Υδροχλωρικό οξύ στο στομάχι: λειτουργία, χαμηλά και υψηλά επίπεδα; Πώς να το διατηρήσετε στον κανόνα;

Το υδροχλωρικό οξύ είναι αλλιώς γνωστό ως υδροχλωρικό οξύ. Είναι το περιεχόμενο του γαστρικού χυμού. Δημιουργεί ένα όξινο περιβάλλον, ενεργοποιεί τα πεπτικά ένζυμα και έτσι βοηθά στη σωστή πέψη των τροφών. Οι μεταβολές στο επίπεδο οξύτητάς του μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα υγείας.

Η λειτουργία και το περιεχόμενο του γαστρικού χυμού, τα συμπτώματα υψηλής και χαμηλής οξύτητας, η διάγνωση, η βοήθεια στο σπίτι και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο άρθρο.

Τι είναι το οξύ του στομάχου;

Ο στομαχικός χυμός είναι ένα υδαρές, άχρωμο υγρό που περιέχει υδροχλωρικό οξύ, συντομογραφία HCL. Ο κύριος ρόλος του είναι να δημιουργεί ένα όξινο περιβάλλον στο στομάχι. Βοηθά στη διάσπαση και την πέψη των προσλαμβανόμενων τροφών και στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό.

Τέλος, το HCL ενεργοποιεί τα πεπτικά ένζυμα.

Σχηματίζεται ο γαστρικός χυμός:

• Υδροχλωρικό οξύ (ενεργοποιεί τα πεπτικά ένζυμα, δημιουργεί όξινο περιβάλλον και βοηθά την πέψη)
• Το ένζυμο πεψίνη (προάγει την πέψη και τη διάσπαση των πρωτεϊνών)
• Γαστρίνη (ορμόνη που ρυθμίζει τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος)
• Βλεννίνη - βλέννα (προστασία του βλεννογόνου από τα οξέα και τη διέλευση της τροφής)
• Το ένζυμο λιπάση (προάγει την πέψη και τη διάσπαση του λίπους)

Λειτουργία και ρόλος του υδροχλωρικού οξέος:

• Ενεργοποίηση των πεπτικών ενζύμων
• Μετατροπή του πεψινογόνου σε πεψίνη
• Πέψη και διάσπαση της τροφής
• Απορρόφηση θρεπτικών συστατικών στον οργανισμό (βιταμίνες, μέταλλα)
• Προστασία από παθογόνα από τη διατροφή
• Ρύθμιση της εντερικής μικροχλωρίδας

Το υδροχλωρικό οξύ είναι ένα ερεθιστικό και ιδιαίτερα όξινο υγρό, αλλά εμφανίζεται φυσιολογικά στο στομάχι. Μια αλλαγή του pH σε υψηλότερο ή χαμηλότερο επίπεδο οξύτητας μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα προβλήματα υγείας.

Τα τοιχώματα του γαστρικού βλεννογόνου προστατεύονται από τη διαβρωτική επίδραση του υδροχλωρικού οξέος από την εξουδετερωτική βλέννα - βλεννογόνο.

Ωστόσο, εάν το οξύ περάσει από το στομάχι στον οισοφάγο και σε υψηλότερα επίπεδα του πεπτικού συστήματος, τα οποία δεν προστατεύονται από την ισχυρή επίδρασή του, εμφανίζεται δυσάρεστο αίσθημα καύσου(καούρα) ή πόνος.

Το επίπεδο και το pH του γαστρικού υγρού

Το επίπεδο του γαστρικού χυμού είναι περίπου 1,5 έως 3,5. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα όξινο περιβάλλον pH.

Το υδροχλωρικό οξύ εκκρίνεται από τα παρειακά κύτταρα που βρίσκονται στο τοίχωμα του στομάχου. Το επίπεδο pH αυτής της έκκρισης είναι περίπου 0,9. Ωστόσο, όταν αυτή η έκκριση αναμιγνύεται με άλλα συστατικά της βλεννογόνου, του σάλιου και της τροφής, το pH του στομάχου αυξάνεται σε 1,5 έως 3,5.

Η παραγωγή γαστρικού χυμού είναι περίπου 2 έως 3 λίτρα την ημέρα.

Χαμηλά επίπεδα στομαχικού οξέος

Τα χαμηλά επίπεδα στομαχικού οξέος χαρακτηρίζονται από καούρα. Εάν υπάρχει λίγο υδροχλωρικό οξύ στο στομάχι, ο σφιγκτήρας δεν κλείνει και το περιεχόμενο του στομάχου επιστρέφει στη συνέχεια στον οισοφάγο.

Εκδηλώνεται επίσης με υπερβολικό φούσκωμα, αίσθημα πληρότητας και κόπωσης μετά το φαγητό, προβλήματα με την αφόδευση (διάρροια/κοιλιότητα), συχνό ρέψιμο ή επώδυνες κοιλιακές κράμπες.

Το χαμηλό οξύ του στομάχου αποτελεί έναυσμα για κακή πέψη. Οι προσλαμβανόμενες τροφές και τα θρεπτικά συστατικά δεν διασπώνται σωστά, προκαλώντας κακά βακτήρια και πεπτικά προβλήματα.

Συμπτώματα και εκδηλώσεις της ανεπάρκειας HCl:

• Κοιλιακός πόνος και κράμπες
• Καούρα
• Φούσκωμα
• Ρέψιμο
• Δυσκοιλιότητα/διάρροια
• Φούσκωμα
• Πληρότητα και κόπωση μετά το φαγητό
• Κακή αναπνοή
• Ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών (αναιμία, απώλεια βάρους, κακή ποιότητα μαλλιών και νυχιών)

Γιατί εμφανίζονται χαμηλά επίπεδα HCL;

Μια κοινή αιτία των χαμηλών επιπέδων HCL στο στομάχι είναι απλώς ένας ακατάλληλος τρόπος ζωής - μια ανθυγιεινή διατροφή με υπερβολικά σάκχαρα, φυτοφάρμακα και συντηρητικά. Κακώς τροποποιημένη διατροφή, χαμηλό ψευδάργυρο ή γρήγορο φαγητό και υπερβολικό δάγκωμα του φαγητού στη βιασύνη.

Υπερβολική έκθεση στο στρες, έλλειψη τακτικού, ποιοτικού ύπνου και ελάχιστη σωματική δραστηριότητα. Το χρόνιο συναισθηματικό στρες μειώνει την παραγωγή στομαχικού οξέος. Αυτό καταστέλλει το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο είναι σημαντικό για τη φυσιολογική πέψη.

Η υποχλωρυδρία είναι ο όρος για τα χαμηλά επίπεδα υδροχλωρικού οξέος στο στομάχι.

Το χαμηλό οξύ του στομάχου συνδέεται συχνά με άλλες ασθένειες ή διαταραχές του πεπτικού συστήματος (ευερέθιστο στομάχι, παλινδρόμηση, λοιμώξεις, φλεγμονώδεις ασθένειες, τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες...).

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου των χαμηλών επιπέδων HCl του στομάχου:

• Μεγαλύτερη ηλικία
• Υπερβολική έκθεση στο στρες
• Ασθένειες του πεπτικού συστήματος
• Λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου/στομάχου
• Παλινδρόμηση γαστρικών υγρών
• Καταστάσεις μετά από χειρουργική επέμβαση στο στομάχι και γύρω από αυτό
• Ανεπαρκής πρόσληψη θρεπτικών συστατικών (ιδίως ψευδαργύρου)
• Υπερβολική πρόσληψη ζάχαρης
• Τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες
• Φαρμακοθεραπεία με αντιόξινα

Υψηλά επίπεδα στομαχικού οξέος

Εάν το επίπεδο του οξέος στο γαστρικό χυμό είναι πολύ υψηλό, ο προστατευτικός βλεννογόνος μπορεί να είναι αναποτελεσματικός. Η παραβίαση της προστασίας του γαστρικού βλεννογόνου από το HCl μπορεί να οδηγήσει σε πολλά προβλήματα υγείας.

Η υψηλή παραγωγή γαστρικού οξέος εκδηλώνεται επίσης με καούρα, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο και σε ανώτερα στάδια του πεπτικού συστήματος.

Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος γαστρικού έλκους ή γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης λόγω των υψηλών επιπέδων HCl.

Υπερχλωρυδρία είναι ο όρος για τα υψηλά επίπεδα υδροχλωρικού οξέος στο στομάχι.

Συμπτώματα και εκδηλώσεις των υψηλών επιπέδων HCl στο στομάχι:

• Πόνος και πίεση στην κοιλιά
• Ξινή/πικρή γεύση στο στόμα
• Καούρα
• Ναυτία
• Φούσκωμα
• Αίσθημα αδιαθεσίας και εμετός
• Μειωμένη όρεξη
• Διαταραχές στις κινήσεις του εντέρου (διάρροια)

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου για υψηλά επίπεδα HCl στο στομάχι:

• Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού
• Ανισορροπία της ορμόνης γαστρίνης
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και καφέ
• Κάπνισμα
• Ανθυγιεινή διατροφή και ακατάλληλος τρόπος ζωής

Διάγνωση των επιπέδων του στομαχικού οξέος

Η διάγνωση συνίσταται αρχικά στη λήψη ιατρικού ιστορικού, στη συνέντευξη και στην αξιολόγηση των κλινικών συμπτωμάτων από τον θεράποντα ιατρό (γενικό ιατρό, γαστρεντερολόγο).

Η διάγνωση μπορεί να βασίζεται στη μέτρηση των επιπέδων πεψινογόνου από δείγμα ορού αίματος του ασθενούς.

Μια άλλη μέθοδος είναι η εξέταση για την παρουσία πεψινογόνου στο σάλιο του ασθενούς.

Η πεψίνη βρίσκεται φυσιολογικά στο στομάχι. Εάν βρεθεί και εκτός του στομάχου (περιοχή του λαιμού και των ιγμορείων), μπορεί να υπάρχει ιατρικό πρόβλημα που σχετίζεται με την παλινδρόμηση.

Η γαστρική οξύτητα μπορεί να διερευνηθεί με τη διέγερση των παρειακών κυττάρων του στομάχου (ισταμίνη, ινσουλίνη, γαστρίνη...). Μετά τον γαστρικό καθετήρα και τη συλλογή γαστρικού υγρού, ακολουθεί ο εργαστηριακός προσδιορισμός των επιπέδων ελεύθερου και ολικού HCl στο γαστρικό περιβάλλον.

Η δοκιμασία Heidelberger συνίσταται στην από του στόματος λήψη μιας ειδικής ηλεκτρονικής κάψουλας στο μέγεθος μιας κανονικής βιταμίνης. Σκοπός της δοκιμασίας είναι η παρακολούθηση του pH στο γαστρεντερικό σωλήνα και της λειτουργίας των παρειακών κυττάρων για την παραγωγή υδροχλωρικού οξέος.

Η κάψουλα διέρχεται από τον πεπτικό σωλήνα και παρακολουθείται η οξύτητα στο στομάχι. Ο ασθενής πίνει νερό που περιέχει μαγειρική σόδα, η οποία εξουδετερώνει την οξύτητα στο στομάχι.

Εάν η οξύτητα στο στομάχι δεν αποκατασταθεί εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, ο ασθενής έχει ανεπάρκεια HCl στο στομάχι.

Η εξέταση διαρκεί περίπου 1 έως 2 ώρες. Οι πληροφορίες για την οξύτητα μεταδίδονται σε μια οθόνη όπου αξιολογούνται από τον θεράποντα ιατρό.

Θεραπεία και πρόληψη της ισορροπίας του γαστρικού οξέος

Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από τα κλινικά συμπτώματα του ασθενούς και από τον προσδιορισμό της ακριβούς αιτίας της μεταβολής των επιπέδων του γαστρικού οξέος.

Η διάγνωση αποτελεί το κλειδί για την επιτυχή θεραπεία.

Είναι πιθανό, παρά την αίσθηση υπεροξύτητας του στομάχου, το επίπεδο του υδροχλωρικού οξέος να είναι χαμηλό. Επομένως, είναι απαραίτητη η εξειδικευμένη διάγνωση από γιατρό.

Εάν η αιτία της μεταβολής του επιπέδου του γαστρικού υγρού είναι μια μολυσματική ασθένεια (π.χ. Helicobacter pylori), η βάση της θεραπείας είναι η απομάκρυνση του παθολογικού οργανισμού με αντιβιοτικά ή αντιιικά φάρμακα.

Σε χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του πεπτικού συστήματος, η μέθοδος μακροχρόνιας θεραπείας και η εξάλειψη των κλινικών συμπτωμάτων θα πρέπει να συμβουλευτείτε γιατρό.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι γιατροί συνταγογραφούν αντιόξινα για την καούρα.

Συχνά ενδείκνυται η φαρμακοθεραπεία που περιέχει HCl με τη μορφή βηταΐνης για την αύξηση της παραγωγής γαστρικού οξέος.

Ωστόσο, οι δόσεις της βηταΐνης είναι ατομικές για κάθε άτομο. Θα πρέπει να υπάρχει σταδιακή μείωση των δόσεων. Εάν δεν υπάρχει επακόλουθη επιδείνωση της πέψης μετά τη διακοπή, το στομάχι πιθανώς έχει διεγερθεί επαρκώς για να παράγει HCl από μόνο του.

Ωστόσο, οι ταμπλέτες HCL δεν συνιστώνται όταν λαμβάνετε άλλα φάρμακα που διαταράσσουν το τοίχωμα του στομάχου. Θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την αποφυγή οξίνισης του στομάχου και γαστρικού έλκους. Η συμβουλή ενός γιατρού είναι απαραίτητη.

Τα προβιοτικά είναι ωφέλιμα βακτήρια που υποστηρίζουν την εντερική χλωρίδα και την πεπτική διαδικασία. Αυτά τα καλά βακτήρια βοηθούν διασπώντας τις δύσπεπτες ίνες που προκαλούν αέρια ή φούσκωμα.

Η αλλαγή του τρόπου ζωής και της διατροφής αποτελεί επίσης μέρος της θεραπείας. Συνιστάται επαρκής πρόσληψη λαχανικών (μαρούλι, σπανάκι, μπρόκολο, λάχανο...). Ο σχηματισμός HCl υποστηρίζεται ιδιαίτερα από την πρόσληψη π.χ. νατρίου, ψευδαργύρου, βιταμινών B1, B3 και B6.

Μια σπιτική συνταγή είναι το μηλόξυδο και το τζίντζερ, το οποίο έχει ευεργετική επίδραση στο σχηματισμό του στομαχικού οξέος, εξαλείφοντας την παλινδρόμηση και τις καούρες.

Το μηλόξυδο είναι ένα ζυμωμένο υγρό που αποτελείται από θρυμματισμένα μήλα, καλά βακτήρια και μαγιά. Είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες και ένζυμα που βοηθούν στη διάσπαση των βακτηρίων, προωθώντας έτσι την αύξηση των επιπέδων του στομαχικού οξέος.

Το τζίντζερ είναι γνωστό για τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του και τη θετική επίδρασή του στη θεραπεία της παλινδρόμησης και άλλων γαστρεντερικών διαταραχών. Το τζίντζερ μπορεί να ψιλοκοπεί ή να τριφτεί για φαγητό και πόση (τσάι). Μπορεί επίσης να καταναλωθεί ως συμπλήρωμα διατροφής.

Ως προληπτικό μέτρο και συνιστάται η αλλαγή της διατροφής:

• Αργή διατροφή με σωστή επεξεργασία των τροφίμων στη στοματική κοιλότητα
• Πλήρης κανονική διατροφή (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη και φυτικές ίνες)
• Επαρκής πόση (σκέτο νερό, μεταλλικό νερό, τσάι)
• Περιορισμός της πρόσληψης εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων
• Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ και του καπνίσματος
• Περιορισμός της υπερβολικής πρόσληψης σακχάρων
• Επαρκής πρόσληψη βιταμινών και μετάλλων (ψευδάργυρος, βιταμίνη Β)
• Επαρκής πρόσληψη (ζυμωμένων) λαχανικών και φρούτων
• Φυσική βοήθεια με μηλόξυδο, τζίντζερ ή λεμόνι