικοινωνίας.

Στόχος του είναι να διδάξει στα άτομα λειτουργική επικοινωνία:

• Πώς;
• Γιατί;
• Με ποιον να επικοινωνούν;

Το PECS είναι επίσης μια υποστηρικτική μορφή για την ανάπτυξη της λεκτικής επικοινωνίας.

Το πλεονέκτημα είναι ότι:

• δεν εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού
• δεν απαιτεί οπτική επαφή
• το παιδί δεν χρειάζεται να έχει αναπτύξει σε βάθος τις λεπτές κινητικές δεξιότητες και τη λεκτική επικοινωνία

Η αρχή του PECS είναι ότι αν ένα παιδί επιθυμεί ένα αντικείμενο, θα το λάβει με αντάλλαγμα ένα σύμβολο.

Το σύμβολο μπορεί να είναι μια φωτογραφία, μια εικόνα, ένα μοντέλο ή πραγματικά αντικείμενα.

Δημιουργείται ένα βιβλίο επικοινωνίας για κάθε παιδί που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να επικοινωνήσει σύμφωνα με τις προτιμήσεις του.

Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά έχουν σημαντικά προβλήματα προσαρμοστικότητας. Επομένως, χρειάζονται να έχουν μια αίσθηση ασφάλειας, σιγουριάς, λογικής και τάξης τόσο στο οικιακό όσο και στο σχολικό περιβάλλον για να αντισταθμίσουν την αναπηρία τους.

Λίγα λόγια εν κατακλείδι

Όταν ένα παιδί γεννιέται με αναπηρία, η οικογένεια βρίσκεται σε μια κατάσταση που δεν περίμενε, που δεν γνωρίζει, που δεν προκάλεσε.

Ο τρόπος με τον οποίο η οικογένεια και το περιβάλλον της αντιμετωπίζουν την κατάσταση είναι πολύ σημαντικός.

Η αντίδραση και η στάση της οικογένειας και του άμεσου περιβάλλοντος είναι πολύ σημαντική για το παιδί με αναπηρία και για την περαιτέρω ανάπτυξή του.

Κατά την εργασία με τέτοια παιδιά, είναι πολύ σημαντικό να εστιάζουμε σταθερά στην εφαρμογή των παραπάνω αρχών σε σχέση με τη μοναδικότητα του μαθητή.

Οι εκπαιδευτικές ανάγκες και οι συνθήκες πρέπει να προσαρμόζονται στην προσωπικότητα, την ατομικότητα και την ικανότητα επίδοσης του/της.

Όταν χρησιμοποιούνται σωστά, βελτιώνουν την πρόσβαση στις πληροφορίες, την απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων και την ένταξη στην κοινωνία ή σε μια ομάδα συνομηλίκων.

Όταν χρησιμοποιούνται αναποτελεσματικά ή ανεπαρκώς, οι μέθοδοι αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπαρκείς εκδηλώσεις συμπεριφοράς των μαθητών, λανθασμένες αρχές απόκτησης γνώσεων, απογοήτευση, αδιαφορία, απόρριψη ή έλλειψη σεβασμού προς τις απαιτήσεις και την εξουσία.

Αυτό στη συνέχεια προηγείται του αποκλεισμού από την ομάδα των συνομηλίκων και μιας συνολικά μειωμένης ποιότητας ζωής.

Ένα προσαρμοσμένο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον συμβάλλει επίσης στην επιτυχία της εκπαίδευσης. Οι δραστηριότητες και τα καθήκοντα για το παιδί πρέπει να απεικονίζονται εκ των προτέρων στο ατομικό ημερήσιο πρόγραμμα του παιδιού και οι διαδικασίες να χωρίζονται σε απλές ενότητες.