Πώς να διακρίνετε τα κρυολογήματα από τις πιο σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος;

Έχετε προσβληθεί από πονοκεφάλους, μυϊκούς πόνους, πυρετό, ξυσίματα στο λαιμό, ξηρό βήχα, δυσκολίες στην αναπνοή, βουλωμένη μύτη ή άλλα συμπτώματα; Δεν χρειάζεται να πανικοβληθείτε αμέσως, μπορεί να είναι απλώς ένα κοινό κρυολόγημα!

Γιατί σήμερα φοβόμαστε περισσότερο τις λοιμώξεις του αναπνευστικού από ό,τι παλαιότερα;

Ίσως μια ανόητη ερώτηση σε μια εποχή που αντιμετωπίζουμε την παγκόσμια πανδημία του COVID-19.

Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν πολλές άλλες ασθένειες στον κόσμο.

Κάποιες είναι ασήμαντες, κάποιες αποτελούν μεγαλύτερη απειλή από τον κοροναϊό.

Η τρέχουσα κατάσταση:

• Οι άνθρωποι φοβούνται με την παραμικρή μύξα
• υπερ-παρακολουθώντας και αγνοώντας άλλες ασθένειες που υπήρχαν μέχρι σήμερα.
• ξεχνώντας ότι οι άλλες ασθένειες εξακολουθούν να υπάρχουν.
• φοβούνται να βήξουν δημόσια, παρά το γεγονός ότι φορούν μάσκα μύτης
• νιώθουν ενοχές όταν φτερνίζονται σε ένα κατάστημα
• αν έχουν πυρετό, εισπράττουν άσχημα βλέμματα από τους άλλους και αποφεύγονται
• ξεχνούν ότι το υπερβολικό άγχος μπορεί επίσης να σκοτώσει

Διαβάστε επίσης τα άρθρα του περιοδικού:Ποια είναι η πορεία της νόσου του κοροναϊού COVID-19; καθώς και τυπικά και λιγότερο συνηθισμένα συμπτώματα

Δεν σημαίνει κάθε κρυολόγημα COVID-19

Καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, ο αριθμός των ιογενών ασθενειών αυξάνεται, όπως κάθε χρόνο πριν.

Η πιο κρίσιμη περίοδος για την εμφάνιση κρυολογήματος, γρίπης και άλλων λοιμώξεων είναι από τον Οκτώβριο έως τα τέλη Μαρτίου.

Ο κρύος, συννεφιασμένος καιρός και η έλλειψη ηλιοφάνειας προκαλούν χαμηλότερη παραγωγή βιταμίνης D και, επομένως, αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Με απλά λόγια, αυτή είναι η περίοδος κατά την οποία οι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στο να αρρωστήσουν. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σύγχυση σε πολλούς λαϊκούς ανθρώπους αυτή τη στιγμή, καθώς δεν σημαίνει κάθε θερμοκρασία αυτόματα κοροναϊό.

Ενδιαφέρον: Ο κοροναϊός είναι ένας ιός που γνωρίζουμε εδώ και πολύ καιρό. Το κοινό κρυολόγημα (ρινίτιδα acuta) προκαλείται συχνά από τον κοροναϊό. Ωστόσο, στα τέλη του 2002 και στις αρχές του 2003, εμφανίστηκε ένας νέος τύπος αυτού του ιού που έφτασε στους ανθρώπους από τα civets. Αυτός δεν προκάλεσε μόνο φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου, αλλά εισέβαλε και στην κατώτερη αναπνευστική οδό και προκάλεσε το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας SARS. Η στροφή του 2019-2020 μας έφερε τη νέα του μετάλλαξη SARS-Cov-2 με τη μορφή της νόσου COVID-19.

Οι πιο συνηθισμένοι ιοί που εμφανίζονται το χειμώνα:

• hRV - ανθρώπινος ρινοϊός
• αδενοϊός (ρινοϊός)
• Κοροναϊός (ρινίτιδα, πνευμονία)
• ορθομυξοϊός - ιός της γρίπης (γρίπη A, B, C)
• RSV - αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (ρινίτιδα, βρογχίτιδα)
• hMPV - ανθρώπινος μεταπνευμονοϊός (ρινίτιδα, βρογχίτιδα)
• hBoV - ιός της ανθρώπινης κόκας

Διαβάστε επίσης άρθρα στο περιοδικό:Νέος κοροναϊός: Γνωρίζετε τα συμπτώματα, τις ομοιότητες ή τις διαφορές με τη γρίπη;Κοροναϊός vs. γρίπη: Ποιος μας απειλεί περισσότερο;

Κρυολογήματα (συνάχι), τι είναι και τι τα προκαλεί;

Η ρινίτιδα acuta (οξεία ρινίτιδα) είναι κυρίως γνωστή με τη δημοφιλή ονομασία κοινό κρυολόγημα. Πρόκειται για μια κατά κύριο λόγο ιογενή νόσο του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Είναι μια αιφνίδια φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου που προκαλείται από περισσότερους από 200 διαφορετικούς ιούς του αναπνευστικού συστήματος. Κυριαρχούν οι ρινοϊοί (50-60%), ακολουθούν οι κορονοϊοί (25%) και σπανιότερα οι αδενοϊοί, οι ιοί της γρίπης Α και Β. Περιστασιακά, μπορεί επίσης να προκληθεί από βακτηριακούς παράγοντες.

Το κοινό κρυολόγημα εμφανίζεται σποραδικά καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, αλλά είναι μία από τις πιο συχνές ιογενείς ασθένειες του κόσμου εποχικού χαρακτήρα. Τις ψυχρότερες εποχές η συχνότητά του είναι τεράστια.

Εμφανίζεται κυρίως το χειμώνα, όταν το ψυχρό περιβάλλον επιταχύνει την ξήρανση του ρινικού βλεννογόνου, διευκολύνοντας την προσκόλληση και την εγκατάσταση των ιών. Επιπλέον, τα θερμαινόμενα και μη αεριζόμενα σπίτια επιταχύνουν την εξάπλωση της λοίμωξης μεταξύ των συγγενών.

Πίνακας με τη βασική διαίρεση της ρινίτιδας

Μολυσματικότητα και μετάδοση

Το κρυολόγημα έχει σχετικά σύντομη και ήπια πορεία. Ωστόσο, αυτό είναι που επιτρέπει στον άρρωστο να κινείται ελεύθερα χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.

Οι ανεξέλεγκτες μετακινήσεις (σχολεία, παιδικοί σταθμοί, καταστήματα, κέντρα αναψυχής) επιτρέπουν στον ιό να εξαπλωθεί γρήγορα και να έρθει σε επαφή με ευαίσθητα άτομα χωρίς προβλήματα.

Η μετάδοση από άτομο σε άτομο γίνεται με σταγονίδια, δηλαδή με μολυσμένα σταγονίδια που διασκορπίζονται στον αέρα μετά από φτέρνισμα ή βήχα ενός αρρώστου, ή με άμεση επαφή.

Μόλις μολυνθεί ένα ευαίσθητο άτομο, ο ιός εγκαθίσταται στα κύτταρα του αναπνευστικού βλεννογόνου, προσβάλλοντας, ξηραίνοντας, ξεφλουδίζοντας και καταστρέφοντας τους βλεννογόνους, συνηθέστερα τον ρινικό βλεννογόνο.

Τα πυογόνα μικρόβια αρέσκονται να εγκαθίστανται σε τέτοιους ευαίσθητους βλεννογόνους, τα οποία στη συνέχεια προκαλούν τοπική αιμάτωση, πρήξιμο και πυροδοτούν ένα υδαρές έκκριμα - μύξες.

Η περίοδος επώασης του κρυολογήματος είναι συνήθως 2 έως 3 ημέρες πριν από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Δεν διαρκεί πολύ. Αρχίζει να υποχωρεί στον ίδιο περίπου χρόνο (1 έως 4 ημέρες).

Πώς εκδηλώνεται το κρυολόγημα;

• Το κρυολόγημα είναι μια νόσος που προσβάλλει την ανώτερη αναπνευστική οδό, δηλαδή τον ρινικό βλεννογόνο - ρινίτιδα.
• Συχνά περνάει στον βλεννογόνο του ρινοφάρυγγα, τότε ονομάζεται ρινοφαρυγγίτιδα.

Ως αποτέλεσμα της φλεγμονώδους αντίδρασης, ο προσβεβλημένος βλεννογόνος είναι υπερβολικά διογκωμένος, κόκκινος, πρησμένος και τοπικά διογκωμένος. Το πρήξιμο μειώνει τη ρινική διαβατότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα βραχνάδα, δυσκολία στην αναπνοή από τη μύτη και αναγκαστική αναπνοή από το στόμα.

Η αυξημένη ρινική έκκριση είναι χαρακτηριστική. Το έκκριμα είναι υδαρές στην αρχή. Αργότερα είναι θολό, βλεννώδες.

Οι ασθενείς βιώνουν μια ενοχλητική "φαγούρα στη μύτη".

Συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος στα διάφορα στάδιά του:

1. Προδρομικό στάδιο - κακουχία, γενική αδυναμία, κόπωση, αϋπνία τη νύχτα, πυρετός, πονοκέφαλος, όρεξη, ξηρότητα των βλεννογόνων, κνησμός στη μύτη και τα μάτια
2. Καταρροϊκό στάδιο - πρήξιμο του ρινικού βλεννογόνου, υδαρές ρινικό έκκριμα, βουλωμένη μύτη, παροδική απώλεια της όσφρησης, βουητό, υγρά αυτιά, δακρύρροια
3. Τελικό στάδιο - σταδιακή υποχώρηση του προβλήματος, χαλάρωση των αεραγωγών, επιστροφή της όσφρησης

Το πρήξιμο του ρινικού βλεννογόνου σε αυξημένη έκκριση από τη μύτη μπορεί να προκαλέσει σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα έως και ασφυξία σε νεογέννητα και βρέφη.

Διαβάστε επίσης το άρθρο του περιοδικού:Βουλωμένημύτη στα παιδιά: γιατί προκαλεί εμετό και πώς αντιμετωπίζεται;

Ποιες ασθένειες συγχέονται συχνότερα με το κοινό κρυολόγημα;

Το κοινό κρυολόγημα μπορεί πολύ εύκολα να συγχέεται με οποιαδήποτε άλλη αναπνευστική λοίμωξη εποχικής φύσης και με σχεδόν οποιαδήποτε αναπνευστική λοίμωξη που προσβάλλει το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα.

Όταν συνδυάζονται αυτές οι περιστάσεις, είναι σχεδόν αδύνατο να ξεχωρίσουμε ορισμένες ασθένειες χωρίς εργαστηριακή διάγνωση.

Υπάρχουν πολλές εποχικές ασθένειες, γι' αυτό παρατίθενται μόνο οι πιο συχνές και σοβαρές.

Ρινοφαρυγγίτιδα (φλεγμονή του ρινοφάρυγγα)

Η ρινοφαρυγγίτιδα είναι μια πρωτοπαθής ιογενής νόσος, η οποία συνήθως συνυπάρχει με κάποια άλλη βακτηριακή λοίμωξη. Προκαλείται από ιούς που προκαλούν επίσης ρινίτιδα, αλλά και από παραμυξοϊούς, πικροϊούς ή ακόμη και ερπητοϊούς. Οι αιτιολογικοί παράγοντες της ρινοφαρυγγίτιδας είναι πραγματικά ευρύτατοι.

Η ρινοφαρυγγίτιδα (φλεγμονή του ρινοφάρυγγα) είναι εποχική, με κορύφωση το χειμώνα. Εκδηλώνεται πολύ παρόμοια με το κοινό κρυολόγημα, με μικρές παραλλαγές. Προσβάλλει όλες τις ηλικίες. Η πορεία της νόσου μπορεί να είναι ήπια έως απειλητική για τη ζωή, ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα.

Η περίοδος επώασης της ρινοφαρυγγίτιδας κυμαίνεται από 1 έως 3 ημέρες. Η ασθένεια διαρκεί κατά μέσο όρο 7 έως 10 ημέρες, αλλά μπορεί να είναι μεγαλύτερη ανάλογα με τον τύπο της ταυτόχρονης βακτηριακής λοίμωξης.

Συμπτώματα της ρινοφαρυγγίτιδας:

• η νόσος αρχίζει με ερυθρότητα και πρήξιμο του λαιμού, δηλαδή "πονόλαιμος"
• που σχετίζεται με πονόλαιμο και δυσκολία στην κατάποση
• συμπτώματα ρινίτιδας (ρινική καταρροή, βουλωμένη μύτη, βραχνάδα, βήχας, επιπεφυκίτιδα, υγρά μάτια...)
• η θερμοκρασία ανεβαίνει, ο ασθενής είναι αδύναμος, ληθαργικός, νυσταγμένος
• στο λαιμό γίνονται αισθητοί οι διογκωμένοι και επώδυνοι λεμφαδένες

Οξεία αμυγδαλίτιδα

Η οξεία αμυγδαλίτιδα είναι μια ασθένεια πιο γνωστή ως αμυγδαλίτιδα. Προκαλείται κυρίως από βακτηριακούς παράγοντες. Η βακτηριακή εμφάνιση παρατηρείται κυρίως το καλοκαίρι.

Το χειμώνα μπορεί να συναντήσουμε αμυγδαλίτιδα ιογενούς προέλευσης, η οποία δεν είναι τόσο συχνή.

Η περίοδος επώασης της ρινοφαρυγγίτιδας κυμαίνεται από 1 έως 3 ημέρες. Η νόσος διαρκεί κατά μέσο όρο 7 έως 10 ημέρες, ανάλογα με τον τύπο του αιτιολογικού παράγοντα.

Συμπτώματα της αμυγδαλίτιδας:

• Ερυθρότητα, πρησμένες και διογκωμένες αμυγδαλές και μαλακή υπερώα
• παρουσία πύου στις αμυγδαλές (υπόλευκες κουκίδες, πλάκα)
• πόνος και ξύσιμο στο λαιμό
• δυσκολία στην κατάποση, επώδυνη κατάποση
• λευκωπή επίστρωση στη γλώσσα
• Γεύση στο στόμα, κακή αναπνοή
• Υδαρής έκκριση στη μύτη, αργότερα βλεννώδης έως πυώδης
• ρίγη, ρίγος, υπερβολική εφίδρωση, υψηλός πυρετός
• κακουχία, κόπωση, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, νυχτερινή αϋπνία, αφυδάτωση, ζάλη
• πονοκέφαλος, πόνος στον αυχένα, στους μύες, στις αρθρώσεις, στην πλάτη
• όρεξη, ναυτία, κοιλιακό άλγος, εμετός

Γρίπη

Μετά το κοινό κρυολόγημα, η γρίπη είναι η δεύτερη πιο συχνή ιογενής λοίμωξη με εποχιακό πρότυπο. Εμφανίζεται χρόνο με το χρόνο, σε μικρές επιδημίες καθώς πλησιάζει ο χειμώνας. Προκαλείται από διάφορους τύπους ιών της γρίπης.

Ο πιο συχνά απαντώμενος είναι ο ιός της γρίπης Α, ο οποίος χαρακτηρίζεται από υψηλή μολυσματικότητα, σχετικά ταχεία εξάπλωση στην κοινότητα και πιο σοβαρή πορεία. Μικρότερες επιδημίες με πιο ήπια πορεία προκαλούνται συνήθως από τον ιό της γρίπης Β.

Η περίοδος επώασης της γρίπης κυμαίνεται από 1 έως 3 ημέρες. Η ασθένεια διαρκεί 3 ημέρες (ιός γρίπης Β), έως 7 ημέρες (ιός γρίπης Α).

Συμπτώματα της γρίπης:

• Η γρίπη αρχίζει ξαφνικά με ρίγη που σηματοδοτούν την εμφάνιση πυρετού
• ο πυρετός τείνει να είναι υψηλός μεταξύ 39 °C και 40 °C και συνοδεύεται από εφίδρωση
• η απώλεια υγρών προκαλεί ξηρότητα των βλεννογόνων, αφυδάτωση, ζάλη
• ο ασθενής έχει έντονο αίσθημα ασθένειας, το οποίο περιγράφει λέγοντας: "αισθάνομαι άρρωστος", "αισθάνομαι άρρωστος", "αισθάνομαι ότι θέλω να πεθάνω".
• η μυϊκή αδυναμία, η κακουχία και η κόπωση εμποδίζουν τον ασθενή να σηκωθεί από το κρεβάτι
• σχετικοί πονοκέφαλοι, συνήθως πίσω από τα μάτια, πόνος στην πλάτη, στους μυς, στις αρθρώσεις και στο σώμα
• πρήξιμο των βλεννογόνων της μύτης και του φάρυγγα
• η επιπεφυκίτιδα που συνοδεύεται από φωτοφοβία είναι χαρακτηριστική
• αργότερα, συνδέεται με ξηρό ερεθιστικό βήχα
• ο επίμονος βήχας και η σχετική προσπάθεια προκαλούν πόνο στο στήθος (πνεύμονα)

Ενδιαφέρον: Γενικά θεωρούμε τη γρίπη ως μια ήσσονος σημασίας ασθένεια, αλλά πολλοί επιδημιολόγοι θα διαφωνούσαν με αυτή τη λανθασμένη δήλωση. Οι επιστήμονες και οι γιατροί ανησυχούν εδώ και χρόνια για τον ιό της γρίπης και τις γονιδιακές μεταλλάξεις του. Για παράδειγμα, ο ιός της γρίπης Α δεν προκαλεί απλώς την "κοινή γρίπη" αλλά συχνά απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις. Απόδειξη της επικινδυνότητάς του είναι οι προηγούμενες επιδημίες της ισπανικής γρίπης (Η1Ν1), της γρίπης των χοίρων (Η1Ν1) το 2009 και της γρίπης των πτηνών (Η5Ν8) το 2016.

Οξεία λαρυγγίτιδα

Ηοξεία λαρυγγίτιδα είναι μια νόσος κυρίως της παιδικής ηλικίας (6 μηνών έως 5 ετών) που προσβάλλει τους ενήλικες χωρίς έλεος. Πρόκειται για μια οξεία φλεγμονή του λάρυγγα. Το πιο έντονο οίδημα βρίσκεται στον υπογλωττιδικό χώρο (κάτω από τις φωνητικές χορδές).

Η επίπτωση της λαρυγγίτιδας είναι υψηλότερη το φθινόπωρο και το χειμώνα, δηλαδή κατά την κορύφωση άλλων αναπνευστικών νοσημάτων. Ο αιτιολογικός παράγοντας της νόσου είναι ο ιός της παραϊνφλουέντζας (παραϊνφλουένζα Α και Β) σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις. Μπορεί επίσης να προκληθεί από ιούς της γρίπης, ρινοϊούς, αδενοϊούς, κορονοϊούς, μεταπνευμονοϊούς, RSV ή ηχοϊούς.

Η περίοδος επώασης της λαρυγγίτιδας κυμαίνεται από ώρες έως ημέρες. Η ασθένεια διαρκεί 7 έως 14 ημέρες.

Συμπτώματα της οξείας λαρυγγίτιδας:

• Η λαρυγγίτιδα αρχίζει αργά, μοιάζοντας αρχικά με μια κοινή ασθένεια του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος (κρυολόγημα, γρίπη).
• Αδυναμία, κακουχία, κόπωση, απώλεια ενδιαφέροντος, ιδιόρρυθμη διάθεση, έλλειψη όρεξης, κλάμα, πονοκέφαλος, πονόλαιμος
• ρίγη, ρίγος, εφίδρωση και πυρετός έως 38 °C
• η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί χωρίς πυρετό
• λόγω της συμμετοχής των φωνητικών χορδών, το παιδί μπορεί να βραχνιάσει ή ακόμη και να χάσει τη φωνή του
• το παιδί αναπνέει βαριά, με σφυριχτό ήχο κατά την εισπνοή
• τυπικό σημάδι της λαρυγγίτιδας είναι ο γαβγίζων βήχας και η επιδείνωση της κατάστασης τη νύχτα
• η κατάσταση επιδεινώνεται από το επίμονο κλάμα του παιδιού

Ενδιαφέρον: Ο κίνδυνος της οξείας λαρυγγίτιδας έγκειται στη διόγκωση του υπογλωττιδικού χώρου, ο οποίος βρίσκεται μπροστά από την είσοδο του λάρυγγα. Η εξέλιξη της πάθησης, αλλά και το κλάμα και η άσκηση του παιδιού, αυξάνουν τη διόγκωση, προκαλώντας απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού. Το κλάμα μπορεί επίσης να προκαλέσει λαρυγγόσπασμο (σύσπαση του λάρυγγα) και απόφραξη της αναπνοής. Ο λαρυγγόσπασμος είναι η συχνότερη αιτία θανάτου σε ένα παιδί με λαρυγγίτιδα, γι' αυτό είναι απαραίτητο να ηρεμήσει το παιδί που νοσεί με αυτόν τον τρόπο.

Οξεία βρογχιολίτιδα

Η οξεία βρογχιολίτιδα είναι μια δύσκολη νόσος που προκαλείται από απόφραξη των βρογχικών σωλήνων και των βρογχιολίων. Προκαλείται κατά 85% από τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό RSV, ο οποίος ανήκει επίσης στην ομάδα των ιών που προκαλούν εποχιακή νόσο. Ο ιός της γρίπης, ο ιός της παραϊνφλουέντσας, οι αδενοϊοί και άλλοι μπορεί επίσης να είναι ο αιτιολογικός παράγοντας.

Ο RSV δεν είναι τόσο γνωστός όσο το κρυολόγημα, η γρίπη ή η λαρυγγίτιδα, αλλά πρέπει να τον γνωρίζουμε. Εμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία. Θεωρείται ότι κάθε παιδί έχει υποστεί λοίμωξη από RSV μέχρι την ηλικία των 2 ετών. Είναι πιο συχνή γύρω στον 5ο μήνα.

Η περίοδος επώασης της βρογχιολίτιδας κυμαίνεται από 2 έως 8 ημέρες. Η νόσος διαρκεί 7 έως 14 ημέρες.

Συμπτώματα της οξείας βρογχιολίτιδας:

• Ο κίνδυνος της βρογχιολίτιδας έγκειται στην ήπια έναρξη της νόσου.
• Στην αρχή, εκδηλώνεται συνήθως με μια μη σοβαρή ρινίτιδα
• το παιδί είναι αδύναμο, λιπόθυμο, κουρασμένο, δεν κοιμάται τη νύχτα, χάνει το ενδιαφέρον του, δεν του αρέσει να τρώει, είναι σκυθρωπό, δακρύβρεχτο
• Ανατριχίλα, ρίγος, εφίδρωση
• η θερμοκρασία αυξάνεται από 37 °C έως 40 °C
• πονοκέφαλος, πόνος στα μάτια, πόνοι στο σώμα
• ρινικές εκκρίσεις, γεμάτη μύτη και γουργουρητό
• η επιπεφυκίτιδα προκαλεί ερυθρότητα, κνησμό (τρίβοντας τα μάτια), πόνο και δάκρυα
• αναπνευστικά προβλήματα που αρχίζουν με ξηρό βήχα
• ο βήχας επιδεινώνεται, ο νεαρός ασθενής αρχίζει να δυσκολεύεται να αναπνεύσει
• η αναπνοή γίνεται πιο δύσκολη, ταχύτερη, ο ρυθμός αναπνοής αυξάνεται σε 70-80 αναπνοές ανά λεπτό
• ανάσυρση της σφαγίτιδας και του χώρου κάτω από τα πλευρά κατά την αναπνοή, εισπνευστική θέση του θώρακα
• το παιδί δεν είναι ερυθρό, όπως συνηθίζεται με τον πυρετό, αλλά σαφώς χλωμό
• μπλε σε αναπνευστική ανεπάρκεια
• Η μη θεραπευόμενη κατάσταση προκαλεί θάνατο από ασφυξία.