Οστεοαρθρίτιδα του γόνατος: αργά αλλά σταθερά καταστρέφει τις αρθρώσεις του γόνατος, πώς να την αντιμετωπίσετε;

Η γοναρθρίτιδα είναι μια μη φλεγμονώδης, εκφυλιστική νόσος που επηρεάζει έως και το 15% του πληθυσμού. Όπως και η αρθρίτιδα άλλων αρθρώσεων, τείνει να αυξάνεται με την ηλικία.

Τα γόνατα (και τα ισχία) είναι αρθρώσεις που φέρουν βάρος, γι' αυτό και υπερφορτώνονται και αναπτύσσεται κατά προτίμηση οστεοαρθρίτιδα στις περιοχές αυτές.

Δομή και λειτουργία της άρθρωσης

Η άρθρωση (articulatio) είναι το σημείο όπου δύο ή περισσότερα οστά ενώνονται μεταξύ τους. Το ένα άκρο του οστού καταλήγει στην αρθρική κεφαλή και το άλλο στην υποδοχή, ώστε να εφαρμόζουν καλά μεταξύ τους. Αποτελούν τις βασικές επιφάνειες της άρθρωσης και οι επιφάνειές τους καλύπτονται από υαλώδη χόνδρο. Οι ανωμαλίες μεταξύ της κεφαλής και της υποδοχής συμπληρώνονται από αρθρικές πλάκες χόνδρου (π.χ. δίσκοι, μηνίσκοι).

Η άρθρωση προστατεύεται από ένα εξωτερικό κέλυφος, που ονομάζεται αρθρική κάψα. Η αρθρική κάψα αποτελείται από δύο βασικά μέρη. Το εξωτερικό μέρος αποτελείται από ένα συμπαγές στρώμα συνδέσμων, που περιβάλλεται κατά τόπους από ίνες κολλαγόνου (σύνδεσμοι). Το εσωτερικό, σπηλαιώδες μέρος της άρθρωσης αποτελείται από μια λεπτή μεμβράνη, τον αρθρικό χιτώνα, ο οποίος υγραίνεται από ένα υγρό από πλάσμα αίματος, που ονομάζεται αρθρικό υγρό.

Ενδιαφέρον γεγονός: Ο υαλώδης χόνδρος που καλύπτει τα άκρα των οστών στην άρθρωση αποτελείται από ελαστικό συνδετικό ιστό. Τρέφεται από το αρθρικό υγρό και διάχυτα από τα οστά. Η βλάβη του είναι μη αναστρέψιμη και δεν έχει την ικανότητα να αναδομηθεί.

Ιδιαιτερότητες της άρθρωσης του γόνατος

Η άρθρωση του γόνατος (articulatio genus) είναι η μεγαλύτερη και πιο πολύπλοκη άρθρωση του ανθρώπινου σώματος. Η σταθερότητα και η αντοχή της καθορίζουν τη συνολική στάση του σώματος, τη φέρουσα ικανότητα και τη βάδιση του ατόμου. Εξ ου και η ονομασία της ή η ταξινόμησή της ως φέρουσα άρθρωση.

Η κεφαλή της άρθρωσης σχηματίζεται από το άκρο του μηριαίου οστού (femur) που προσαρμόζεται στην κοιλότητα της άρθρωσης που αποτελείται από το άνω τμήμα της κνήμης (tibia). Δύο χόνδροι, οι μηνίσκοι, γεμίζουν το κέντρο του μηριαίου οστού και της κνήμης. Οι μηνίσκοι έχουν σχήμα δύο μισοφέγγαρων και συνδέονται με την κνήμη. Σε αντίθεση με άλλες αρθρώσεις, στο εσωτερικό της άρθρωσης του γόνατος διασταυρώνονται δύο ξεχωριστοί σύνδεσμοι.

Στο μπροστινό μέρος της άρθρωσης του γόνατος βρίσκεται η επιγονατίδα, η οποία καλύπτεται στα πλάγια από τους πλευρικούς συνδέσμους. Προστατεύεται, καλύπτεται και ενισχύεται στο μπροστινό μέρος από τον τένοντα.

Ενδιαφέρον γεγονός: Η περόνη (περόνη, το δεύτερο οστό της κνήμης) δεν συνδέεται με την κνήμη στην άρθρωση του γόνατος ούτε με το μηριαίο οστό. Το βάρος του σώματος και η συνολική φέρουσα ικανότητα του βάρους τοποθετείται κυρίως στην κνήμη. Η περόνη είναι πολύ λεπτή και αδύναμη για να υποστηρίξει το βάρος ενός ατόμου. Σπάει πολύ συχνά.

Λειτουργίες της άρθρωσης του γόνατος

Η άρθρωση του γόνατος παρέχει κίνηση στην περιοχή του γόνατος. Συγκεκριμένα, παρέχει κάμψη, έκταση και ελαφρά περιστροφή όταν τα γόνατα είναι λυγισμένα. Αυτοί οι τύποι κίνησης είναι απαραίτητοι για το περπάτημα και άλλους τύπους κίνησης (κάμψη, κάθισμα, ορθοστασία, στροφή).

Τι είναι η γονάρθρωση και τι συμβαίνει στα σπλάχνα της άρθρωσης;

Η γοναρθρίτιδα είναι μια μη φλεγμονώδης, εκφυλιστική νόσος του αρθρικού χόνδρου του γόνατος. Προκύπτει από διάφορα και σε ορισμένες περιπτώσεις όχι εντελώς σαφή αίτια. Μια ορισμένη αιτιολογία είναι η γήρανση. Προσβάλλει κατά προτίμηση το μέσο τμήμα στο επίπεδο του μηριαίου-μηριαίου και του επιγονατιδομηριαίου τμήματος.

Οι αρχικές αλλαγές σε μεταβολικό επίπεδο προκαλούν καταστροφή της οστικής μάζας. Υπό την επίδραση αυτών των καταβολικών διεργασιών, ο κατεστραμμένος οστικός χόνδρος λεπταίνει με την πάροδο του χρόνου. Αναπτύσσονται διαβρώσεις και ρωγμές, οι αρθρικές επιφάνειες γίνονται ανώμαλες και η αρθρική σχισμή στενεύει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παραμόρφωση της άρθρωσης του γόνατος, την απόκλιση από την αξονική θέση και τα συνεπακόλουθα προβλήματα κινητικότητας.

ΣΥΜΒΟΥΛΗ: Σταματήστε την αρθρίτιδα

Μια άρθρωση του γόνατος που έχει υποστεί βλάβη από μια αρθριτική διαδικασία προκαλεί δυσκαμψία στο γόνατο, πόνο, εξωτερικά ορατές παραμορφώσεις και προβλήματα κινητικότητας. Επιβαρύνει περισσότερο τον ασθενή όταν ανεβαίνει σκάλες ή σκύβει (π.χ. βάζει τα παπούτσια του). Η έγερση από καθιστή θέση μπορεί επίσης να αποτελέσει πρόβλημα.

Προλάβετε τα πρώτα σημάδια της νόσου!

Τα πρώτα προειδοποιητικά σημάδια της οστεοαρθρίτιδας ως τέτοιας περιλαμβάνουν την πρωινή δυσκαμψία των αρθρώσεων, η οποία είναι η ίδια και στη γονατίδωση. Μετά την κίνηση, η δυσκαμψία εξαφανίζεται. Στη συνέχεια, ο πόνος στο γόνατο εμφανίζεται με τη σωματική άσκηση ή την υπερβολική επιβάρυνση των αρθρώσεων του γόνατος (περπάτημα σε ανώμαλο έδαφος, κάθισμα, ανέβασμα σκάλας). Ο πόνος ανάπαυσης δεν εμφανίζεται στην αρχή της νόσου.

Καθώς η νόσος εξελίσσεται (αναπτύσσεται), αρχίζει να εμφανίζεται πόνος στην ηρεμία. Συνήθως, επιδεινώνεται στο τέλος της ημέρας. Οι αυξανόμενες παραμορφώσεις προκαλούν αποκλίσεις στην αξονική θέση. Εμφανίζονται οι πρώτες διαταραχές της κινητικότητας (κάμψη, έκταση, στροφή). Ένα γνωστό και τυπικό σύμπτωμα είναι η συστολή κάμψης. Πρόκειται για σταδιακά αυξανόμενη κάμψη του άκρου (κάμψη) με αδυναμία έκτασης (διάταση).

Ενδιαφέρον: Στη γοναρθρίτιδα παρατηρείται το λεγόμενο φαινόμενο giving way, κατά το οποίο το πάσχον άκρο πέφτει ανεξέλεγκτα. Οι ασθενείς είναι επιρρεπείς σε πτώσεις και σε τραυματισμούς λόγω τραυματισμού. Αυτό οφείλεται στην αυξανόμενη αστάθεια της άρθρωσης του γόνατος.

Πίνακας με τα αρχικά και τα προχωρημένα συμπτώματα της γοναρθρίτιδας

Στάδια της γοναρθρίτιδας κατά Kellgren-Lawrence

Η γοναρθρίτιδα αρχίζει διακριτικά και αργά. Στα αρχικά στάδια εμφανίζονται μη ειδικά ενοχλήματα που συχνά αποδίδονται στην κόπωση, την εξάντληση, την υπερβολική σωματική άσκηση ή απλώς στη φυσική διαδικασία γήρανσης.

Αρχικά, η δυσκαμψία των αρθρώσεων του γόνατος και ο ήπιος πόνος εμφανίζονται συνήθως μετά την άσκηση. Οι ασθενείς συνήθως αναζητούν ιατρική βοήθεια μόνο όταν εμφανίζουν έντονο πόνο και προβλήματα κινητικότητας που περιορίζουν τις συνήθεις καθημερινές τους δραστηριότητες και εμφανίζονται σε κατάσταση ηρεμίας.

Στάδια της γοναρθρίτιδας σύμφωνα με τους Kellgren-Lawrence με βάση την εξέλιξη της νόσου στο χόνδρο

Τρέχουσες θεραπευτικές επιλογές για την αρθροπάθεια του γόνατος

Μπορούμε να προστατευτούμε σε κάποιο βαθμό από την εμφάνιση της γόνατος με έναν υγιεινό τρόπο ζωής, με υγιεινή διατροφή και χωρίς να παραμελούμε τη σωματική δραστηριότητα. Ωστόσο, η γήρανση φέρνει μαζί της αλλαγές σε όλο το σώμα. Υπάρχουν επίσης αλλαγές στα οστά και τις αρθρώσεις που είναι αναπόφευκτες. Αργότερα, ο μόνος τρόπος για να ανακουφιστούν τα συμπτώματα της νόσου είναι η κατάλληλη θεραπεία.

Μη φαρμακευτικές θεραπείες για τη γονάρθρωση

Στα αρχικά στάδια της γονάρθρωσης, τα συμπτώματα δεν είναι τόσο περιοριστικά και επείγοντα. Καλό είναι, λοιπόν, να ακολουθούνται ορισμένες αρχές, μετριάζοντας έτσι την εξέλιξη της μη αναστρέψιμης πάθησης. Πρόκειται για βασικά μέτρα που δεν είναι επαχθή και είναι ωφέλιμα.

1. Αλλαγή του τρόπου ζωής (βιταμίνες, κολλαγόνο...)
2. Μείωση της παχυσαρκίας
3. τακτική σωματική δραστηριότητα χωρίς υπερβολική καταπόνηση των γονάτων
4. κατάλληλα υποδήματα, ορθοπεδικά βοηθήματα
5. διδακτικές ασκήσεις με φυσιοθεραπευτή
6. μασάζ
7. ηλεκτροθεραπεία
8. κρυοθεραπεία
9. βελονισμός
10. φωτοθεραπεία

Φαρμακευτική θεραπεία

Η θεραπεία της γοναρθρίτιδας ουσιαστικά δεν διαφέρει από τις άλλες θεραπείες για άλλες αρθρώσεις που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα. Το φάρμακο πρώτης επιλογής είναι η παρακεταμόλη. Κατάλληλα φάρμακα και συχνά χρησιμοποιούμενα είναι τα μη στεροειδή αντιρευματικά φάρμακα (π.χ. ibalgin). Υπάρχουν και με τη μορφή τοπικών αλοιφών με αναλγητική και αντιφλεγμονώδη δράση.

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, κορτικοστεροειδή και υαλουρονικό οξύ χορηγούνται με ένεση στον αρθρικό χόνδρο. Στη γοναρθρίτιδα προτιμάται η ενδοαρθρική (ενδαρθρική) χορήγηση κορτικοστεροειδών. Η χορήγηση θειικής χονδροτίνης και γλυκοζαμίνης είναι κατάλληλη.

Σε σοβαρές επώδυνες καταστάσεις χρησιμοποιούνται επίσης οπιοειδή αναλγητικά (τραμάλη, μορφίνη) για την αντιμετώπιση του μέτριου έως σοβαρού πόνου. Ωστόσο, η χρήση τους υπόκειται σε ιατρική συνταγή και συνιστάται μόνο από γιατρό.

Τα παυσίπονα κατατάσσονται με βάση την ισχύ της αναλγητικής επίδρασης

1. Παρακεταμόλη
2. μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα
3. κορτικοστεροειδή και υαλουρονικό οξύ
4. θειική χονδροϊτίνη, γλυκοζαμίνη
5. Οπιοειδή αναλγητικά

Χειρουργικές και χειρουργικές επεμβάσεις όταν οι άλλες θεραπείες έχουν αποτύχει

Είναι απίστευτο, στη σημερινή προχωρημένη εποχή, η πρώτη αναφορά στην αντικατάσταση αρθρώσεων χρονολογείται από το 1960. Ο McKeever, ένας γιατρός, προσπάθησε να αντικαταστήσει μια κατεστραμμένη άρθρωση με πλάκες από κράμα χρωμίου-κοβαλτίου.

5 χειρουργικές επεμβάσεις για τη γονάρθρωση

1. Μερική αντικατάσταση γόνατος
2. ολική αντικατάσταση γόνατος
3. Οστεοτομία και προληπτικές διαδικασίες
4. πλύση της άρθρωσης
5. αρθροδέτηση

Μερική αντικατάσταση γόνατος - ημιαρθροπλαστική

Ολική αρθροπλαστική γόνατος

Οστεοτομία και προληπτική χειρουργική

Αυτές οι διαδικασίες προτιμώνται σε νεότερους ασθενείς. Περιλαμβάνουν τη χειρουργική διάνοιξη της άρθρωσης και την αποκοπή, τη συντόμευση του οστού ή την πραγματοποίηση αλλαγών στη δομή του. Η διαδικασία χρησιμοποιείται για τη διόρθωση των ατελειών και την εξάλειψη του πόνου. Σε μεγαλύτερους ασθενείς, η χειρουργική οστεοτομία και η ταυτόχρονη αντικατάσταση της άρθρωσης συνδυάζονται.

Πλύση και καθαρισμός των αρθρώσεων

Η πλύση των αρθρώσεων (έκπλυση των αρθρώσεων) και ο καθαρισμός (τεχνική διέγερσης του μυελού) πραγματοποιούνται σε ασθενείς με επώδυνες παθήσεις. Ωστόσο, παρέχουν μόνο προσωρινή ανακούφιση και δεν προσφέρουν καμία προοπτική μακροχρόνιας θεραπείας ή αναστροφής της παθολογικής διαδικασίας. Αν και το στιγμιαίο αποτέλεσμα είναι ευεργετικό για τον ασθενή όσον αφορά τον έλεγχο του πόνου και τη βελτίωση της κινητικότητας, δεν εγγυάται μακροχρόνια βελτίωση.

Arthrodesis

Ηαρθροδέση είναι μια χειρουργική επέμβαση που ενδείκνυται για γοναρθρώσεις στις οποίες η αντικατάσταση της άρθρωσης έχει αποτύχει. Πρόκειται ουσιαστικά για μια επέμβαση διάσωσης. Ενδείκνυται επίσης για σηπτικές καταστάσεις στο γόνατο. Πραγματοποιείται με τη χρήση σμίλεων και κοπτών για την κατεργασία της άρθρωσης. Στόχος της επέμβασης είναι η δημιουργία μιας οστικής σύντηξης της πάσχουσας άρθρωσης. Το αποτέλεσμα είναι ένας παράδοξος περιορισμός της κίνησης στην άρθρωση που αποτρέπει τον πόνο και την εξέλιξη της νόσου.