Διαταραχές της συνείδησης: ποιες είναι οι αιτίες τους και πώς ταξινομούνται (ποιοτικές/ποσοτικές)

Τι είναι οι διαταραχές της συνείδησης και τι τις προκαλεί;

Οι ψυχολογικές λειτουργίες λαμβάνουν χώρα στη συνείδηση. Μας βοηθούν να έχουμε επίγνωση του εαυτού μας, του περιβάλλοντός μας και των μεταξύ μας σχέσεων. Η εγρήγορση είναι μια κατάσταση του κεντρικού νευρικού συστήματος στην οποία είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε σε εσωτερικά και εξωτερικά ερεθίσματα.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της συνείδησης περιλαμβάνουν:

• την εγρήγορση (επαγρύπνηση)
• σαφήνεια (διαύγεια)
• εύρος (ικανότητα)
• αυτοπροσδιορισμός (ιδιογνωσία)
• αυτογνωσία και αξιολόγηση του εαυτού μας σε σύγκριση με άλλους ανθρώπους (ετεροπροσδιορισμός)

Για παράδειγμα, ο ύπνος είναι επίσης μια φυσιολογική διαταραχή της συνείδησης.

Αν η συνείδηση και η ικανότητά της είναι μειωμένη με κάποιο τρόπο, μιλάμε για διαταραχή της συνείδησης. Αυτές διακρίνονται περαιτέρω σε ποιοτικές ή ποσοτικές.

Ποιοτική είναι η διαταραχή της διαύγειας και ποσοτική η διαταραχή της εγρήγορσης. Διαφορετικά, διακρίνονται σε βραχυπρόθεσμες ή μακροπρόθεσμες.

Ποιοτικές διαταραχές της συνείδησης

Προκύπτουν όταν διαταράσσεται η διαύγεια αλλά διατηρείται η εγρήγορση. Με απλά λόγια, διαταράσσεται η διαύγεια της συνείδησης με αμετάβλητη την εγρήγορση του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Διαταράσσονται οι νοητικές λειτουργίες και χάνεται η ικανότητα αντίληψης του εξωτερικού κόσμου. Εμφανίζονται διαταραχές του προσανατολισμού, της προσοχής, της μνήμης, της συμπεριφοράς. Μπορεί να διαχωριστεί περαιτέρω σε αμηνόρροια, παραλήρημα και αποβλάκωση.

Συμβουλή: Περισσότερες πληροφορίες για το παραλήρημα σε ξεχωριστό άρθρο.

Το αμένιο είναι μια σύγχυση κατά την οποία διαταράσσεται η αντίληψη. Εμφανίζονται παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις. Αποπροσανατολισμός στο πρόσωπο, στον τόπο, ακόμη και στον χρόνο.

Η κατάσταση μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη. Μετά την υποχώρησή της, επέρχεται αμνησία.

Οι κύριες αιτίες περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, την υπογλυκαιμία στον διαβήτη ή την αθηρωματική νόσο του εγκεφάλου και την ανεπαρκή παροχή αίματος.

Στην περίπτωση του παραληρήματος, πρόκειται για οργανική ψυχική διαταραχή που εμφανίζεται ως αποτέλεσμα διαταραχής της εγκεφαλικής λειτουργίας. Αναπτύσσεται σε σύντομο χρονικό διάστημα, εντός ημερών.

Υπάρχουν διαταραχές της μνήμης, ιδιαίτερα της βραχυπρόθεσμης, της προσοχής και της αντίληψης. Υπάρχουν επίσης ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες και αποπροσανατολισμός, διαταραχές της συμπεριφοράς.

Τα τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν τρέμουλο του σώματος, διαταραχές του λόγου όπως δυσαρθρία, ταχυκαρδία, υπέρταση, εφίδρωση, ενώ συχνή είναι η ακράτεια ούρων και κοπράνων.

Η αποβλάκωση είναι επίσης γνωστή και ως ζοφερή κατάσταση. Εμφανίζεται ξαφνικά και υποχωρεί στο ίδιο σύντομο χρονικό διάστημα.

Η πιο συχνή αιτία είναι η επιληψία, μια κατάσταση μετά από επιληπτική κρίση. Εμφανίζεται επίσης μετά από τραυματισμούς στο κεφάλι, θερμοπληξία. Εμφανίζεται επίσης κατά τη διάρκεια της νηστείας. Ένα καλό παράδειγμα είναι η παθολογική μέθη ή η παθολογική επήρεια.

Αιτίες ποιοτικής διαταραχής της συνείδησης

Μια τυπική αιτία μπορεί να είναι η δηλητηρίαση από φάρμακα. Αυτή μπορεί να είναι τυχαία ή σκόπιμη. Τυχαία προκύπτει συχνά ως αποτέλεσμα της λήθης της λήψης ορισμένων φαρμάκων.

Σε μεγαλύτερες δόσεις, μπορεί να προκαλέσει διαταραχή της συνείδησης. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη χρήση ψυχιατρικών φαρμάκων ή ακόμη και φαρμάκων για την καρδιά και την αρτηριακή πίεση. Με χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να επέλθει κατάρρευση.

Η εσκεμμένη δηλητηρίαση με φάρμακα συνοδεύεται συχνά από κατανάλωση αλκοόλ. Το σημαντικό σε αυτή την περίπτωση είναι να γνωρίζετε τι φάρμακα έχει πάρει το άτομο, πότε και σε ποια ποσότητα, καθώς και τον συνδυασμό με το αλκοόλ.

Προβλήματα με τη συνείδηση παρουσιάζουν επίσης τα μεθυσμένα άτομα που έχουν καταναλώσει υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ, ναρκωτικών ή είχαν στον οργανισμό τους κάποια χημική ή δηλητηριώδη ουσία.

Ο αλκοολισμός προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο, το συκώτι και την καρδιά.

Το ίδιο και η χρήση άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών. Ακόμη και η μορφή εθισμού σε εισπνεόμενες πτητικές ουσίες προκαλεί βλάβες στο ήπαρ και στα κύτταρα του εγκεφάλου.

Εκτός από τις ποιοτικές διαταραχές της συνείδησης, συχνά εμφανίζονται και ποσοτικές διαταραχές, ιδίως όταν η ποσότητα της ουσίας που προσλαμβάνεται (ναρκωτικό, αλκοόλ, φάρμακο) ήταν μεγαλύτερη και ιδίως σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Είναι σημαντικό να παρακολουθείται η αναπνοή. Ορισμένες ουσίες καταθλίβουν το αναπνευστικό κέντρο. Ο εμετός είναι συχνή συνοδεία της δηλητηρίασης. Σε συνδυασμό με την απώλεια των αισθήσεων, η εισρόφηση εμετού αποτελεί τη μεγαλύτερη επιπλοκή.

Επιπλεγμένη πνευμονίτιδα υπάρχει μετά από αναρρόφηση εμετού. Η σοβαρότερη όμως επιπλοκή της αναρρόφησης εμετού είναι η απόφραξη των αεραγωγών, που οδηγεί σε ασφυξία και θάνατο.

Οι μεταβολικές ασθένειες και η υποξία προκαλούν επίσης ποιοτικές διαταραχές. Η οποία στην πραγματικότητα είναι μια μειωμένη περιεκτικότητα σε οξυγόνο στους ιστούς του σώματος. Ο εγκέφαλος και στη συνέχεια ο καρδιακός μυς είναι πιο ευαίσθητοι σε αυτό.

Ένα άλλο παράδειγμα αυτού του είδους διαταραχής της συνείδησης είναι η εστιακή εγκεφαλική βλάβη, η οποία μπορεί επίσης να προκληθεί από τραύμα ή ισχαιμία.

Ποσοτική διαταραχή της συνείδησης

Αυτή προκαλείται από διαταραχή της εγρήγορσης. Το σώμα δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα.

Διακρίνεται περαιτέρω σε: α:

• υπνηλία
• sopor
• κώμα

Η υπνηλία είναι μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο κοιμάται αλλά ξυπνάει όταν του απευθύνεται. Η σοπόρα είναι μια διαταραχή της συνείδησης από την οποία το άτομο ξυπνάει μόνο σε ένα επώδυνο ερέθισμα. Το κώμα είναι η απώλεια συνείδησης. Το άτομο δεν ανταποκρίνεται σε εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα.

Μια βραχυπρόθεσμη διαταραχή της συνείδησης εμφανίζεται, για παράδειγμα, ως αποτέλεσμα μιας διαταραχής επιληπτικών κρίσεων, όπως η προαναφερθείσα επιληψία. Η απώλεια συνείδησης υπάρχει κατά τη διάρκεια επιληπτικών κρίσεων.

Μπορεί να παραμείνει για μικρό χρονικό διάστημα μετά από μια επιληπτική κρίση, αλλά και μεταξύ πολλαπλών κρίσεων. Αποτελεί σοβαρή κατάσταση εάν η απώλεια συνείδησης επιμένει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, περισσότερο από 5 λεπτά.

Ένας άλλος τύπος είναι, για παράδειγμα, η βραχυχρόνια απώλεια αισθήσεων λόγω συγκοπής, κατάρρευσης. Υπάρχει παροδική έλλειψη ροής αίματος ή μειωμένη παροχή αίματος στον εγκέφαλο.

Μια ξεχωριστή ομάδα είναι η απώλεια συνείδησης σε μεταβολικές ασθένειες όπως ο διαβήτης. Ως αποτέλεσμα της χαμηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρο στο αίμα (υπογλυκαιμία), τα εγκεφαλικά κύτταρα αδυνατούν να λειτουργήσουν και επέρχεται απώλεια συνείδησης.

Τα αρχικά συμπτώματα της υπογλυκαιμίας περιλαμβάνουν μια ποιοτική διαταραχή, κυρίως σύγχυση και αποπροσανατολισμό. Εάν επιμείνει, βαθαίνει σε ποσοτική διαταραχή.

Όταν ο εγκεφαλικός ιστός καταστρέφεται, διαταράσσεται και η συνείδηση. Ο βαθμός στον οποίο εμφανίζεται η διαταραχή εξαρτάται από τη θέση, την έκταση και το σχετικό οίδημα του εγκεφάλου.

Η βλάβη μπορεί να είναι αποτέλεσμα τραύματος. Μπορεί να είναι, για παράδειγμα, μια θλάση (μώλωπας) του ιστού. Η χειρότερη περίπτωση όμως είναι μια διατιτραίνουσα (διεισδυτική) κάκωση (πυροβολισμός, μαχαίρωμα).

Η διάσειση είναι μια κρανιοεγκεφαλική κάκωση στην οποία δεν υπάρχει άμεση ιστική βλάβη, αλλά μόνο διαταραχή της λειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η διάχυτη αξονική βλάβη αποτελεί μια ξεχωριστή ομάδα.

Οι όγκοι του εγκεφάλου είναι σοβαροί, ακόμη και στην περίπτωση ενός καλοήθους όγκου. Λόγω της θέσης του εγκεφάλου στο κρανίο, έχουν καταστροφική επίδραση στον περιβάλλοντα ιστό συμπιέζοντάς τον και αυξάνοντας έτσι την ενδοκρανιακή πίεση.

Η αύξηση της ενδοκρανιακής πίεσης εμφανίζεται και στον υδροκέφαλο. Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό συσσωρεύεται στο κρανίο και δεν αποχετεύεται όπως θα γινόταν κανονικά.

Οι φλεγμονές του εγκεφάλου και των μεμβρανών του, όπως η εγκεφαλίτιδα ή η μηνιγγίτιδα, είναι επίσης επικίνδυνες. Ως αποτέλεσμα της φλεγμονής, οι λειτουργίες του εγκεφάλου διαταράσσονται.

Το εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελεί μια ξεχωριστή ομάδα αιτιών διαταραχών της συνείδησης. Η ισχαιμική μορφή εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της μη πήξης του εγκεφαλικού ιστού. Σε ένα αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο, ο κίνδυνος είναι υψηλότερος ακριβώς λόγω της καταπίεσης του εγκεφαλικού ιστού.

Στα εγκεφαλοαγγειακά ατυχήματα, η θέση και η έκταση είναι καθοριστικής σημασίας. Ο χρόνος που μεσολαβεί από την έναρξη μέχρι την αναγνώριση και την έναρξη της κατάλληλης θεραπείας είναι πολύ σημαντικός.

Ομοίως, οι ποσοτικές διαταραχές της συνείδησης προκαλούνται από τοξικά αίτια, τα οποία μπορεί να είναι αλκοόλ, ναρκωτικά, χημικές ουσίες ή εισπνοή προϊόντων καύσης ή ζύμωσης.

Αυτό συμβαίνει στην περίπτωση της δηλητηρίασης από αέρια, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα και το διοξείδιο του άνθρακα. Το πρώτο παράγεται από την καύση και την καύση, όπως στην περίπτωση των αυτοκινήτων. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο ταχυθερμοσίφωνας που λειτουργεί με φυσικό αέριο.

Το δεύτερο είναι ως προϊόν της ζύμωσης. Ένα παράδειγμα είναι η ζύμωση των σταφυλιών σε κελάρια κρασιού ή άλλων φρούτων για περαιτέρω επεξεργασία.

Φυσικές αιτίες μπορεί να είναι η υπερθέρμανση του οργανισμού, αλλά και το αποτέλεσμα της ηλεκτροπληξίας. Επικίνδυνο είναι να χτυπηθεί κανείς από κεραυνό.

Οι διαταραχές της συνείδησης στα παιδιά είναι γνωστές σε ορισμένες μητέρες, ιδίως στην προσχολική ηλικία. Οι εμπύρετοι σπασμοί λόγω πυρετού αποτελούν αιτία λιποθυμίας.

Οι ορμονικές και ενδοκρινικές παθήσεις είναι μια άλλη ομάδα, με παράδειγμα τον διαβήτη insipidus. Στις παθήσεις οργάνων, αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στην ηπατική ανεπάρκεια.

Δεν πρόκειται όμως πάντα για κατάσταση ασθένειας. Βραχυπρόθεσμη απώλεια συνείδησης μπορεί να συμβεί όταν στέκεστε για μεγάλο χρονικό διάστημα σε περιβάλλον με εκπνεόμενο αέρα. Εκδηλώνεται με κατάρρευση.

Η προεκλαμψία και η εκλαμψία, γνωστή και ως σύνδρομο HELLP, εμφανίζεται στην εγκυμοσύνη. Προκαλεί συστολή των αιμοφόρων αγγείων και συχνά απώλεια των αισθήσεων.

Διαταραχές της συνείδησης συμβαίνουν επίσης στην οξεία λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από ταχεία αύξηση της θερμοκρασίας, ρίγη και ρίγος. Σε αυτή τη νόσο, το τοίχωμα της καρδιάς φλεγμαίνει και είναι πολύ επικίνδυνο.

Ακόμη και στο έμφραγμα του μυοκαρδίου μπορεί να εμφανιστεί απώλεια συνείδησης. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι μία από τις ισχαιμικές παθήσεις της καρδιάς και συμβαίνει όταν ένας θρόμβος αίματος φράξει ένα αιμοφόρο αγγείο.

Στην υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια (ασθένεια του καρδιακού μυός) μπορεί να εμφανιστεί συγκοπή, δηλαδή ξαφνική βραχυπρόθεσμη απώλεια συνείδησης. Μερικές φορές η μαρμαρυγή ή άλλες διαταραχές του καρδιακού ρυθμού είναι επίσης η αιτία της απώλειας των αισθήσεων.

Σε χαμηλή αρτηριακή πίεση, υπάρχει επίσης βραχυπρόθεσμη απώλεια συνείδησης, ιδίως σε πολύ σοβαρή υπόταση, η οποία μπορεί επίσης να προκληθεί από σοκ.

Στην περίπτωση των μολυσματικών ασθενειών, οι διαταραχές της συνείδησης σχετίζονται τις περισσότερες φορές με επιπλοκές της λοίμωξης στον οργανισμό. Για παράδειγμα, πονοκέφαλοι και διαταραχές της συνείδησης εμφανίζονται επίσης στην τοξοπλάσμωση, εάν η λοίμωξη επηρεάζει τον εγκέφαλο και το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Διαταραχές της συνείδησης, ακόμη και απώλεια των αισθήσεων, μπορεί επίσης να εμφανιστούν στην εγκεφαλίτιδα από τσιμπούρι, μια μολυσματική ασθένεια ιογενούς προέλευσης που προσβάλλει τον εγκέφαλο και τις μήνιγγες.

Μεταδίδεται συνηθέστερα από τσιμπούρι.

Μακροχρόνιες διαταραχές της συνείδησης

Εδώ περιλαμβάνεται το κώμα. Πρόκειται για μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο δεν ανακτά τις αισθήσεις του. Δεν επικοινωνεί. Μπορεί να υπάρχουν σημάδια κατά τη διέγερση, όπως μορφασμός, κίνηση των άκρων, αλλά όχι αφύπνιση.

Μια φυτική κατάσταση ή ακόμη και μια μη ανταποκρινόμενη κατάσταση αφύπνισης. Υπάρχουν περιστασιακές κινήσεις και αντανακλαστικές αντιδράσεις σε ερεθίσματα. Δεν υπάρχει όμως επικοινωνία με το περιβάλλον.

Το σύνδρομο εγκλωβισμού προκαλείται από μια διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος. Δεν πρόκειται για κατάσταση συνείδησης, αλλά το άτομο δεν είναι σε θέση να κινηθεί. Υπάρχει μόνο η ικανότητα να κινεί τα μάτια κάθετα ή να ανοιγοκλείνει τα μάτια. Μπορεί να συγχέεται με την απώλεια συνείδησης.

Διανοητικές καταστάσεις

Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει την κατατονία και την αβουλία. Η εκδήλωση της πρώτης είναι στερεότυπες κινήσεις των άκρων, γκριμάτσες, δυσκαμψία του σώματος σε ασυνήθιστη θέση και για αόριστο χρονικό διάστημα.

Η δεύτερη χαρακτηρίζεται από έλλειψη ερεθισμάτων για δράση, αδιαφορία, ανικανότητα για δράση. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να έχει επίγνωση της κατάστασης αυτής.